دیده بان حقوق حیوانات: پس از آنکه پروژه تکثیر در اسارت ببر سیبری برای احیای گونه منقرض شده «ببر خزری» با فراز و نشیب های فراوانی روبرو شد، مقامات سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده اند که قصد دارند تا پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی را عملی کنند.
به گزارش سبزپرس، «اصغر محمدی فاضل» معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرگزاری فارس از تصمیم این سازمان برای آغاز پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی خبر داده است.
او گفته است: در سال آینده پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ اجرایی خواهد شد و به عنوان یکی از گزینه‌های حفاظتی، بررسی‌های اولیه در مورد سایت‌های تکثیر در اسارت یوزپلنگ انجام شده است و در حال رایزنی با کارشناسان بین المللی در این خصوص هستیم.
محمدی فاضل، همچنین سه استان سمنان، خراسان شمالی و گلستان را به عنوان گزینه های مطرح شده برای احداث سایت تکثیر معرفی کرده است.
این در حالی است که در سال 1387 و در دوره ریاست فاطمه واعظ جوادی در پناهگاه حیات وحش میاندشت استان خراسان شمالی، سایتی برای تکثیر در شرایط نیمه اسارت یوزپلنگ آسیایی احداث شده بود که مشتمل بر یک محوطه فنس کشی شده به وسعت 250 هکتار و دو محوطه دیگر بود.
هم اکنون در این سایت یک یوزپلنگ نر موسوم به «کوشکی» زندگی می کند که از بدو تاسیس این سایت در محوطه 250 هکتاری رهاسازی شده است. با این حال پس از تغییر مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1388، بحث ها بر سر تکثیر در اسارت یوزپلنگ به حاشیه رانده شد و توجه ریاست سازمان نیز به «احیای گونه های منقرض شده» نظیر شیر ایرانی و ببر خزری معطوف شد.
از سوی دیگر در بهار امسال نیز اخباری از نگهداری یک توله یوزپلنگ ماده در استان سمنان توسط سبزپرس و سایر پایگاه های خبری انتشار یافت که بار دیگر باعث قوت گرفتن بحث ها در مورد تکثیر در اسارت یوزپلنگ شد.
تکثیر در اسارت و منتقدان فراوان
با این حال تکثیر در اسارت گونه های وحشی، منتقدان فراوانی نیز دارد که معتقدند به جای تکثیر در اسارت باید زیستگاه طبیعی حیوان حفظ شود.
«اسماعيل کهرم» استاد حيات وحش دانشگاه تهران در مهرماه 1387،پیش از افتتاح سایت میاندشت به روزنامه اعتماد گفته بود: «تکثير گونه ها در اسارت آخرين تير ترکش است و اساساً توصيه نمي شود. ايده آل آن است که موجود همان طور به صورت وحشي در طبيعت باقي بماند. فقط زماني که يک گونه به دلايل ژنتيکي، امراض و تصادف هاي طبيعي نظير سيل، زلزله و… در معرض خطر انقراض قرار گرفت، مي توان اقدام به تکثير کرد، وگرنه صلاح در اين است که زيستگاه گونه را حفظ کنيم تا جانور در زيستگاه خودش تکثير شود.»
همچنین «هوشنگ ضيايي» کارشناس حیات وحش و رئیس سابق پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نیز در گفت و گو با همین روزنامه گفته بود: «به کلي با تکثير حيوانات در اسارت مخالفم زيرا نه تنها اثر مثبت ندارد، بلکه تبعات منفي هم دارد. مثلاً در عربستان سايتي وجود دارد که حدود 50 قلاده يوزپلنگ تکثير کرده است. اين يوزپلنگ ها قادر به زندگي در طبيعت نيستند، چون يوز حداقل به مدت 20 ماه نزد مادر و در طبيعت بايد آموزش شکار ببيند. کمين براي يافتن طعمه، استارت زدن و دويدن به دنبال آن و… آموزش هايي هستند که يوزپلنگ مادر به فرزندانش مي دهد. اين آموزش ها در سايت هاي تکثير ممکن نيست.»
او همچنین گفته بود: «مشکل بعدي تکثير حيوانات در اسارت اين است که پس از رهاسازي حيوان در طبيعت، ديگر اهميت چنداني به حفاظت آن داده نمي شود. به عنوان مثال اگر يوزپلنگ هاي تکثيرشده، در نايبندان (استان يزد) رها شوند، با وجود تعداد کم محيط بانان باز هم از جمعيت آنها کاسته مي شود.»
از سوی دیگر، سازمان های بین المللی حفاظت حیات وحش از جمله اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) تکثیر در اسارت را تنها در مواردی خاص مجاز می داند و حیوانات تکثیر شده در اسارت را تا زمان رهاسازی موفق در طبیعت، جزء آمار حیات وحش محسوب نمی کند.
آنطور که در اسناد مربوط به پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی آمده است، این پروژه به منظور حفظ نسل یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از زیستگاه های آن آغاز به کار کرده و در این اسناد اشاره ای به تکثیر در اسارت این گونه به چشم نمی خورد.
همچنین آنطور که از گفته های مدیران این پروژه در نشست های خبری متعدد در جمع خبرنگاران بر می آید، مسئولان این پروژه نیز علاقه چندانی به پروژه تکثیر در اسارت ندارند.
با این حال به نظر می رسد سازمان حفاظت محیط زیست قصد دارد تا همانند پروژه تکثیر در اسارت ببر، پروژه ای دیگر را برای یوزپلنگ آسیایی آغاز کند با این تفاوت که این بار حیوان مورد نیاز برای تکثیر نه از کشور روسیه بلکه از زیستگاه های طبیعی کشور زنده گیری خواهند شد.
