دیده بان حقوق حیوانات: رئيس سازمان حفاظت محيط زيست گفت: طبق معاينات و بررسي‌هاي انجام گرفته توسط سازمان دامپزشكي از ببر وارداتي، ببر ماده دچار هيچگونه بيماري نيست.
محمد جواد محمدي‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار جامعه فارس در خصوص آخرين وضعيت فراهم‌سازي منطقه حفاظت شده ميانكاله براي نگهداري ببر سيبري اظهار داشت: انتخاب ميانكاله با هدف احياي اين زيستگاه ارزشمند و براساس مطالعات و بررسي‌هاي وضعيت اقليمي و شرايط اكولوژيك انجام گرفت ضمن اينكه طبق سابقه تاريخي نيز آخرين ببر شكار شده در ايران و در اين منطقه بوده است بنابراين تمام بررسي‌هاي كارشناسي مؤيد شرايط مطلوب اين زيستگاه براي انتقال ببر بود.
وي ادامه داد: در اين راستا طرح آماده‌سازي زيستگاه به لحاظ جميع اقدامات و پيش‌بيني‌هاي اوليه، اعم از تمام طرح مديريت تفضيلي منطقه، خريد اراضي و مستثنيات، احداث فضاي اختصاصي تكثير و پرورش ببرها، جذب نيرو، حصار‌كشي و ديه حق و حقوق ذي‌نفعان محلي توسط كارشناسان سازمان آماده شد كه اعتبار آن بالغ بر پنج ميليارد برآورد شده بود.
محمدي‌زاده بيان داشت: در وهله نخست تصميم بر آن بود كه در كوتاه مدت، اين طرح اجرايي و به نتيجه برسد اما به دو دليل عمده شروع عمليات اجرايي با تأخير صورت گرفت؛ نخست اينكه وجود ذي‌نفعان محلي و تأديه حقوق دامداران، كشاورزان و صيادان مستلزم تأمين اعتبار بود كه متأسفانه با وجود توافقات انجام پذيرفته، مراجع استاني به تعهدات خود عمل نكردند و با وجود معاوضان، عملاً شروع طرح امكان‌پذير نبود.
رئيس سازمان محيط زيست در خصوص دليل دوم تأخير در شروع عمليات اجرايي عنوان كرد: تهيه و ارائه نقشه‌هاي اجرايي بر عهده طرف روسي بود كه با مقداري تأخير زماني انجام گرفت و باعث تأخير در آغاز پروژه شد؛ البته لازم به ذكر است كه سازمان، از محل منابع داخلي خود و از صرفه‌جويي و جابجايي اعتبارات، پروژه را آغاز كرده است ولي انتظار مي‌رود كه حدود پنج ميليارد اعتبار پيش‌بيني شده از طرف مسئولان استاني تأمين شود تا طرح در كمترين زمان ممكن به نتيجه برسد همچنين از ظرفيت بخش خصوصي و علاقمندان به محيط زيست نيز در اين خصوص استقبال مي‌كنيم.
* انتقال 4 توله ببر روسي جديد به ايران در نيمه اول سال آينده
وي درباره اقدامات صورت پذيرفته براي انتقال چهار ببر ديگر از سيبري به ايران گفت: در مذاكراتي كه هيئت ايراني و بنده در تاريخ 13 خرداد 89 با طرف روسي در كشور روسيه داشته‌ايم، توافق كامل جهت احياي زيستگاه، تكثير و رهاسازي ببر انجام گرفت و طرف روسيه متعهد شد كه به تعداد كافي ببر به ايران منتقل كند.
محمدي‌زاده اظهار داشت: در مرحله نخست، توافق با طرف روسي بر روي چهار قلاده بود اما به دليل اينكه آماده‌سازي ميانكاله به طول انجاميد، فرآيند انتقال ببرها مؤكول به آماده‌سازي ميانكاله شد كه در اين مدت نقشه‌هاي اجرايي آن نهايي شده و در روزهاي گذشته با انجام مناقصه، مجري پروژه نيز انتخاب و به زودي فعاليت خود را آغاز مي‌كند همچنين مذاكراتي نيز با ذي‌نفعان محلي انجام گرفته و زمينه توافق با آنها نيز فراهم شده است بنابراين با روند فعلي اميدواريم در نيمه اول سال آينده شاهد انتقال ببرها باشيم.
* با تلف شدن ببر نر فضاي روابط ميان ايران و روسيه مخدوش نشده است
رئيس سازمان محيط زيست در پاسخ به اين پرسش كه آيا ايران توانسته اطمينان روسي‌ها را براي انتقال 4 توله ببر جديد جلب كند، اظهار داشت: همانطور كه در پاسخ پرسش قبل نيز اشاره كردم، توافق اوليه براي انتقال تعداد كافي ببر به ايران بوده است كه البته ايران تعهدات متقابلي دارد و بايد به آنها عمل كنيم بنابراين از ابتدا، مذاكرات در فضاي اعتماد و اطمينان متقابل انجام گرفت كه اساساً با تلف شدن ببر اين فضا مخدوش نشده است و مذاكرات و همكاري‌ها مانند گذشته ادامه خواهد داشت.
* ببر ماده بيماري مشمشه ندارد
وي در خصوص اينكه آيا ببر ماده به بيماري «مشمشه» دچار شده و اينكه آيا بهتر نيست سريعاً ببر ماده از پارك ارم به منطقه ديگري كه احتمال بيماريهاي مُسري در آن نيست، منتقل شود، بيان كرد: مسئوليت سلامت حيوانات، مبارزه و پيشگيري از بيماريهاي آنان بر عهده متولي اين موضوع يعني سازمان دامپزشكي است كه معاينات و بررسي‌هاي انجام گرفته مؤيد اين مسئله است كه ببر ماده دچار بيماري نيست.
محمدي‌زاده عنوان كرد: البته دامپزشك سازمان حفاظت محيط زيست نيز معاينات مستمر و به صورت هفتگي و روزانه انجام مي‌دهد كه نتايج همگي دال بر اين است كه مطالب اعلام شده بيشتر گمانه‌زني بوده و فاقد مبنا و دلايل مستند است حتي برخي از نمونه‌ها به يكي از كشورهاي اروپايي منتقل و مورد مطالعه قرار گرفت كه نتايج حاصل در ايران را تأييد مي‌كرد.
* شرايط پارك براي نگهداري ببرها قبل از ورود آنها مورد تأييد كارشناسان روسي قرار گرفت
وي گفت: تاكنون هيچگونه گزارش مكتوبي مبني بر بيماري ببر ماده به اين سازمان ارائه نشده و تمام آزمايشات مؤيد سلامت ببر است اما در خصوص نگهداري ببرها در پارك ارم ذكر اين نكته ضروري است كه شرايط پارك براي نگهداري موقت ببرها قبل از ورود آنها به ايران بررسي و مورد تأييد كارشناسان روسي نيز قرار گرفت و پيش‌بيني زماني براي اين مسئله مهم نيز يك سال و يا حتي بيشتر از آن، مناسب اعلام شده بود كه اما با توجه به مشكلات پيش آمده در حال حاضر سازمان مصر به انتقال ببر در اولين زمان ممكن است ولي نظر به اينكه رويكرد سازمان نگهداري در باغ وحش نيست، لذا انتقال به منطقه ديگر غير از ميانكاله را به مصلحت نمي‌دانيم.
معاون رئيس جمهور در زمينه زمان بازگشايي باغ وحش تهران گفت: نظارت بر بخشي از فعاليت‌هاي باغ وحش‌ها برعهده سازمان حفاظت محيط زيست است كه در آن راستا، دستورالعمل نظارت فني بر باغ وحش‌ها تدوين و به ادارات كل استان‌ها كه مسئوليت اجراي آن را برعهده دارند، ابلاغ شده است.
محمدي‌زاده افزود: در اجراي اين وظيفه قانوني اداره كل حفاظت محيط زيست استان تهران به دليل مشكلات و مسائلي كه در نحوه نگهداري، تغذيه و سلامت حيوانات باغ وحش تهران وجود داشت، اقدام به تعطيلي آن كرد همچنين بديهي است تا رفع كامل نقايص و مشكلات اين روند ادامه خواهد داشت و در صورت اطمينان از رفع آنها اداره كل استان تهران مجوز بازگشايي صادر خواهد كرد و اميدواريم مسئولان باغ وحش در اسرع وقت اين شرايط را فراهم و جهت بررسي اعلام كنند.
* حفظ و حراست از تنوع زيستي كشور يكي از رسالت‌هاي اصلي سازمان محيط زيست است
وي درباره شناسايي مقصر اصلي در مرگ ببر نر اظهار داشت: حفظ و حراست از تنوع زيستي كشور يكي از رسالت‌هاي اساسي و اصلي سازمان حفاظت محيط زيست است بنابراين حفاظت از گونه‌هاي در معرض انقراض و احياي گونه‌هاي منقرض شده از سال‌ها پيش در دستور كار سازمان قرار داشت كه از آن جمله مي‌توان به پروژه حفاظت از يوزپنلگ، گوزن زرد و گور ايراني اشاره كرد.
محمدي‌زاده اضافه كرد: از طرفي نتايج تحقيقات تبارشناسي و مطالعات ژنتيكي گروهي از كارشناسان بين‌المللي در سال 2009 بر روي نمونه‌هاي موجود در دنيا نشان داده است كه خاستگاه و پراكندگي اجداد دو گونه ببر خزري و ببر آمور يكپارچه بوده و اين دو از نظر ژنتيكي داراي قرابت زيادي هستند و از گذشته دور حضور و فعاليت‌هاي انساني سبب جدايي زيستگاه‌هاي آنها شده است.
وي ادامه داد: پس از انتشار نتايج اين مطالعات كارشناسان ايراني به بررسي موضوع پرداختند و در راستاي يكي از اقدامات جهت اجرايي شدن يادداشت تفاهم همكاري ايران و روسيه، انتقال دو قلاده ببر از روسيه به ايران و احياء اين گونه به عنوان نماد حيات وحش مناطق شمالي كشور و اكوسيستم‌هاي بسيار ارزشمند جنگل‌هاي خزري، در دستور كار سازمان قرار گرفت.
رئيس سازمان محيط زيست افزود: طبيعي است كه اين طرحِ كاملاً عملي و مستند به مبناهاي كارشناسي شده، مخالفاني داشته باشد كه بعضاً به لحاظ فني، عدم آمادگي در ايران يا مخالفت با اين رويكرد و سياست انجام مي‌شد اما خوشبختانه با بكارگيري تمام ظرفيت‌هاي كارشناسي و علمي كشور در سازمان محيط زيست، مراكز دانشگاهي و همكاري طرف روسي، فضاي اطمينان بخشي براي حصول نتيجه به لحاظ فني و تخصصي فراهم شد.
*نخستين تخلف باغ وحش پنهان‌كاري در اعلام بيماري حيوانات بود
محمدي‌زاده عنوان كرد: قبل از ورود ببرها به ايران تمام ملاحظات ايمني و سلامت، بررسي و گواهينامه‌هاي سلامت از طرف روس‌ها ارائه شد همچنين مراحل قرنطينه قبل از ورود به پارك ارم انجام گرفت و تمامي مقررات سايتيس رعايت و مجوزهاي لازم اخذ شد ضمن اينكه بررسي‌هاي لازم از نظر سلامتي حيوان توسط سازمان دامپزشكي كشور انجام و مجوز ورود آن صادر شد.
وي گفت: پس از ورود ببرها به ايران و استقرار آنها در باغ وحش پارك ارم، هر كدام از دستگاه‌ها متولي امور مربوط به خود بودند بنابراين طبيعي است كه مسئوليت تغذيه، نگهداري و حفاظت از ببرها برعهده سازمان دامپزشكي و مسئوليت احياء، آماده‌سازي زيستگاه، انتقال و تكثير و رهاسازي برعهده سازمان حفاظت محيط زيست بوده است اما به نظر مي‌رسد كه در انجام اين مسئوليت‌ها توسط دو دستگاهي كه اشاره شد، كاستي‌ها و مشكلاتي پيش آمد كه در ادامه به آنها اشاره مي‌كنم.
معاون رئيس جمهور ادامه داد: نخست اينكه از زمان انتقال ببرها به باغ وحش در شهريور‌ماه تا زمان تلف شدن يكي از آنها، با وجود اينكه چندين گربه‌سان در باغ وحش به دليل بيماري تلف شده بودند، هيچگونه گزارشي توسط باغ وحش ارم به سازمان حفاظت محيط زيست اعلام نشده و نخستين تخلف و پنهان‌كاري باغ وحش، در اعلام بيماري حيوانات بوده است.
* سازمان دامپزشكي در تشخيص بيماري ببر نر و اقدام به موقع ناتوان بوده است
محمدي‌زاده اظهار داشت: نكته دوم اين است كه باغ وحش تهران قراردادي را براي انجام معاينات و مراقبت‌هاي دامپزشكي با مرجع صلاحيت‌دار كه پرسنل و آزمايشگاه‌هاي لازم را در اختيار دارد، داراست ولي متأسفانه آنها تا قبل از مرگ ببر، قادر به تشخيص بيماري نشده‌اند همچنين از طرفي سازمان دامپزشكي كه مسئوليت مبارزه با بيماريهاي حيوانات به ويژه بيماريهاي مشترك انسان و حيوان را برعهده دارد، در تشخيص بيماري و اقدام به موقع ناتوان بوده و با وجود مرگ چند حيوان قبل از ببر و وجود علائم باليني از جمله آب‌ريزش، بي‌حالي و زخم در ناحيه تنفس اقدام مؤثري انجام نداده است.
وي بيان كرد: جالب توجه است كه كارشناس اين سازمان در طي سركشي‌هاي دوره‌اي با مشاهده علائم فوق تذكرات لازم را به مسئولان امر داده بود ولي در نهايت به دليل طولاني شدن عوارض و عدم توفيق سازمان دامپزشكي در تشخيص بيماري، اين سازمان رأساً و بدون اينكه مسئوليت در اين زمينه داشته باشد اقدام به عقد قرارداد با آزمايشگاه برجسته‌اي كرد كه پس از نمونه‌گيري و بررسي‌هاي لازم بيماري مشمشه تشخيص داده شد كه متأسفانه دير هنگام بود و به مرگ ببر منتهي شد.
محمدي‌زاده گفت: تشخيص اين بيماري و جلوگيري از پيامدهاي خطرناك آن مرهون اقدام به موقع كارشناسان اين سازمان است همچنين بررسي‌هاي بعدي نشان داد كه عامل انتقال اين بيماري به حيوانات باغ وحش از طريق مصرف غذاي آلوده تك سمي‌ها از جمله الاغ و قاطر بوده كه به دليل عدم دقت مسئوليت باغ وحش و عدم نظارت‌هاي دامپزشكي اتفاق افتاده است.
رئيس سازمان حفاظت محيط زيست تأكيد كرد: در مقطع كنوني نيز با توجه به ابعاد بين‌المللي پروژه و آسيب‌هاي وارده به حيوانات، سازمان حفاظت محيط زيست مُصر به پيگيري حقوقي و قضايي موضوع است.
وي ادامه داد: بايد به اين نكته نيز اشاره كنم كه در ماه‌هاي اخير متأسفانه شاهد برخي گمانه‌زني‌ها و اظهارنظرهاي غيركارشناسي و غيرمسئولانه از طرف برخي بوده‌ايم كه گاهي از تريبون‌هاي عمومي مانند رسانه ملي نيز انعكاس يافت در حاليكه با روشن شدن زواياي موضوع، شتابزدگي و گاهاً غرض‌ورزي در اظهارنظرهاي اعلام شده، بيش از پيش آشكار شد كه البته نتيجه آن، زير سؤال رفتن يك پروژه بزرگ دو جانبه در سطح بين‌المللي و خدشه در اعتماد مردم و دوستداران محيط زيست بود.
محمدي‌زاده خاطرنشان كرد: در خاتمه از تمام افراد، گروه‌ها، رسانه‌ها، سازمان‌ها و دلسوزان محيط زيست انتظار داريم كه در اجراي اين پروژه تحقيقاتي و ملي ما را ياري كنند.
