بازسازی اندام‌های از دست رفته در جانوران /گزارش تصویری

دیده بان حقوق حیوانات ایران: به گزارش خبر آنلاین ، دانش > طبیعت  – بازسازی اندام از دست رفته، تنوع گسترده‌ای در میان موجودات دارد. در حالی‌که انسان تنها قادر به بازسازی نوک انگشتان خود است؛ جانورانی هستند که می‌توانند تنها از چند سلول، تمام بدنشان را بازسازی کنند.

بازسازی اندام‌های از دست رفته، تنوع گسترده‌ای در میان موجودات دارد. در حالی‌که انسان تنها قادر به بازسازی نوک انگشتان خود است؛ جانورانی وجود دارند که می‌توانند تنها از چند سلول، تمام بدنشان را به طور کامل بازسازی کنند. در این گزارش که توسط سایت نیوساینتیست منتشر شده است، مجموعه‌ای از هیجان‌انگیزترین مثال‌های بازسازی اندام‌ها در میان جانوران جمع‌آوری شده است.

سرپاوران
در دنیای جانوران، نر بودن همیشه یک مزیت محسوب نمی‌شود. در سرپاوران نر مانند اختاپوس، بازویی که هکتوکلیوس خوانده می‌شود، وظیفه انتقال اسپرم‌ها را به بدن جنس ماده بر عهده دارد. روی کالدول از دانشگاه برکلی کالیفرنیا به مطالعه رفتارهای پیچیده تناسلی اختاپوس‌های اقیانوس آرام پرداخته است. در این تصویر که در سولاوسی اندونزی گرفته شده است، نوع نر اختاپوس Abdopus aculeatus که در سمت چپ مشاهده می‌شود؛ هکتوکلیوس خود را وارد اندام تناسلی نوع ماده واقع در زیر چشم آن کرده است تا اسپرم‌های خود را به بدن ماده انتقال دهد. این بازو در حین آمیزش جنسی از بدن اختاپوس نر قطع می‌شود و به بدن جنس ماده متصل باقی می‌ماند. اما در کمال شگفتی، پس از پایان جفت‌گیری، این بازو مجددا توسط بدن اختاپوس نر بازسازی می‌شود.

سمندر خال قرمز
در سال 1768 / 1147، پزشکی به نام لاتزارو اسپالانزانی به مطالعه بازسازی دست و پاهای سمندر آبی پرداخت. مانند همه مارمولک‌ها، سمندرهای خال قرمز قادر بودند تا دم، چشم‌ها و حتی تمام دست و پاهای خود را بازسازی کنند.

وقتی که یک سمندر دست یا پای خود را از دست می‌دهد، سلول‌ها ناحیه جراحت به سلول‌های بنیادی تمایز نیافته تبدیل می‌شوند و یک توده سلولی موسوم به بلاستما را تشکیل می‌دهند. این توده سلولی منشاء کلیه بافت‌ها و اندام‌هایی است که به زودی قرار است تشکیل شوند.

در مطالعه‌ای که در سال 2007 / 1386 بر روی سمندر خال قرمز انجام شد، آنوپ کومار و همکارانش در کالج سلطنتی لندن نشان دادند که پروتئینی به نام nAG که توسط سلول‌های پوست و اعصاب پوشیده شده است، کلید شکل‌گیری و ایجاد بلاستما است.

پلاناریا
کافی است که یک کرم پلاناریا را از وسط به دو قسمت تقسیم کنید: اکنون شما دو کرم پلاناریا دارید!

این کرم‌های پهن غیرانگلی که در آب یا محیط‌های مرطوب روی خشکی زندگی می‌کند، در رودخانه های آب سرد شمال ایران نیز یافت می‌شود. هزاران گونه از این کرم‌ها وجود دارد که از کرم‌های کوچک چند میلی‌متری، تا گونه‌های 60 سانتی‌متری شکارچی را شامل می شود.

پلاناریا بازسازی اندام‌های خود را از طریق تکثیر سلولی و بازآفرینی بافت‌های موجود، با استفاده از سلول‌های بنیادی موسوم به نئوبلاست انجام می‌دهد که در سرتاسر بدن این جانور پخش شده‌اند. گونه‌ای از پلاناریا موسوم به Stenostomum وجود دارد که تقریبا تمامی بخش‌های بریده شده بدن آن، توانایی تبدیل شدن به یک کرم کامل را دارد. این ویژگی آنها را به یک ارکانیزم مدل عالی برای مطالعه بازسازی اندام‌ها در آزمایشگاه تبدیل کرده است.

خیار دریایی
این خیار دریایی که در سواحل سولاوسی اندونزی زندگی می‌کند، واکنش عجیبی در برابر شکارچیان از خود نشان می‌دهد. این جانور با دریدن دل و روده خود، اندام‌های داخلی بدن خود را از انتهای بدنش به سوی شکارچیان پرتاب می‌کند. بازسازی اندام‌ها معمولا هم‌زمان با عمل گوارش اتفاق می‌افتد و ممکن است رشد مجدد اندام‌ها تا چند هفته طول بکشد.

ستاره دریایی
به مانند خیار دریایی، ستاره دریایی نیز از تیره خارپوستان است و دارای یک سیستم عصبی توزیع شده است که به صورت یک شبکه عصبی درهم‌پیچیده در داخل و زیر پوست این جانور پخش شده است.

برخی از گونه‌های ستاره دریایی می‌توانند این صفحه مرکزی را به دو بخش تقسیم کرده، و هر نیمه به یک ستاره دریایی جدید تبدیل می‌شود. برخی دیگر از گونه‌ها به یک بازو و بخش کوچکی از این حلقه مرکزی نیاز دارند تا خود را بازسازی کنند. دسته‌ای از ستاره های دریایی موسوم به Linckia که در آبهای بخش اندونزیایی اقیانوس آرام زندگی می‌کند، استاد بازسازی در میان گونه خود به شمار می‌رود: این جانور می‌توان تمام بدنش را تنها با استفاده از یک بازو بازسازی کند.

تصویر فوق بازوهای یک ستاره دریایی هفت بازویی موسوم به Luidia ciliaris را نشان می‌دهد، که هر بازو در مرحله متفاوتی از بازسازی قرار دارد.

مارمولک خانگی
یک شکارچی دم شما را گرفته است؟ اگر مارمولک باشیدجای هیچ‌گونه نگرانی نیست، کافیست دم خود را رها کنید.

انفصال خودبخودی دم با همان توانایی انداختن دم، در گروه‌های مختلفی از مارمولک‌های خانگی، بزمجه ها و سمندرها وجود دارد. این جانوران نقاط ضعیفی موسوم به صفحات شکست دارند که به صورت منظم در سراسر مهره‌های دم آنها وجود دارد. برای انداختن دم، ماهیچه‌های مخصوصی در محل صفحات شکست منقبض می‌شوند و مهره‌ها را خرد می‌کنند. سپس ماهیچه‌ها دیگری در اطراف مهره دمی منقبض می‌شود تا خونریزی را به حداقل برساند.با استفاده از یک میله غضروفی در محل استخوان قطع شده، دم جانور مجددا رشد می‌کند. در این تصویر، یک مارمولک بزرگ ماداگاسکاری را مشاهده می‌کنید که یک دم دو سر از محل شکستگی مهره‌ای آن رشد کرده است.