دیده بان حقوق حیوانات: مسوولان در شهرها به‌ویژه کلانشهرها برای شهروندان باید تمام اسباب شهرنشینی را تدارک ببینند. باغ‌وحش یکی از الزامات شهرهای مدرن جهان است. هم‌اكنون ۲۳ باغ‌وحش در كشور فعال است كه از این تعداد ۱۴ واحد زیر نظر شهرداری و ۹ واحد توسط بخش خصوصی اداره می‌شود، ولی تنها ۱۰ باغ‌وحش از محیط زیست جواز دریافت كرده‌اند و شایان ذكر است باغ‌وحش ارم تهران زیر نظر بنیاد مستضعفان انقلاب اداره می‌شود. باغ‌وحش‌ها در ایران از استانداردهای روز جهان برخوردار نیستند. وقتی پای صحبت‌های کارشناسان می‌نشینی مشکل مالی را مهم‌ترین عامل وضعیت نابسامان باغ‌وحش‌ها می‌دانند.
وضعیت باغ‌وحش‌های ایران آنقدر اسفناک است که مجموعه این آرزوها در ناخودآگاه ذهن آدمی ایجاد می‌شود که ای کاش سازمانی به نام سازمان حقوق حیوانات وضع می‌شد و همانند سازمان حقوق بشر عمل می‌کرد. ای کاش حیوانات هم زبان داشتند و می‌توانستند از وضعیت اسفناک و شرایط بد نگهداریشان شکوه کنند. ای کاش باغ‌وحشی‌ها هم می‌توانستند برای به دست آوردن حقوق خود تحصن کنند. اعتراض کرده و بست بنشینند، شاید در آن صورت بود که مسوولان متوجه شرایط بد زندگی حیوانات در پشت قفس‌هایی می‌شدند که نام باغ‌وحش بر آن نهاده‌اند. کارشناسان که جای خود دارند، باغ‌وحش‌های ایران آنقدر وضع بدی دارند که صدای هر بازدیدکننده‌ای را درآورده است. باغ‌وحش‌های ایران در شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، زابل، اراك، بابلسر، آمل و دزفول قرار دارد. باغ‌وحش‌هایی كه نه‌تنها شرایط استاندارد برای نگهداری حیوانات را ندارند بلكه هیچ نهادی جوابگوی مشكلات آنها نیست. یک کارشناس اما می‌گوید متولی باغ‌وحش‌ها در كشور شهرداری‌ها هستند و سازمان محیط‌زیست بعد از شهرداری وظیفه نظارت را برعهده دارد.
فاصله زیاد باغ‌وحش‌های ایران با استانداردهای جهانی
رئیس اداره اجرایی و شکار و صید سازمان محیط‌زیست با اعلام اینکه باغ‌وحش‌های ایران با ضوابط سازمان محیط‌زیست و استانداردهای روز دنیا بسیار فاصله دارند، گفت: در حال حاضر در کمتر کشوری مشاهده می‌شود که حیوانات در قفس محدودی به شکلی که در ایران مرسوم است نگهداری شوند.
رضا فرجی در گفت‌وگو با مهر افزود: از حدود یک سال پیش کمیته ویژه‌ای در سازمان محیط‌زیست متشکل از دفاتر حیات‌وحش، دفتر شکار و صید، دفتر زیستگاه‌ها، دفتر حقوقی و نمایندگان استان‌ها برای تدوین دستورالعمل ویژه و تهیه استانداردها، ضوابط برای باغ‌وحش‌ها و پایش عملکرد آنها تشکیل شده است.
وی با بیان اینکه وضعیت باغ‌وحش‌ها در ایران با استانداردهای این کمیته و با آنچه در دنیا به عنوان باغ‌وحش معرفی می‌شود بسیار فاصله دارد، گفت: مشکلات باغ‌وحش‌ها در ایران ریشه‌ای است و برای رسیدن به استانداردها زمان زیادی نیاز است.
به گفته فرجی، در حال حاضر در کمتر کشوری دیده می‌شود که حیوانات در قفس محدودی به شکلی که در ایران مرسوم است نگهداری شوند و رویکرد بیشتر باغ‌وحش‌های مدرن دنیا تحقیقاتی، حفظ ذخایر ژنتیکی و بررسی گونه‌های در معرض انقراض است.
وی افزود: در اینگونه باغ‌وحش‌های مدرن علاوه‌بر عموم مردم گروه‌های هدف مانند دانشجویان، دانش‌آموزان و محققان در نظر گرفته می‌شوند و در طراحی فضاها و گونه‌ها به نیازهای این گروه‌ها توجه می‌شود. فرجی با بیان اینکه باید اصلاح وضعیت باغ‌وحش‌های ایران از سال‌ها پیش آغاز می‌شد، اظهار داشت: اکنون که این حرکت آغاز شده نباید تصور کرد که ظرف چند ماه شرایط باغ‌وحش‌ها تغییر اساسی کند و به‌طور کامل مطابق استانداردها شود بلکه این پروژه زمان‌بر است و نیاز به اعتبارات بسیار کلانی دارد.
رئیس اداره اجرایی و شکار و صید سازمان محیط‌زیست با اشاره به اینکه در ایران متولی باغ‌وحش‌ها اغلب دستگاه‌های دولتی هستند، تصریح کرد: به دلیل کم‌درآمد بودن باغ‌وحش‌ها بخش خصوصی کمتر متقاضی تولیت این مکان‌ها است. البته فضاهای بسیاری در اقصی‌نقاط کشور وجود دارند که به شکل خصوصی اقدام به نگهداری حیات‌وحش می‌کنند ولی این مکان‌ها طبق تعریف سازمان محیط‌زیست باغ‌وحش نامیده نمی‌شوند.
به گفته فرجی، کمیته ساماندهی وضعیت باغ‌وحش‌ها در سازمان محیط‌زیست برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدتی تدوین کرده است و افراد یا دستگاه‌هایی که از سال گذشته متقاضی احداث باغ‌وحش جدید هستند مکلفند استانداردها و ضوابط روز دنیا را کاملا رعایت کنند.
وی در پاسخ به اینکه آیا سازمان محیط‌زیست برنامه‌ای برای تعطیلی باغ‌وحش‌هایی که استاندارد نیستند دارد، گفت: از آنجایی که با تعطیلی باغ‌وحش‌ها تعداد بسیار زیادی از حیات‌وحش که عادت به محیط طبیعی ندارند، دیگر مرکز خاصی برای نگهداری آنها وجود ندارد، رویکرد ما تعطیل کردن و برخورد قهری با این مراکز نیست بلکه بهسازی و اصلاح شرایط به صورت مرحله به مرحله و ارائه راهکارهای کارشناسی موقتی و دائمی است.
فرجی در پاسخ به اینکه چرا شهرداری متولی هیچ‌یک از باغ‌وحش‌های کشور نیست، گفت: شهرداری در هیچ‌جای کشور متولی مکانی که طبق ضوابط باغ‌وحش نامیده شود نیست اگرچه در برخی پارک‌ها تعدادی از حیوانات را نگهداری می‌کنند.
وی افزود: سازمان محیط‌زیست از اینکه شهرداری‌ها مدیریت باغ‌وحش‌ها را به عهده بگیرند، استقبال می‌کند.
این باغ‌وحش درخور پایتخت نیست
بدون‌شک شرایط قرنطینه‌ای لحاظ شده و پس از اطمینان از وضعیت بهداشتی و پاکسازی محیط از بیماری‌های مشترک مجوز فعالیت صادر شده است.
پیمان خسروی با بیان این مطلب می‌گوید: امیدواریم پروتکل‌هایی که در این زمینه وجود دارد لحاظ و مجوز فعالیت برای باغ‌وحش بر همین اساس داده شده باشد.
این دامپزشک در ادامه افزود: سازمان‌های دامپزشکی و محیط‌زیست باید نسبت به حفظ بهداشت محیط باغ‌وحش بسیار سختگیر و جدی باشند. خسروی همچنین در پاسخ به این پرسش فارس که تکلیف کنترل تغذیه حیوانات باغ‌وحش در آینده چه می‌شود، گفت: به نظر من این مساله به مدیریت باغ‌وحش بستگی دارد؛ این باغ‌وحش است که باید ورود دام‌های زنده‌ای که برای تغذیه حیوانات خریداری می‌شوند را به دامپزشکی اعلام کرده و در نهایت آنها نیز وظیفه نظارتی خود را اعمال کنند. خسروی درباره شاخص‌هایی که کیفیت باغ‌وحش به وسیله آنها اندازه‌گیری می‌شود، گفت: باید بررسی شود که چه میزان باغ‌وحش تهران به شاخص‌های مورد نظر و استانداردهای جهانی نزدیک است.
وی گفت: تعداد حیواناتی که باید در یک قفس نگهداری شوند یا مساحت محل نگهداری حیوانات در آیتم‌های باغ‌وحش کاملا مشخص است.
وی با اشاره به وضعیت سایر باغ‌وحش‌ها در خارج از کشور اظهار داشت: در بازدیدی که از یکی از باغ‌وحش‌های برزیل داشتیم به این نتیجه رسیدیم که یکی از مسائل مهم در کلانشهرها داشتن باغ‌وحش مناسب است. این دامپزشک تصریح کرد: تهران شهر بسیار زیبایی است و شرایط خوبی نیز در آن فراهم شده اما باید بگویم که این باغ‌وحش درخور پایتخت کشورمان نیست.
______________________
