شکارچیان چطور از کمربندی غرب اصفهان گریختند؟/ سرنوشت پارک ملی گلستان در انتظار قمیشلو

رئیس اداره محیط زیست استان اصفهان با بیان این مطلب، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا از ساخت جاده در منطقه حفاظت شده قمیشلو انتقاد کرد و گفت: «اتوبان شهید کاظمی» که در انتهای اتوبان کاشان به زرین شهر اصفهان قرار دارد و از میان پارک ملی قمیشلو عبور می‌کند، 9 سال پیش یعنی در سال 1384 با پیگیری‌های بسیار وزارت راه و شهرسازی در این منطقه احداث شد.

آنطور که منابع سرشماری حیات وحش در اصفهان می‌گویند؛ حدود 3هزار راس آهو در قمیشلو زیست می‌کنند

حمید ظهرابی افزود: متاسفانه این اتوبان در سال‌های گذشته آسیب زیادی به منطقه قمیشلو وارد کرده است، چراکه اکنون بخش عمده‌ای از حیات وحش و زیستگاه‌های اطراف این اتوبان از بین رفته و آنچه باقی مانده فقط در اطراف محیط‌بانی قمیشلو و چندین نقطه کوچک است که مساحت زیادی ندارد.

وی با بیان اینکه اکنون در اطراف محیط‌بانی قمیشلو تعداد زیادی قوچ و میش وجود دارد که به راحتی قابل مشاهده هستند، افزود: به همین علت هر فردی که اراده کند به راحتی و با قرار گرفتن در این اتوبان می‌تواند این حیوانات را شکار کند.

یک کار‌شناس و فعال محیط‌ زیست نیز با تایید گفته‌های رئیس سازمان محیط زیست استان اصفهان در این باره به آنا توضیح داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که اتوبان گذر کرده از پارک ملی قمیشلو توانسته عبور و مرور شکارچیان را سهولت بخشد. آنها به آسانی به پارک می‌آیند و بعد هم خیلی ساده به اتوبان می‌زنند. بنابراین سهولت در رفت و آمد انگیزه شکار در این منطقه را بالا برده است.

هومان خاکپور معتقد است: سرنوشت پارک گلستان برای قمیشلو در حال تکرار است و اتفاقا خطر بیشتری هم در این منطقه وجود دارد که ترانزیت جمعیتی بیشتری در این مسیر در رفت و آمد هستند.

این در حالی است که به گفته ظهرابی تاکنون هیچ اقدام اساسی برای مقابله با از بین رفتن حیات وحش قمیشلو صورت نگرفته و به علت قطع گدارهای (محل گذر) حیات وحش در این منطقه، آسیب بسیاری به گونه‌های جانوری وارد شده است و بنابراین می‌توان گفت که جاده کمربندی که سال‌ها پیش در منطقه غربی اصفهان احداث شده ریشه همه مشکلاتی است که حیات وحش قمیشلو با آن مواجه شده‌اند.

وی یادآور شد: این جاده بر خلاف مخالفت‌های سازمان محیط زیست سال‌ها پیش در این منطقه احداث شد و هر چند تاثیرات تخریبی آن در طول مراحل احداث به پایان رسیده اما در طول دوران بهره‌برداری کماکان تاثیرات مخرب آن بر منطقه حاکم است و قطعا همین اتوبان با دسترسی سریع و آسانی که ایجاد کرده باعث شده تا شکارچیان غیرمجاز محیط‌بانی منطقه را به آتش بکشند و فرار کنند.

ظهرابی در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان تاثیر منفی وجود کمربندی غرب در قمیشلو را کاهش داد یا از بین برد، گفت: با توجه به هزینه هنگفتی که برای ساخت این اتوبان صرف شده است نمی‌توان کاربری آن را تغییر داد یا جاده را مسدود کرد؛ بلکه باید به دنبال راهکار‌ها و اقدامات اصلاحی برای رفع اثرات مخرب آن باشیم.

وی ایجاد مسیرهای گذر برای حیات وحش از این سو به آن سوی منطقه را از اساسی‌ترین اقدامات مواجه به مشکل کمربندی غرب در منطقه قمیشلو دانست و تصریح کرد: با ساخت و تعریض زیرگذر‌ها و روگذر‌ها برای جابه‌جایی حیات وحش و نصب سیستم‌های کنترلی مانند دوربین‌ها و محدود کردن دسترسی به منطقه از اتوبان می‌توان اثرات مخرب این جاده بر حیات وحش قمیشلو را کاهش داد.

با این وجود رئیس سازمان محیط زیست استان اصفهان مدعی است که تاکنون هیچ کدام از این اقدامات برای حفاظت از منطقه قمیشلو صورت نگرفته و وزارت راه نیز تعهدات خود را در این خصوص اجرایی نکرده است که یکی از این تعهدات نصب تابلوهای آموزشی و ایجاد زیرگذر حیات وحش و تامین اقدامات حفاظتی برای بهبود حفاظت از منطقه بوده است.

به گزارش آنا این اولین بار نیست که ساخت جاده یا اتوبانی در قلب مناطق حساس محیط زیستی کشور به از بین رفتن حیات وحش و تخریب اکوسیستم‌های شکننده منجر شده است. ساخت جاده میانگذر در پارک ملی گلستان که بزرگ‌ترین و اولین پارک ملی ایران است نیز باعث شد تا تخریب پارک و گونه‌های منحصربفرد آن از سال‌ها پیش آغاز شود. هزاران گونه گیاهی و جانوری اکنون در این پارک از بین رفته و کم‌کم پارک ملی و زیستگاه گونه‌های جانوری جزیره‌ای شده و کریدورهای گذر حیات وحش از بین رفته‌اند. به باور جانور‌شناسان، اختلالات ژنتیکی در گونه‌های جانوری، نتیجه جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها در پارک ملی گلستان خواهد بود و همه این مشکلات از تبعات ایجاد جاده در این منطقه ارزشمند اعلام شده است.

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو نیز که در 45 کیلومتری شمال غرب اصفهان واقع شده و وسعتی 29 هزار و 886 هکتاری دارد و وسعت پناهگاه حیات وحش آن نیز 83هزار و 888 هکتار برآورد شده اکنون به درد پارک ملی گلستان دچار شده است و به غیر از اصفهان، شهرهای تیران و نجف آباد نیز در همسایگی پارک ملی قمیشلو هستند.

گفتنی است که شاخص‌ترین گونه جانوری پارک ملی قمیشلو آهو بوده که از تراکم جمعیتی مناسبی برخوردار است. طبق آخرین سرشماری سال 1389 حدود 3هزار راس آهو در قمیشلو شمارش شده و جمعیت قوچ و میش قمیشلو نیز مناسب و تقریبا برابر تعداد آهو در این منطقه بوده است. همچنین تعداد قابل توجهی گرگ خاکستری نیز در قمیشلو وجود دارد. پلنگ، کل و بز و کفتار سایر گونه‌های شاخص جانوری قمیشلو را تشکیل می‌دهند.

این در حالی است که به گفته رئیس سازمان محیط زیست اصفهان طبق آخرین سرشماری‌ها اکنون 3 هزار و 782 علفخوار بزرگ در پارک ملی قمیشلو زندگی می‌کنند که از این تعداد 98 راس کل و بز، هزار و 545 راس آهو و هزار و 139 راس نیز قوچ و میش هستند. این آمار نشان‌دهنده آن است که تعداد این پستانداران نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته اشت.

ظهرابی اما معتقد است که این سیر نزولی به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ساخت جاده در میان منطقه حفاظت شده قمیشلو است. جاده‌ای که با ساختش بر تعداد گونه‌های ارزشمند این منطقه حفاظت اثر گذاشت و شرایط ژنتیکی گونه ها را نیز متاثر کرد.