دیده بان حقوق حیوانات: یزد در زمره استانهای کویری کشور قرار دارد و گرچه نیمی از گستره این استان را بیابان در برگرفته اما تنوع گونه های گیاهی و جانوری در این استان منحصر به فرد است.
به گزارش خبرنگار مهر، یزد کویری امروز نه تنها در زمینه گونه های جانوری بلکه در زمینه گونه های گیاهی نیز دارای تنوع بی نظیری است به نحوی که بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری در این استان منحصر بفرد است و نمونه آن در هیچ یک از مناطق کشور یافت نمی شود.
مناطق حفاظت شده یزد اکنون زیستگاه بسیاری از گونه های شاخص جانوری کشور است که از آن جمله می توان به گورخر ایرانی، یوزپلنگ ایرانی و … اشاره کرد.
وسعت و گستره مناطق حفاظت شده، پارکهای ملی و … استان یزد به اندازه ای است که این استان به راحتی توانسته به یکی از زیستگاه های امن و غنی کشور تبدیل شود.
یزد 14 منطقه حفاظت شده دارد
یزد هم اکنون با 14 منطقه حفاظت شده که زیر نظر محیط زیست قرار دارد دارای دو میلیون و 700 هکتار منطقه حفاظت شده است.
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: مناطق حفاظت شده یزد شامل یک پارک ملی، چهار منطقه حفاظت شده، سه پناهگاه حیات وحش، پنج منطقه شکار ممنوع و یک اثر طبیعی ملی است.
اکبری با اشاره به وجود 10 گونه جانوری در معرض خطر در زیستگاه های استان گفت: یوزپلنگ، هوبره، جبیر، بالا بان، زاغ بور و گونه نادر گور خر ایرانی از مهمترین این گونه ها هستند که در چهار مرکز احیا گونه های در معرض خطر اداره کل حفاظت محیط زیست استان محافظت می شوند.
وی با اشاره به وجود 100 قلاده یوزپلنگ آسیایی در کشور گفت: حدود نیمی از این تعداد در استان یزد و در مناطق حفاظت شده شهرستانهای بافق اردکان و طبس وجود دارند.
اکبری با اشاره به آثار بحران خشکسالی بر تنوع گیاهی و جانوری استان یزد بیان داشت: خشکسالی های پی در پی، تنوع زیستی استان یزد را در معرض خطر قرار داده است.
وی توزیع علوفه، ساخت آب انبار، آبشخور و حفر چاه را از مهمترین اقدامات این اداره کل در جهت مقابله با خشکسالی برشمرد و اعتبارات کافی برای مقابله با خسارتهای ناشی از خشکسالی در این مناطق را خواستار شد.
اما هر یک از مناطق حفاظت شده استان یزد به لحاظ برخورداری از گونه های جانوری و گیاهی در نوع خود بی نظیر هستند.
به عنوان نمونه، ویژگی های متعدد مناطق حفاظت شده “کالمند” و “بهادران” از نظر اقلیمی و پوشش گیاهی، شرایط زیست محیطی و امکان زاد و ولد وحوش و پرندگان مختلف را در این مناطق به وجود آورده است.
آهوی ایرانی، جبیر، کل، بز، قوچ و میش، پلنگ، کفتار و انواع روباه مثل روباه شنی، گرگ و خرگوش از مهمترین گونه های حیات وحش این مناطق به شمار می روند.
کبک، تیهو، هوبره، باقرقره، زاغ بور و انواع عقاب را نیز می توان در این مناطق مشاهده کرد.
کل و بز که از پستانداران قابل شکار هستند نیز با جمعیتی قابل ملاحظه در حوزه کالمند و بهادران و در ارتفاعات زیست می کنند و قوچ و میش در تپه ها دیده می شوند.
دشت بهادران مهمترین کانون تمرکز آهوی ایرانی است
مهمترین کانون تمرکز آهو نیز، دشت “بهادران”، دشت “چاه مورتینی”، دشت “خالقی” و دشت “معدن” است.
مهمترین کانون تمرکز قوچ و میش و جبیر منطقه تپه ماهورهای سرخ رنگ رودخانه “لاغره” است.
این منطقه انواع خزندگان مناطق کویری را در خود جای داده است که از جمله خزندگان معروف این منطقه می توان به لاک پشت، بزمجه، مارهای سمی، افعی و مارجعفری اشاره کرد.
سه منطقه حفاظت شده “کالمند”، “بهادران” به وسعت 250 هزار هکتار و “کوه بافق و آریز” با وسعت 100 هزارهکتار به دلیل قرار گرفتن در حاشیه کویر و برخورداری از تنوع گونه های گیاهی و حیات وحش، بیش از سایر مناطق حائز اهمیت هستند.
منطقه “کالمند” دارای ارتفاعات متعدد مشرف به تپه ماهورهای پراکنده و زمینهای پوشیده از گیاهان و بوته های مناطق کویری است که در 18 کیلومتری شهرستان مهریز و 50 کیلومتری مرکز استان یزد قرار دارد.
علاوه بر مناطق یاد شده، پارک ملی سیاهکوه به عنوان تنها پارک ملی استان یزد زیستگاه گونه های نادر گیاهی و جانوری است اما این گونه های نادر به دلیل بی توجهی در معرض تهدید قرار گرفته اند.
بخشی از منطقه حفاظت شده سیاهکوه از سال 86 به بعد به پارک ملی ارتقا یافت اما این ارتقا تاکنون نتوانسته آن گونه که شایسته است به حفظ گونه های نادر گیاهی و جانوری آن کمک کند.
هم اکنون بیش از 78 هکتار از منطقه حفاظت شده سیاهکوه، عنوان پارک ملی دریافت کرده است و در حال حاضر به عنوان تنها پارک ملی استان یزد مطرح است.
با وجود شرایط نامساعد آب و هوا یی و بارندگی اندک حدود 50 میلیمتر در سال در تر سالی ها، تنوع گونه های گیاهی منطقه گونه های فصلی شگفت انگیز است.
از مهمترین گونه های گیاهی این منطقه منحصر به فرد می توان به درمنه، قیچ، اسکنبیل، پرند، رمس، شوره، گز، بادام کوهی، کسیدون، بنه، شور سودی، رندوک، بهوه شور، گل قاضی، کلاه میر حسن، دم عقربی و انواع گیاهان فصلی اشاره کرد.
ضمن اینکه گیاهان کلاه میرحسن، دم عقربی و رندوک از جمله گونه های بومی منطقه هستند که هم اکنون در فهرست سرخ موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع قرار دارند.
گونه های جانوری این منطقه نیز در نوع خود بی نظیر است که از آن جمله در گروه پستانداران منطقه می توان به کل و بز، قوچ و میش، جبیر، پلنگ، شاه روباه، کارال تشی، خرگوش و انواع جوندگان اشاره کرد.
کبک، تیهو، هوبره، زاغ بور، سار گپه پا بلند، باقرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، زنبورخور معمولی و انواعی از گنجشک سانان از جمله پرندگان پارک ملی هستند.
هوبره نیز از پرندگان مهاجری است که در دشتهای اطراف سیاهکوه، یار علی و قاسم وزیر زمستان گذرانی می کند.
از خزندگان این منطقه نیز می توان به سوسمار خار دم ایرانی، آگامای سر وزغی خاکستری، لاک پشت مهمیزدار و انواعی از مارها اشاره کرد.
نماینده مردم اردکان در مجلس در مورد پارک ملی سیاهکوه که در اردکان واقع شده است، اظهار داشت: در استان یزد فقط یک پارک ملی وجود دارد ولی متاسفانه اهتمام کافی از سوی مسئولان کشوری و استانی در جهت حفظ و ارتقای گونه های گیاهی و جانوری نادری که در این عرصه وجود دارد، آن طور که لازم است انجام نمی گیرد.
محمدرضا تابش ضمن هشدار به عدم توجه کافی به این پارک ملی تصریح کرد: این امر می تواند تلاشهای چندین ساله برای ارتقای بخشی از منطقه حفاظت شده سیاهکوه به پارک ملی را با چالش روبرو ساخته و گونه های جانوری و گیاهی آن را با خطر انقراض مواجه کند.
در این گزارش تلاش شد تا تنها بخشی از ویژگی ها و تنوع زیست محیطی استان یزد در بخش گونه های جانوری و گیاهی معرفی شود اما تلاش می شود به بهانه هفته محیط زیست سلسله گزارشهایی از روند تخریب زیستگاه ها، شکار بی رویه، اثرات خشکسالی، تاثیر مخرب حفاری معادن بر زیستگاه های جانوری و گیاهی و … تهیه شود تا از این رهگذر بتوانیم شاهد ارتقا و توسعه مناطق حفاظت شده استان یزد باشیم.
___________________
گزارش: نیره شفیعی پور
