خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) نوشت: امروزه یوزپلنگ ایرانی پس از پلنگ آمور دومین گربه سان درمعرض خطر دنیا به شمار می آید.

به گزارش ایانا یوزپلنگ آسیایی دارای نام علمی Acinonyx jubatus venaticus بوده و روزی را در تقویم حیاط وحش به خود اختصاص داده است.

انجمن یوزپلنگ ایران در مقاله ای در این باره آورده است: تقریبا در هر جایی که سخنی از یوزپلنگ به میان آمده و یا مطلبی راجع به آن نوشته می شود، اولین چیزی که گفته می شود و یا ذهن شنونده یا خواننده را به خود معطوف می کند، آن است که “یوزپلنگ سریعترین پستاندار جهان است!” امروزه یوزپلنگ آسیایی یکی از درمعرض خطرترین حیوانات دنیاست که گستره پراکنش آن از بخشهای وسیعی در غرب و جنوب آسیا در قرن گذشته به بخشهای بیابانی کشورمان محدود شده و از این جهت شاید نام یوزپلنگ ایرانی برای آن برازنده تر باشد. امروزه یوزپلنگ ایرانی پس از پلنگ آمور که تنها 30 تا 40 قلاده از آن در طبیعت باقی مانده، دومین گربه سان در معرض خطر دنیا به شمار می آید.

این مقاله درباره پراکندگی یوزپلنگ می افزاید: حدود دو هزار سال پیش پراکندگی یوزپلنگ بسیار گسترده بوده و شامل مناطق وسیعی از آفریقا و آسیا می شده است. در آسیا، اکثر زیستگاههای دشتی و استپی در جنوب غربی این قاره از هندوستان، پاکستان، افغانستان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و قفقاز تا عراق، سوریه، اردن، فلسطین و شبه جزیره عربستان محدوده قلمرو این جانور به شمار می رفت. درآفریقا نیز از کِیپ در جنوب تا دریای مدیترانه در شمال به جز جنگلهای انبوه و صحراهای خشک این جانور به وفور یافت می شده است. در واقع پراکندگی یوزپلنگ از گذشته در آفریقا شباهت زیادی به پراکندگی شیر داشته است و سلطان جنگل از گذشته همواره یک رقیب جدی برای این جانور به شمار می آمده است. ولی شرایط در آسیا با آفریقا تفاوت داشته و از آنجا که شیر درآسیا عمدتا در بیشه زارها و جنگلها زندگی می کرده و از طعمه های موجود در این نوع زیستگاهها تغذیه می کرده، همپوشانی کمتری با پراکندگی یوزهای دشتزی داشته و لذا رقابت چندانی میان این دو گونه وجود نداشته است.

یوزپلنگ آسیایی که زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، یکی از در معرض خطرترین اعضای خانواده گربه سانان است. آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال 1947 برمی گردد که حاکم ایالت کوروای با شلیک دو گلوله به سه یوز که در تاریکی شب در نور ماشین بی حرکت مانده بودند، آنها را از بین برد. از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمرواش ناپدید شد. امروزه بیش از 20 سال است که ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به شمار می رود. معذلک هر از چند گاهی گزارشهای غیر مستندی مبنی بر وجود یوزپلنگ در مرز پاکستان با ایران به گوش می رسد.

این مقاله درباره سابقه یوز در ایران آورده است: تا پیش از جنگ جهانی دوم، جمعیت یوزپلنگ در حدود 400 قلاده بود که تقریبا در تمام مناطق استپی و صحرایی نیمه شرقی کشور و بخشهایی از نواحی غربی کشور نزدیک مرز عراق دیده می شد. ولی ورود جیپ بعد از جنگ باعث شد که جمعیت این حیوان رو به اضمحلال نهد که دلیل اصلی آن عمدتا به خاطر کشتار گسترده طمعه مورد علاقه یوز بوده است. در نتیجه این کار جمعیت یوزپلنگ به شدت کاهش یافت. در سال 1338 کانون شکار وقت ایران یوزپلنگ را حمایت شده اعلام کرد. با اعمال اقدامات حفاظتی، جمعیت طعمه در بسیاری از مناطق کشور روبه افزایش نهاد که این باعث افزایش جمعیت یوزپلنگ نیز شد. مشاهده یوزپلنگ در مناطق مختلف افزایش یافت که این احیا جمعیت نتیجه تاثیرات قوانین و مقررات حفاظتی بود که اعمال شد. در اواسط دهه 1350، جمعیت یوزپلنگ در ایران 300-200 قلاده تخمین زده می شد. در آن زمان، قلمرو یوزپلنگ تقریبا تمام مناطق کویری نیمه شرقی کشور را در بر می گرفت که از جمعیت انسانی کمی برخوردار بود.

در اواخر دهه 1350 حفاظت از حیات وحش برای چند سال دچار اختلال شد. اکثر مناطق به وسیله دامداران اشغال و دشتهای صاف و استپها جولانگاه ماشینها و موتورسیکلتهای قدرتمند صحرایی گردید که گونه های کویری مثل آهوی ایرانی، جبیر، گورخر و همچنین یوزپلنگ را تعقیب و شکار می کردند. منطقه حفاظت شده خوش ییلاق که زمانی مناسبترین زیستگاه یوزپلنگ در آسیا بود تقریبا از بین رفت و برای آخرین بار در سال 1362 یوزپلنگ در آن دیده شد. یوزپلنگ از بسیاری از مناطق زیست خود ناپدید شد و محدوده پراکنش آن به بعضی مناطق دور دست که در آنجا طعمه کافی و امنیت نسبی وجود داشت محدود شد.

امروزه جمعیت یوزپلنگ در کشورمان در خطر انقراض قرار دارد، ولی خوشبختانه وضعیت آن درحال حاضر با اقدامات انجام گرفته مناسبتر از گذشته است.

سخن آخر اینکه: یوزپلنگ میراث طبیعی ماست و نه تنها به ایرانیان بلکه به تمام انسانهای سرتاسر این کره خاکی تعلق دارد. این وظیفه ماست که این امانت را به نسلهای بعد از خود برسانیم. بیش از 40 سال است که برای حفاظت از این گونه در کشورمان اقداماتی صورت گرفته که بعضا نتایج قابل توجهی نیز به دنبال داشته است و بیش از 20 سال است که در میان کشورهای آسیایی یوزپلنگ توانسته تنها در کشور ما به بقای خود ادامه دهد و این مایه غرور و افتخار ما ایرانیان است که توانستیم این میراث طبیعی را همچنان حفظ  کنیم.

انجمن یوزپلنگ ایرانی نوشت: فيلمبرداری از رفتار طبيعی پلنگ ايرانی
بدون شک چيزی نمی توانست بيش از ديدن يک فيلم چهار دقيقه ای از يک پلنگ در صفحه نمايشگر دوربين کار گذاشته شده در شمال ايران، کارشناسان انجمن يوزپلنگ ايرانی را خوشحال نمايد. زيرا بالاخره موفقيت فيلمبرداری از رفتار قلمروطلبی و جفت يابی پلنگ ايرانی برای نخستين بار در طبيعت بدست آمد.

در اين فيلم يک پلنگ نر بالغ که مدتها براساس آثار و نمايه هايش مورد رديابی و تحت بررسی بود، در برابر دوربين به تعيين قلمرو پرداخته و درعين حال نشانه هايی از جفت يابی را نيز از خود نشان می دهد. نکته قابل توجه در اين فيلم آرامش بيش از حد اين نر و رفتار کاملا طبيعی آن می باشد که آنرا در نوع خود بی نظير ساخته است. فيلم مذکور با استفاده از دوربين تله ای فيمبردای حرفه ای گرفته شده و با کيفيت HD می باشد. چنين موفقيتی بدون شک مرهون مطالعات گسترده در اين منطقه می باشد که از سال 1384 آغاز شده و تابحال گزارشهای متعددی از آن منتشر شده يا درحال انتشار می باشد (جهت دريافت اين گزارشها به کتابخانه وب سايت می توانيد مراجعه نماييد).

فيلمبرداری از پلنگ در طبيعت بسيار دشوار می باشد که بدون شک ناشی از تراکم پايين و رفتار مخفی کارانه اين جانور می باشد. ولی در سالهای اخير در چند نوبت فيلمهايی از اين جانور در طبيعت ايران گرفته شده، ليکن اين فيلم را بايد به دليل کيفيت بالا، طول تصويربرداری و آرامش و رفتار منحصربفرد آن بهترين فيلم پلنگ در سرتاسر حوزه انتشار پلنگ ايرانی در غرب آسيا دانست. از اين رو، اين فيلم بدون شک شادی فراوانی را برای اعضای انجمن در پايان سال 1389 به عنوان سال پلنگ در ايران به ارمغان آورد و انگيزه بسيار بالايی برای ادامه فعاليتها در اين راستا داد.

اين فيلم بخشی از يک مجموعه مستند دوقسمتی است با مضمون حيات وحش البرز می باشد که مطالعات آن از سال 1384 و فيلمبرداری آن از سال 1387 توسط چندين فيملبردار و محقق در حوزه وسيع البرز درحال توليد می باشد و قسمت نخست آن در پايان بهار 1390 آماده پخش و از سيما خواهد بود. فيلم حيات وحش البرز محصول مشترک بخش تحقيقات و مستندسازی انجمن يوزپلنگ ايرانی بوده و به سفارش صدا و سيمای مرکز مازندران تهيه می شود.

ایسنا نوشت: مسوول کارگروه تخصصی صیانت از محیط زیست کانون دانشجویی همیاران طبیعت جهاددانشگاهی لرستان گفت:مردم باید بدانند که ایران آخرین میزبان پلنگ ایرانی در آسیاست.

به گزارش سرویس «محیط زیست» ایسنا منطقه لرستان، سمیه روشنی با بیان این مطلب افزود: شاید به جرات بتوان سر منشاء آغاز مطالعات و فعالیت های گسترده دهه جاری در زمینه پلنگ ایرانی را مقاله کلاسیک کیابی، دره شوری،جهانشاهی و قایمی در سال ۲۰۰۲ با موضوع مرور کلی وضعیت این گونه در کشور دانست.

این استاد دانشگاههای لرستان ادامه داد: این نویسندگان، گزارشی از وضعیت جمعیت پلنگ در ایران ارایه داده که طبق گزارش آنها حدود ۵۸۰ تا ۸۵۰ قلاده پلنگ در ایران وجود داردکه ۵۵ درصد آنها در مناطق حفاظت شده زیست می کنند.

وی افزود: امروزه مقاله مطالعات متعددی در این زمینه در کشور آغاز شده که از آن جمله می توان به پایان نامه های متعددی در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد در باره پلنگ ایرانی با محوریت بررسی زندگی و وضعیت پلنگ در ایران همراه با مطالعات ژنتیکی و ریخت سنجی اشاره کرد.

وی به عوامل تهدید کننده این جانور اشاره کرد و افزود: شکار غیرمجاز و طعمه هایش عمده ترین عامل تهدید بقای پلنگ در لرستان به شمار می رود؛ گسترش بی رویه شبکه جاده های کشور، و عدم دسترسی به طعمه های موردعلاقه شان از دیگر عوامل تهدید کننده آن است.

روشنی تخریب زیستگاه ها و ناامنی در آنها را باعث ترک آن منطقه توسط پلنگ دانست وگفت: درسالهای اخیر نیز گسترش بی رویه شبکه جاده های کشور نیز به بلایی برای جان پلنگهای ایران بدل شده و تنها در دو سال گذشته، حداقل پنج پلنگ به دلیل برخورد با خودروهای عبوری کشته شده اند.

این استاد دانشگاه گفت: بیشترین تلفات پلنگ در حوزه زاگرس میانی است، مردم باید بدانند که ایران آخرین میزبان پلنگ ایرانی در آسیاست.

مسئول کارگروه تخصصی صیانت از محیط زیست کانون دانشجویی همیاران طبیعت جهاددانشگاهی لرستان با اشاره به اینکه در سال ۲۰۰۸ این گونه جز IUCN قرار گرفته اظهار کرد: افزایش مناطق زیستی تحت حفاظت در استان (زیستگاه پلنگ زاگرس)، ارتقای سطح فرهنگ زیست محیطی، اختصاص بودجه های تحقیقی پژوهشی، بررسی جمعیت پلنگ به روش استفاده از دوربین های تله ای، جلوگیری از شكارهای غیر مجاز با افزایش محیط بانان و مدیریت بهتر و برخورد جدی تر با متخلفان و تضمین مشاركت جوامع محلی می تواند موجب بقای این گونه منحصر به فرد در استان شود.