دیده بان حقوق حیوانات: همه‌ساله در آستانه نوروز اظهارنظر دوستداران محیط زیست در مورد نگهداری و یا تحریم استفاده از ماهی قرمز در سفره هفت سین اغاز میشود. در این میان برخی کارشناسان همچنان معتقدند بارعایت نکات ابتدایی بهداشتی میتوان رنگ و لعاب سفره هفت سین را با این گونه زیبا حفظ کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، این ماجرا از آنجا شروع شد که حدود 7 سال پیش خبری مبنی بر آلودگی بالای ماهی قرمز در رسانه های کشور مطرح شد و درنتیجه به دلیل اینکه همه ایرانیان با این حیوان خانگی در ارتباط هستند ، بحث بیماری زایی و خطرناک بودن ماهی قرمز حساسیتهای بسیاری را برانگیخت.
در حقیقت در این سالها متخصصان بسیاری دست زدن به ماهى توسط افراد در هنگام جابه‌جایی، به خصوص توسط کودکان را علاوه بر اینکه باعث آسیب دیدن پوشش سطحى ماهى دانسته اند. این اقدام ماهى را نسبت به باکتریها و انگلهاى آب حساس و آسیب‌پذیر مى کند و باعث بروز گرانولوم پوستى مى شود.
اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ومتخصصان مسئله خطرناک بودن ماهی قرمز رد و مشخص شده که بیماری زا بودن ماهی قرمز مانند دیگر موجودات زنده است و حتی در مقایسه با انسان و دیگر حیوانات به مراتب کمتر است.
این افراد نداشتن تماس مستقیم دست با ماهی با استفاده از دستکش و یا شستشوی دستها با آب و صابون پس از تماس با ماهی قرمز را راه حل جلوگیری از بیماری زا بودن نگهداری از ماهی قرمز در منازل عنوان کرده اند.
در این میان تعداد زیادی از دوستداران حیوانات و محیط زیست هم که از مرگ و میر بالای ماهیان قرمز ناراحت بودند برای حمایت از این مخلوقات زیبای خداوند تلاش برای حذف ماهی قرمز از سفره هفت سین را آغاز کردند.
در این رابطه عبدالرضا باقری کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه همه ساله میلیونها قطعه ماهی قرمز در ایام نوروز تنها به خاطر رنگ و لعاب سفره هفت سین میمیرند گفته است: بیایید با حیوانات مهربان باشیم و سال جدید را با قتل عام ماهی های قرمز و لاک پشت های آبی گوش قرمز آغاز نکنیم.
حسین عبیری گلپایگانی فعال محیط زیست هم گفته است: اگر تعداد خانوار های ایرانی 15 میلیون باشد و هر خانواده به طور متوسط 3 عدد ماهی قرمز برای سفره هفت سین خود تهیه کند در پایان نوروز چیزی حدود 45 میلیون قطعه ماهی قرمز ازبین می رود. ایرانیان با اجتناب از خریدن ماهی قرمز برای سفره های هفت سین می توانند از تلف شدن این تعداد ماهی و تجارت آن جلوگیری کنند.
اما سپهر سلیمی که حذف ماهی قرمز در سفره هفت سین را غیر ممکن می داند گفته است: ماهی قرمز سه مرحله تولید ، توزیع و نگهداری در خانه ها را پشت سر می گذارد و بزرگترین دلیل تلفات ماهیان عملکرد نادرست در مرحله تولید و توزیع است که با یک نظارت اصولی از طریق ادارات شیلات و دامپزشکی می توان این فرایند تلفات را کنترل کرد.
مدیر انجمن دوستداران حیوانات ومحیط زیست اضافه کرده است: در صورتی که ماهی سالم تولید شود می توان امیدوار بود که تلفات ماهیان به حداقل برسد. همچنین اگر مردم بیاموزند که در هنگام انتخاب ماهی به برخی از نکات ظاهری توجه کنند و بدانند که ماهی سالم حداقل از لحاظ ظاهری بدون آسیب دیدگی، شاداب و سرحال است در این صورت میزان مرگ و میر ماهی در منازل به طرز شگفت انگیزی کاهش می یابد.
به گفته سلیمی، بسیاری از ماهیان آکواریومی ، به مراتب حساس تر از ماهی قرمز هستند ولی سالهای سال در آکواریوم زنده می مانند و در نهایت به مرگ طبیعی می میرند که یکی از مهمترین دلایل این مسئله ، حساسیت افراد در هنگام خرید ماهی است.
به هر حال به نظر می رسد ماهیان قرمز عمدتا به علت نگهدارى در ظروف نامناسب، تغذیه نادرست و عدم توجه به عواملی مانند دما، میزان اکسیژن، اسیدیته، آمونیاک و نیتریت آب تلف مى شوند.
البته غیر از عوامل یاد شده، گروهی دیگری از بیماری‌های ماهیان قرمز توسط عوامل زنده ویروسی، باکتریایی، قارچی و انگلی به وجود می آیند که مشورت با دامپزشک می تواند به عنوان راهکاری برای جلوگیری از تلف شدن این گونه در کنار نگهداری آن در منزل مطرح شود.
گذشته از بحث بیماری زا بودن و تلفات ماهی قرمزعده ای از کارشناسان معتقدند اساساً گذاشتن ماهی قرمز در سفره هفت سین رسمی چینی است و نباید مورد استفاده ایرانیان قرار گیرد.
به گفته عبدالرضا باقری ۸۰ سال پیش به همراه ورودچای به ایران ماهی قرمز نیز که سمبل عید چینی ست به سفره های هفت سین نوروز ما وارد شد غافل از اینکه در عید چینی ماهی قرمز را رها میکنند تا زندگی جریان یابد ولی ما ماهی قرمز را اسیر تنگ بلورین میکنیم تا همزمان با رشد سبزه های سفره هایمان و باروری زمین هر روز او را به مرگ نزدیک و نزدیک تر کنیم.
این کارشناس محیط زیست می گوید: در هیچ کدام از مراسم سنتی نوروز ماهی قرمز جایگاهی ندارد و در میان رسوم زرتشتی در سفره عید، انار و یا سیب سرخ به نشانه باروری و عشق درون ظرف آب رها میشود تا عشق و باروری همچنان پاینده بماند.
اما سلیمی گفته است: حتی به فرض صحت چنین ادعایی بسیاری ازآداب و رسوم ایرانیان طی سالهای گذشته از فرهنگ های دیگر آمده و بسیاری از رسوم ایرانیان نیز در فرهنگ های دیگر رسوخ کرده است بنابراین به نظر نمی رسد مشکلی برای استفاده از ماهی قرمز در سفره هفت سین ایرانیان حتی اگر در سالهای گذشته یک فرهنگ چینی بوده بوجود داشته باشد.
البته بسیاری از کارشناسان محیط زیست هشدار داده اند که با حذف ماهی قرمز، حیوانات دیگری جایگزین آن می شود که البته حضور لاک پشتهای آبی و سمندر در سفره هفت سین و بازار داغ فروش نوروزی آنها شاید نشان دهنده صحت این هشدار ها و اشتباه حساب نشده برخی از دوستداران حیوانات در خصوص مقابله نادرست با ماهی قرمز است.
به هرحال بهتر است هموطنان عزیزمان در هنگام خرید و نگهداری ماهی قرمز نکات بهداشتی را رعایت کرده و با خرید ماهیان سالم از مراکز بهداشتی هم به سفره هفت سین خود رنگ و لعاب دهند و هم از عواقبی مانند بیماریها و تلفات گسترده این گونه زیبا جلوگیری کنند.
همچنین از آنجایی که این ماهی قادر به تحمل آب کم اکسیژن است و توانایی بقا و تولید مثل در آبگیرهای کوچک را دارد.
به این ترتیب باید گفت رقابت غذایی و مکانی ماهی قرمز با ماهیان بومی باعث کندی تغذیه و تولید مثل ماهیان بومی می شود، زیرا این ماهی، بسیار مقاوم و فرصت‌طلب است.
بنابراین در صورتی که پس از ایام نوروز قصد نگهداری این حیوان در منزل را نداریم بایستی از رهاسازی ماهی قرمز در رودخانه‌ها اجتناب کرده و آن را در محیط‌های آبی بسته، مانند استخرها و حوضچه‌های پارکها رها کنیم.
