برچسب: حقوق حيوانات

  • چالش‌های حقوق حيوانات در ایران پيشينه، حال، آينده

    دیده بان حقوق حیوانات/شهرام امیری شریفی: شخصا در سال 1375 و هنگام تلاش براي ثبت گروهی رسمي‌در دفاع از حقوق حيوانات، با اتهام جاسوسي اسراییل و آمریکا مواجه شدم! اتهامي‌که همان‌طور که از نامش بر می‌آید، منظور گوینده را به خوبی بیان مي‌کرد و بدتر از آن ممکن نبود! در چنان وضعیتی که «حقوق حیوانات» در این حد تابو محسوب می‌شد، ترویج یا دفاع از آن آن مفهومي‌نداشت. در آن دوران به دنبال راهی بودیم که مردم و مسوولان فقط واژه حقوق حیوانات را به رسمیت بشناسند یا بشنوند. فقط 10سال بعد، بحث حقوق حیوانات همراه با مطالب مرتبط با رفاه حیوانات به بطن جامعه وارد شده بود اما هنوز در رسانه‌ها تابویی غیر قابل شکستن محسوب می‌شد اما اکنون پس از حدود 20سال نه تنها حقوق حیوانات برای مردم آشناست، بلکه حتی «رسانه‌های آنچنانی» و عزیزان دلواپس نیز برای پیشبرد اهداف سیاسی، لااقل در ظاهر برای حیوانات حقوقی قایل هستند! تابوی حقوق حیوانات شکسته است.

    اکنون عده‌اي دلواپس حقوق حيوانات شده‌اند كه سال‌ها قبل نه تنها ساكت بودند كه حتي از شنيدن یا انتشار اين واژه هم ترس داشتند. اين روزها شكل جديدي از رسانه كه در جيب همه يافت مي‌شود، در حيطه حقوق حيوانات هم بحران‌ساز شده است. هر كس امكان تشكيل گروه و ارسال اخبار تاييد‌نشده و دروغ و شايعه را دارد و چنين مشكلاتي نيازمند رفتار صحيح جمعي و هدايت صحيح توسط رسانه‌هاي قابل استناد و قابل اطمينان است تا جامعه از انحراف در امان باشد.

    اتفاقات جالبي در كشور نشان مي‌دهد كه جامعه به شدت نيازمند اطلاعات صحيح است. برای نمونه، در تحصن و تجمع مردمي در مخالفت با سگ‌كشي، گروهي از «تكثيركنندگان سگ‌ها» با تابلوي مشخص ظاهر مي‌شوند و هيچ يك از علاقه‌مندان به سگ‌ها نيز نمي‌داند كه فعاليت‌هاي چنين گروهي در تمام جهان با عنوان puppy mill به عنوان صنعتي ناقض حقوق حيوانات مطرح است و فعالان حقوق حيوانات به شدت با آن مبارزه مي‌كنند. در این روزها که از یک سو قاچاقچي حيات وحش و فروشنده اگزاتيك پت [حیوانات خانگی خاص] براي خود نام حامي حيوانات را انتخاب مي‌كند، حيوان‌باز و تاجر اسارت خود را عاشق حيوانات معرفي مي‌كند، کشتارچی با تفنگ عشقش به حیوانات را به رخ مي‌كشد و حيوان‌دوست با اسير كردن حيوانات كنج قفس تنهايي و از دیگر سو برخی افراد خوش قلب از سر علاقه و البته نداشتن حداقل دانش لازم برای کمک به حیوانات چنان رفتاری می‌کنند که بیشتر به حیوانات صدمه می‌زند و فقط در حیطه دوستی خاله خرسه دسته‌بندی می‌شود، شاید بتوان بزرگ‌ترین چالش دفاع از حقوق حیوانات را نبود «آگاهی» در بطن جامعه دانست. در چنین شرایطی شاید مهم‌ترین فعالیت، تبیین مرز بین حقوق حیوانات (Animal Rights) و رفاه حیوانات (Animal Welfare) برای جامعه و حیوان دوستان باشد چرا که به نظر می‌رسد هنوز عامه و جامعه رو به رشد حیوان دوستان، نه تنها بین این دو مرزی قائل نیستند، که با تبعیض‌های سه گانه مورد مخالفت جامعه جهانی شامل تبعیض نژادی (نژادسالاری یا Racism) و تبعیض جنسیتی (مردسالاری یاSexism) و تبعیض‌گونه‌ای (گونه‌سالاری یا Speciesism ) و ارتباط بین آنها نیز چندان آشنا نیستند.

    از سویی دیگر لازم است فعالان حیطه رفاه حیوانات (یا رفاه‌گراها) که با نام‌های کلی چون حامیان حیوانات و در زیر مجموعه گروه‌های حمایت از حیوانات فعالیت می‌کنند، نه‌تنها از ایده‌پردازی‌های شخصی برای کمک به حیوانات برحذر باشند، بلکه از حداقل‌ها و نخستین اطلاعات این حیطه مثل آزادی‌های پنج گانه مطلع باشند و در نهایت در ابعاد کلان، شاید بد نباشد به صورت تیتروار به برخی آفت‌های این حیطه اشاره کنم. آفت‌هایی از قبیل وجود اهداف متفاوت و انحرافی فردی و جمعی، نبود برنامه‌ریزی زمانی شامل کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در رفتار حیوان دوستان، ضعف شدید در فعالیت‌های گروهی، نبود روابط بین‌المللی سطح بالا، شناخت ناکافی از شرایط زمانی و مکانی، نبود قانون مدافع حقوق حیوانات، سطحی‌گرایی و فعالیت‌های ناپایدار که اگر فرصتی بود به آن بیشتر پرداخته خواهد شد.

    برای تبیین و ترویج حقوق حیوانات که از اصول علمی، اخلاقی و فلسفی مایه می‌گیرد و برای کاستن از انحرافات احتمالی رفتاری در این حیطه، باید تلاش کرد فعالیت‌های نمایشی، کاسب‌کارانه و منفعت‌طلبانه، ناپایدار، بدون پشتوانه، خودخواهانه و صرفا احساسی را به سمت فعالیت‌های عالمانه، اصولی، خیرخواهانه و با پشتوانه علمي‌و اخلاقی هدایت کرد، مردم و مسئولان و تصمیم‌گیران را با حقوق واقعی حیوانات آشنا کرد و انحرافات و تاریکی‌ها را با نور دانش و معرفت روشن کرد و نمایاند.

    به‌عنوان یک فعال حقوق حیوانات که بیش از ١٩‌سال است به صورت تشکیلاتی در این زمینه فعالم و به‌عنوان عضوی کوچک از جامعه بزرگ فعالان حقوق حیوانات سختی‌های این راه را تحمل خواهم کرد و تحمل خواهیم کرد تا در کوتاه‌ترین مدت ممکن عالمانه‌ترین روش‌های برخورد صحیح با حیوانات را نیز در جامعه ترویج کنیم. همان‌طور که امروز دیگر کسی نمی‌تواند به تبعیض نژادی و جنسیتی افتخار کند، روزی خواهد رسید که استثمار حیوانات در قفس خانگی، باغ‌وحش، سیرک و دلفیناریوم نشانه حیوان‌دوستی و تفریح نباشد، سگ‌کشی راهکار کنترل جمعیت نباشد، گربه آزاری بازی نباشد و وابسته‌کردن حیوانات به بشر نیز افتخار محسوب نشود. بهتر است همه بدانیم نقض حقوق حیوانات، از قفس خوش رنگ و لعاب و ضجه‌های اسیر خوش پر و بال درون خانه بسیاری از ما شروع می‌شود!

  • حقوق حيوانات، گذار از خودپسندي و ديالكتيك تاريخ/ به مناسبت روز مبارزه با خشونت علیه حیوانات

    حقوق حیوانات

    دیده بان حقوق حیوانات: ابتدا: به عنوان يك زيستمند، انسان از ابتدا با حيوانات همزيستي داشته است. همزيستي به معناي اكولوژيك آن، اينكه از گوشت حيوانات انسان سدجوع مي‌كرده و با پوست‌شان تن برهنه خود را مي‌پوشانده است. اگر فسيل كشف‌شده در آفريقا را ملاك قرار بدهيم، مي‌توان گفت اين ماجرايي است يك ميليون ساله. اما اگر اهلي شدن حيوانات را نقطه آغاز برقراري رابطه عاطفي بين انسان و حيوانات بدانيم، آن وقت حداكثر بايد چهار هزار سال به عقب برگرديم؛ زماني كه نخستين سگ توسط انسان اهلي شد. از آن زمان تاكنون وجهي عاطفي و فراجسماني براي حيوانات قائل بودن كمابيش در همه اديان و آيين‌هاي بشري وجود داشته، به ويژه در اديان شرق آسيا كه گاه حتي كار به پرستش حيوانات هم مي‌رسيده است. با اين وجود صحبت از حقوق حيوانات يك امر جديد است و ريشه در تفكر جديد دارد. تفكري كه برخلاف آموزه‌هاي شرقي براي انسان جايگاهي بس فروتنانه در عالم خلقت قائل است و حيوانات را نه از جهت نفعي كه براي انسان دارند، بلكه از آن جهت كه في حد ذاته ارزشمندند واجد حق حيات مي‌داند. البته رگه‌هايي از اين تفكر در آيين‌هاي ايران باستان ديده مي‌شود، مثلا طبيعتگرايي محض شاهنامه كه در ابياتي اينچنين رخ مي‌نماياند: سياه‌اندرون باشد و سنگدل/ كه خواهد كه موري شود تنگدل. يا: ميازار موري كه دانه‌كش است/ كه جان دارد و جان شيرين خوش است.

    بعد: اما گروهي اعتقاد دارند رعايت حقوق حيوانات اساسا يك مرحله اجتماعي مابعد حقوق بشري است. حقوق بشر به مفهوم مدرن آن. يعني جامعه مدرن اگر در زمينه رعايت حقوق فردي به الزام تام نرسيده بود، براي حيوانات ارزش ذاتي و نه فقط ابزاري قائل نمي‌شد. حتي گفته مي‌شود اين گذار اكنون به مرحله رعايت حقوق جمادات و اشيا رسيده است. يعني جامعه مدرن به تدريج به حقوق ذاتي براي كوه‌ها و رودخانه‌ها و صخره‌ها هم فارغ از نفع يا ضرري كه براي انسان دارند خواهد رسيد. بر اين مبنا مي‌توان مراحل گذار از خودپسندي تاريخي و عمدتا شرقي بشر را اين‌گونه برشمرد: از رعايت حقوق فقط يك قشر برگزيده از انسان‌ها به رعايت حقوق همه انسان‌ها فارغ از نژاد و جنسيت و مرام آنها- از رعايت حقوق انسان‌ها به رعايت حقوق حيوانات- و از رعايت حقوق حيوانات به رعايت حقوق اشيا و جمادات. جالب است بدانيم كه 30 درخت در مسير توسعه يكي از بخش‌هاي اصلي فرودگاه فرانكفورت قرار دارد. طبق قانون كنوني آلمان اين 30 درخت نمي‌توانند قطع شوند مگر اينكه مردم ساكن در فرانكفورت موافقت خود را در يك رفراندوم رسمي اعلام كنند. 11 سال است كه هر سال با هدف جلب رضايت شهروندان اين رفراندوم از نو برگزار مي‌شود اما با توجه به راي كماكان منفي مردم 30 درخت موصوف همچنان برجا مانده و بخش مهمي از طرح توسعه بزرگ‌ترين فرودگاه جهان نيز همچنان معوق مانده است. البته كه در جهان غير مدرن اين‌گونه رفتار نمي‌شود.

    سرانجام: بنا به آنچه بارها نهادهاي فرهنگي منتسب به سازمان حفاظت محيط زيست و سازمان جنگل‌ها و مراتع اعلام كرده‌اند، بيش از 99 درصد مطالبات مردم از اين دو سازمان از جنس تخريب و تصرف است. يعني مردم تقاضا دارند اين دو سازمان به آنها اجازه تخريب و تصرف طبيعت را بدهد و برعكس، تقاضاي حفاظت و پاكسازي كمتر از يك درصد از مطالبه مردم از اين دو سازمان است. گفته مي‌شود كه مشكل ريشه اقتصادي دارد. به هر حال درآويختن با طبيعت از ديرباز يكي از راه‌هاي سدجوع بوده است. با اين وجود بر مبناي آنچه گفته شد، به نظر مي‌رسد جان ماجرا برخاسته از يك نوع جهان‌بيني بومي است: حيوانات و طبيعت فقط از جهت نفعي كه براي انسان دارند محترمند و اگر اين نفع لطمه نخورد، هر استفاده‌يي از طبيعت و هر رفتاري با حيوانات مي‌تواند مجاز باشد. گذار از اين مرحله، فقط با چاپ بروشور و انتشار تصاوير توله خرس‌هاي مجروح سميرمي ممكن نيست. شايد يك جور ديالكتيك پيچيده تاريخي است كه به هر حال بايد طي شود. طبق همان روالي كه در فراز پيشين ذكر شد.

    منبع: روزنامه اعتماد 20 شهریور 1391/ نيكان‌مهر كرمي

    ________________________

    گفت وگو با یک محیط بان:راهی برای برگشت نیست/ به مناسبت روز مبارزه با خشونت علیه حیوانات

    اهدای «نشان خرس قهوه ای» به گروه، فرد و جوان فعال حوزه حقوق حیوانات/ تصاویر قطع کنسرت خورشید سیاه و یک دقیقه سکوت به یاد محیط بان شهید یاری

    بیانیه روز مبارزه با خشونت علیه حیوانات/ رونمایی از جایزه سالانه حقوق حیوانات و «نشان خرس قهوه ای»