به گزارش خبرنگار مهر، در این تالاب که ۱۰۰ هزار هکتار مساحت دارد ۴۰ گونه پرنده زندگی می‌کنند که دیدن بسیاری از این گونه ها، تبدیل به رویا شده است.
زمینهای این تالاب مجموعه‌ای از شنزارهای ساحلی، اراضی باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی با پوشش درختچه‌های گز، جنگل انارستان، بوته‌های تمشک و زمینهای پست و گره‌افتاده هستند و گونه‌های گیاهی و جانوری تالاب و شبه جزیره شامل، انار ترش وحشی، تمشک، سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاه‌تلو، سپیدار، علف شور، جگن و علف هفت‌بند است.
هنوز می توان ردی از گرگ، شغال، روباه، جوجه تیغی، گربه جنگلی، گراز و فک دریای خزر، پرندگان (فلامینگو، دراج (بومی)، شاهین، بحری و زنگوله‌بال (مهاجر عبوری)، ماهی‌ها (کپور، کفال، کلمه، ماهی سفید، سوف، ماش و کاراس را در میانکاله دید.
قوی فریادکش، پلیکان پاخاکستری، فلامینگو، اردک سرسفید، عروس‌غاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید. این جانوران در فهرست ممنوعیت تجارت جهانی پرندگان در معرض خطر قرار گرفته‌اند,میانکاله از مکان‌های مناسب برای پرنده‌نگری است.
تهدیدهای فراروی میانکاله
سفر به طبیعت بکر میانکاله، پرده از تهدیدهای بر می دارد که این تالاب زیبا را در معرض خطر قرار داده است و وجود شرکتهای ماهگیری مشکلات عدیده ای را در آن بوجود آورده و سکونت شش ماهه 24 شرکت ماهیگری در میانکاله، ممنوعیت ورود مصالح ساختمانی به این منطقه و گرانی سوخت موجب قطع درختان جنگل از سوی صیادان برای استفاه در خانه سازی و سوخت شده است.
به گفته یک ماهیگیر بهشهری، خانه هایی که باید درست کنیم می گویند مصالح ساختمانی نیاورید و دور کومه ها را حصار نگیرد، درحالیکه انواع حیوانات وحشی و بیماری زا هستند و این امر، سبب انتقال بیماری می شود و در زمستان که با سوز و سرما همراه است، مجبوریم از سوخت استفاده کنیم و گرانی سوخت چاره ای جز استفاده از چوبهای جنگلی باقی نمی گذارد.
میانکاله، تنها بوسیله ماهیگیران تهدید نمی شود، بلکه همجواری بندر امیرآباد بدون درنظرگرفتن کمترین حریم از دیگر تهدیدات گیاهی و جانوری منطقه است.
تردد کشتی های بندرامیرآباد
به گفته یکی از اهالی حاشیه نشین میانکاله، روزانه کشتی های فراوانی به بندر امیرآباد وارد می شوند که بیشتر مواقع موتورهایشان روشن است و این امر سبب پراکندگی ماهیان، آلودگی آب و مهاجرت آبزیان می شود به گونه ای که هر صیاد ماه کمتر از 150 هزار تومان ماهی صید می کند.
میانکاله یکی از مهمترین مخازن نگهداری ژنهای گیاهی و جانوری زیست کره و متشکل از اکوسیستم های مختلف با گیاهانی مانند تمشک، گل پر و انار است.
جنگلهای انار وحشی میانکاله که در سراسر شبه جزیره پخش شده است زمانی در سراسر سواحل جنوبی خزر وجود داشتند اما اکنون در این پناهگاه حیات وحش باقی مانده اند.
به گفته یک کارشناس محیط طبیعی، میوه های این درختان که یکی از مهمترین بقایای جنگل های شناخته شده انار وحشی در جهان است غذای اصلی حیوانات بومی منطقه مانند گراز، روباه و پرندگان را تشکیل می دهند.
محمد حیدری افزود: وجود دانه های انار در سرگین این حیوانات سبب پراکندگی دانه ها در سراسر منطقه و رویش مجدد درختان منطقه می شود ولی دامداران میانکاله تهدیدی جدی برای این ذخایر به شمار می روند که استفاده از میوه های انار برای درست کردن رب انار و فروش انار بهتر، غذایی برای حیوانات باقی نگذاشته است.
وی اظهار داشت: استفاده از اکوسیستمهای خشکی تالابی در میانکاله برای بومیان بسیار زندگی بخش است ولی برای میانکاله مرگی تدریجی را به همراه می آورد.
دامداران تهدیدکنندگان حیات وحش میانکاله
به گفته وی، در سراسر خطه خزری جنگل نشینان ودامداران به سه دسته تقسیم می شوند که جنگل نشینان بدون خانواده از جمله آن هستند که بهمراه دام ییلاق و قشلاق می کنند و برای تامین علوفه شان در داخل جنگل تنها یک استطبل دارند.
حیدری افزود: گروه دوم دامداران به علت همراهی خانواده میزان سوخت مصرفی شان برای پخت و پز و گرم کردن افزایش می یابد و با افزایش تعداد دام گروههای سومی ایجاد می شوند که ترجیح می دهند بخشی از جنگل را تغییر کاربری داده و به مزرعه تبدیل کنند.
وی یادآورشد: این آبادیهای کوچک تا زمان دستیابی به تاسیسات و امکانات زیربنایی همچنان فشارشان بر دوش جنگل است.
حیدری افزود: دامداران در طول سال برای پخت پز و ایجاد گرما و تبدیل شیرهای دامشان به محصولات لبنی دو میلیون و 800 هزار مترمکعب چوب هیزمی مصرف می کنند و برای احداث خانه ها و اسطبل سالانه حدود 70 هزار مترمکعب چوب را استفاده می کنند.
این کارشناس افزود: مقدار دامی که در میانکاله چرا می کنند شش برابر چراگاهای منطقه است و گیاهانی که توسط گوسفندان چریده می شوند هرگز فرصت رویش مجدد نخواهند داشت.
وی تصریح کرد: این امر سبب نابودی نهالهای جوان، از بین رفتن گونه های خوش خوراک و تقویت گونه های نامناسب گیاهی شده است.
به گزارش مهر، اگر سالها پیش، بشرهمینگونه که ما با گیاهان برخورد می کنیم، رفتار می کرد، بسیاری از داروهای تهیه شده از گیاهان کشف نشده بود.
کوچ پرندگان از میانکاله
میانکاله؛ روزگاری محل زمستان گذرانی صدها گونه از پرندگانی بود که هر ساله از سیبری و چین شمالی به آن مهاجرت می کردند.
رفت آمدهای ماهیگیران و دامداران، شکار پرندگان بوسیله صیادان، محیط را برای این مهمانان تالاب بطوری ناامن کرده که گروهی از پرندگان ترجیح می دهند زمستان را در جایی غیر از تالاب از جمله در زمینهای کشاورزی سرخرود سپری کنند.
اراضی شالیزاری سرخرود مازندران حدود چهار سال پیاپی میزبان پرندگان مهاجری است که ازمناطق مختلف به آن مهاجرت کرده اند و محمدعلی الله قلی دوستدار حیات وحش و محیط زیست در این زمینه می گوید: اولین بار سال 87 کمتر از 500 قو به منطقه آمدند و وقتی متوجه شدیم اینجا هستند شروع به غذا رسانی کردیم و امسال جمعیت این قوها 10 برابر شده است.
الله قلی افزود: این محدوده به شکل طبیعی زیستگاه قوها نیست و اینجا زمینهای کشاورزی است که در آن برنج کشت می شود و این قوها زمانی که حضور دارند غذایی بجز برنجی که هر سال پس از برداشت برنج می ماند، قوتی دیگری ندارند و این منبع محدود غذایی خیلی زود تمام می شود.
مهاجرت پرندگان به اراضی شالیزاری سرخرود
وی با بیان اینکه این قوها از جاهای دیگر به اینجا آمدند، با طرح این پرسش که چرا قوها به این منطقه مهاجرت کرده اند، گفت: دلیل آن این است که شاهد از دست رفتن کیفیت زیستگاههای واقعی و طبیعی پرندگان هستیم و این پرندگان از میانکاله و تالابهای گرگان به این منطقه می آیند که این تالابها یا در حال خشک شدن هستند و یا بشدت نا امن هستند و صدا شلیک در آن شنیده می شود که پرندگان نمی توانند در آن بمانند.
به گفته الله قلی، این امر سبب می شود تا پرندگان بمرور زمان زیستگاهها را ترک کردند و نظم طبیعی زندگیشان بهم خورده است، درحالیکه تالابهای بی نظیری مثل میانکاله، گمیشان، لنگرود و … را ترک کردند و به شالیزارها که زمین کشاورزی است، مهاجرت کنند.
وی عنوان کرد: آیا در جای دیگری چنین معامله ای مردم با حیات وحش و پرندگان انجام می دهند و فقط ما می توانیم این پرندان را شکار کنیم؟.
به گفته این دوستدار حیات وحش، عدم وجود قانون مناسب و نبود فرهنگسازی مناسب سبب شده تا همه به خود حق شکار دهند، درحالیکه این حیات وحش به عنوان سرمایه ملی است.
وی از گردشگری و توریسم به عنوان سرمایه ملی یاد کرد و گفت: اگر این پرندگان مهاجر سر سفره های مردم نباشد، در زیستگاههای طبیعی آرامش خواهند داشت.
به گفته وی، وجود تیرهای قوی برق از دیگر تهدیدهاست که سبب از بین رفتن پرندگان می شود و اگر پرنده آزاد باشد خیلی بهتر است تا اینکه سر سفرها بیاوریم و اسیرشان کنیم.
الله قلی با بیان اینکه، پرندگان نادر هستند و عمرشان بین 15 تا 20 سال است گفت: اگر یکی از جفتشان از بین رود،جفت دیگر انتخاب همسر نمی کند و تا آخر عمر تنها می مانند و اگر شکارچیان، اشک این پرندگان زیبا را ببینند، هیچگاه اقدام به شکار نخواهند کرد.
.……………………..
علیرضا نوری کجوریان
