دیده بان حقوق حیوانات: دشت راور از مهمترین عرصه های حیات یوز ایرانی به عنوان سریعترین پستاندار جهان محسوب می شود این درحالی است که عوامل طبیعی و غیرطبیعی از جمله خشکسالی زندگی این حیوان در کرمان را به شدت تهدید می کند.
به گزارش مهر، استان کرمان با اقلیم چهار فصلش در عرصه های طبیعی خود شاهد حیات وحشی کم نظیر است بطوریکه محمد علی اینانلو از طبیعت این استان به عنوان یکی از اعجاب برانگیز ترین عرصه های طبیعی جهان یاد می کند، تنوع زیستی در عرصه گیاهی و جانوری در دیار کریمان موجب مباهات بسیاری از طبیعت گردان و زیست شناسان شده است اما در کنار این تنوع زیستی در این ویترین طبیعی حیات وحش متاسفانه خشکسالی و کمبود شدید آب موجب نگرانی های عمده ای در خصوص ادامه حیات بسیاری از این جانداران شده است.
در این میان گونه های منحصر به فردی همچون خرس سیاه آسیایی و یوز پلنگ ایرانی از گونه های در خطر انقراضی بودند که در سالهای اخیر باز هم در عرصه های طبیعی تعدادی از آنها مشاهده شد و این نوید را داد که شاید بتوان برای تدوام نسل آنها کاری کرد.
در این میان جایگاه یوزپلنگ ایرانی به دلیل منحصر به فرد بودنش در جهان ویژه است و سرانجام در حالیکه گفته می شد دیگر اثری از این حیوان زیبا و تاثیر گذار در چرخه زیست منطقه با قی نمانده است پس از 30 سال در سال 88 دو قلاده از این گونه مشاهده شد.
اما در حالیکه وعده هایی در خصوص حفاظت از محیط زیست این حیوان داده می شد متاسفانه خبرهای بعدی در خصوص یوزپلنگ تاسف بار بود، مسمومیت به دلیل خوردن طعمه آلوده به سم، کشته شدن یوزها به وسیله کارگران معدن و دامداران در دشت راور و تلف شدن در زیر چرخهای خودروهای عبوری در جاده راور – کرمان.
خبری از نماد طبیعت ایران نیست
پس از سال 88 و این خبرهای تاسف بار، دیگر خبری از این حیوان که نماد طبیعت ایران محسوب می شود شنیده نشده است و در حالیکه پلنگ ایرانی برای همیشه به تاریخ پیوست بیم ان وجود دارد که به دلیل عوامل مختلف طبیعی و غیر طبیعی این حیوان نیز منقرض شد.
هم اکنون تخمین زده می شود 70 تا 100 قلاده یوز پلنگ در عرصه های طبیعی ایران وجود داشته باشد که یکی از مهمترین این زیستگاهها دشت گسترده راور است.
در این زیست گاه حیواناتی همچون گوره خر، گربه وحشی و یوز پلنگ آسیایی زندگی می کنند که در حال حاضر نسل تمامی این حیوانات در معرض خطر است و شاید زمانی به این امر بیشتر واقف شویم که بدانیم خشکسالی 15 ساله در استان کرمان بسیاری از آبشخورهای طبیعی این حیوانات در استان کرمان را از بین برده است و در این میان شهرستان راور در راس مناطق کم باران استان کرمان قرار گرفته است.
هر چند در ابتدای مشاهده یوزایرانی در دشت راور پس از سالها موجب شد که حرکتهای فرهنگی و علمی در خصوص احیاء نسل این حیوان بر سر زبانها بیفتند و حتی در راستای فرهنگ سازی در بین مردم راور برای حفظ این حیوان مجسمه چند قلاده یوز ایرانی در ورودی شهر راور نصب شد اما هم اکنون گویی بار دیگر این حیوان اسرار آمیز در قلب کویر گم شده است و اثری از آن وجود ندارد.
این درحالی است که پیش از این وعده هایی در خصوص حفاظت از محیط زیست این حیوان در دشت راور و اجرای طرحهای نجات این گونه از انقراض داده شده بود.
احداث منطقه حفاظت شده راور شاید وقتی دیگر!
احداث مناطق محافظت شده در راور یکی از ضروری ترین مباحث مطرح شده برای حفظ نسل این حیوان در استان کرمان بود اما با وجود صدها معدنی که در عرصه زندگی یوز ایرانی در حال فعالیت هستند این امر عملا همچنان مسکوت مانده است.
عرصه زندگی این حیوان در دشت راور وسعتی برابر یک میلیون و 300 هکتار راشامل می شود که قرار گرفتن این عرصه در فهرست مناطق محافظت شده برای تداوم نسل یوز ایرانی در استان کرمان که از مهمترین زیستگاههای این گونه محسوب می شود باید در دستور کار قرار گیرد.
در کنار این اقدام اجرای طرحهای مطالعاتی و فرهنگ سازی در بین بومیان منطقه در راستای عدم طعمه گذاری و حفاظت از این حیوان ضروری است هر چند در این راستا در ابتدا حرکتهایی از جمله تشکیل یک کارگاه آموزشی انجام شد اما این حرکتها در نهایت مسکوت ماند.
جاده راور قاتل یوز ایرانی
اما در جمع عوامل تهدید کننده حیات این حیوان جاده راور به یکی از مهمترین تهدیدهای زیستی این جانور تبدیل شده است و تصادفهای متوالی این حیوان با خودروهای عبوری تا کنون موجب کشته شدن چندین قلاده یوز ایرانی در دشت راور شده است.
به گفته کارشناسان در کنار وجود معادن، شکار بی رویه طعمه های یوز توسط شکارچیان مهمترین عامل غیر طبیعی تهدید کننده جان این جانور جاده راور است.
خشکسالی یوز ایرانی را از دشت راور فراری می دهد
محمد قربانی، فعال عرصه محیط زیست استان کرمان با ابراز تاسف از عدم انجام برنامه های جامع برای حفاظت از نسل این حیوان در استان کرمان گفت: برای حفظ یک اکوسیستم سه فاکتور امنیت، غذا و آب از مهمترین عوامل پایداری محسوب می شود که در دشت راور به گونه ای تمام این فاکتورها تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی افزود: وجود دهها معدن و فعالیتهای عمرانی و همچنین جاده اصلی کرمان راور و دهها جاده فرعی دیگر در منطقه عملا امنیت را برای یوز ایرانی از بین برده است و خبرهای مرگ این حیوان به دلیل مسمومیت و یا برخورد با خودروها مهمترین دلیل این ادعا است.
وی ادامه داد: یوز حیوانی منزوی است و با کوچکترین نا امنی منطقه را ترک می کند و این درحالی است که در کنار این سه فاکتور مهم غیر طبیعی باید حضور شکارچیان غیر مجاز محلی و غیر محلی را نیز در نظر گرفت.
قربانی افزود: از سوی دیگر از خطرناکترین عوامل تهدید حیات یوز در استان کرمان خشکسالیهای متوالی در منطقه است که موجب شده طعمه مورد نیاز یوز در منطقه به شدت کاهش یابد.
وی دشت راور را از کم باران ترین عرصه های طبیعی استان کرمان اعلام کرد و گفت: در مجموع عرصه های بیابانی و کم آب استان کرمان دشت راور جز کم آبترینها قرار دارد و در نتیجه با خشک شدن آبشخورها و مراتع طبیعی طعمه های یوز از مناطق محل زندگی خود کوچ می کنند و نتیجه آن نیز پراکندگی بالای جمعیت یوز در مناطق کم آب و کمبود غذا خواهد شد.
خشکسالی حیات وحش کرمان را تهدید می کند
قربانی گفت: عملا شاهد هستیم به دلیل خشکسالی و کمبود غذا برای حیوانات در عرصه های طبیعی زاد و ولد در جمعیت حیات وحش کرمان کاهش یافته است و چند قلوزایی های حیوانات تبدیل به تکزایی شده است.
وی ادامه داد: جمعیت شکننده یوز ایرانی در دشت راور که از مهمترین مراکز زندگی این حیوان در ایران محسوب می شود نگران کننده است و اجرای طرحهای حمایتی از این حیوان و ایجاد منطقه محافظت شده بسیار حائز اهمیت است.
وی افزود: حتی چندی قبل پس از حمله به چند شتر در دشت راور دامداران منطقه اقدام به مسموم کرده طعمه و قرار دادن در محل زندگی این حیوان کردند در حالیکه یوز ایرانی به دلیل جسته کوچکش توانایی حمله به شتر را ندارد و این نشان می دهد بومیان منطقه هیچ آگاهی در خصوص اهمیت حفظ نسل این حیوان ندارد و حتی از طعمه های این حیوان منحصر به فرد آگاهی لازم ندارد که در این میان باید بر راه اندازی کارگاههای آموزشی برای افراد محلی تاکید کرد.
قربانی اضافه کرد: تخمین زده می شود هم اکنون در دشت راور 10 قلاده یوز وجود داشته باشد که این تعداد با توجه به جمیعت 100 قلاده ای این حیوان در ایران بسیار با اهمیت است.
_________________
گزارش: اسماء محمودی
تصویر گرفته شده از یوزپلنگ پس از شکار یک جبیر در زمستان 1389 در راور توسط محیط بانان اداره حفاظت محیط زیست راور