دیده بان حقوق حیوانات/ اسماعیل کهرم*: همه NGOها می توانند دست در دست همدیگر به محیط زیست ایران کمک کنند. طبیعت ناب ایران ارزش این فداکاری را دارد.
39 سال پیش به بلغارستان رفتم. شهر زیبای صوفیه، بسیار مهمان نواز بود. این شهر زیر چکمه کمونیزم هم می درخشید. خیابان های فراخ ،مردم مهمان نواز که با کنجکاوی ما را نگاه می کردند و هتل هایی که ریشه در غرب داشتند و از شما دلار یا مارک و فرانک می خواستند، یادم می آید که در تمام خیابان ها و سالن عمومی هتل از شما دلار می خواستند تا در مغازه های خاص دولتی از اجناس خارجی مانند سیگار وینستون یا سشوار آلمانی خریداری کنند. به ما گفته بودند که این کار جرم است. راننده تاکسی حاضر بود کرایه را نصف و ثلث حساب کند ولی با وجه رایج غربی!
دیدیم که آن سیستم پایدار نماند. خفقان را حس می کردی. همه مردم بیخ گوشت زمزمه می کردند. سکوت (از ترس) حاکم بود.
ما برای کنفرانس «میش مرغ» به صوفیه دعوت شده بودیم. محل کنفرانس هتل novotel بود. یکی از همان هتل های زنجیره یی غربی. بسیار مجلل بود ولی با سرویس بلغار! گاه دو ساعت وقت برای نهار کافی نبود زیرا فقط یک گارسون برای 200 نفر سرویس می داد. یادم آمد که چندی قبل حدود 60 نفر از دانشگاهیان از کشور انگلستان به ایران آمدند. در برنامه گردش آنها نام شهرها و اماکن دیدنی و حتی غذایی که قرار بود صرف کنند ذکر شده بود. وقتی نام هتل ها را نوشته بودند مقابل آنها ذکر شده بود 5ستاره ولی با خطی ریزتر نوشته بودند: (استاندارد ایرانی). یعنی مسافران عزیز توقع هتل 5ستاره لندن و نیویورک را نداشته باشند و حق هم داشتند. مثلادر یک هتل به اصطلاح 5ستاره در پوش وان را برداشته بودند تا آب زیاد مصرف نشود و مسافری که از رماتیسم رنج می برد و باید هر روز وان می گرفت، محروم ماند که ماند!
به راستی نمی شود استانداردهای ما هم روزی به حد استاندارد دیگران برسد؟
N.G.O؟
در روز شروع کنفرانس وارد سالن بزرگ هتل شدیم. نام کشورها بر حسب الفبا نوشته شده بود. ایران در کنار عراق و هند قرار داشت. در بین اسامی کشورها که در میز بیضی شکل قرار داشتند نام N.G.O دیده می شد و پشت این نام لااقل 10نفر که اغلب جوان هم بودند دیده می شد بار اولی بود که این نام را می دیدیم و درصدد تفحص برآمدم.
می گویند در کنفرانس های بین المللی، تصمیم گیری های مهم و یارگیری ها پس از ساعات رسمی کنفرانس و در حین صرف قهوه یا شام صورت می گیرد. در آن کنفرانس هم این قاعده به انجام رسید. از چند نفر از جوانان معنی N.G.O را پرسیدم. نام «سازمان های غیردولتی» یا سازمان های مردم نهاد بیش از هر تعریفی مطرح شد. آنچه ما به آن «سمن» (سازمان مردم نهاد)، می گوییم. از آنها پرسیدم، شما چه می کنید؟ یکی از آنها گفت: ما می آموزیم، تعلیم می دهیم ولی موعظه نمی کنیم! (We learn، we teach،We don’ t preach) سال ها بعد حدود 15 سال قبل درایران بیش از 750 «سمن» مشغول فعالیت بودند و در سازمان حفاظت محیط زیست دفتر مشارکت های مردمی شکل گرفت که هدف آن کمک به تشکل های مردم نهاد بود.
تعداد همچنان در حال رشد بود که وزیر کشور وقت، N.G.O های ایران را پاتک آمریکا به ایران معرفی کرد و ادعا کرد که آمریکا از راه N.G.Oها به ما لطمه می زند. در این زمینه دلیلی ارائه نشد ولی این عبارات تیشه یی بود بر رشد «سمن»ها. دوران رکود فعالیت N.G.Oها حدود هشت سال مدام دوام داشت و در این مدت خبرنگاران و مسوولان N.G.Oها بارها به دادسراها فراخوانده شدند و مورد سوال و جواب و توهین و تحقیر قرار گرفتند.
N.G.Oها در دولت تدبیر و امید
در بدو شروع فعالیت مدیریت جدید سازمان رویکرد جدیدی نسبت به فعالیت N.G.Oها رخ نمود. معاون سازمان در مراسم معارفه خود گفت که هیچ خبرنگاری و یا هیچ N.G.Oیی مورد شکایت قرار نخواهد گرفت! رییس سازمان سه بار در تجمع N.G.Oهای سراسر کشور حاضر شدند و حمایت «شش دانگ» سازمان را از آن خود کردند.
در این شرایط فکر می کنید نتیجه چه بود؟ آیا این رویکرد موجب فعالیت بیشتر سمن ها شد؟ آیا سمن ها خود را به سلاح علم و آگاهی مجهزتر کردند؟ آیا اینان موجب افزایش آگاهی های مردم شدند. آیا آنان توانستند نظر مردم را جلب کنند و با انتشار مقالات جذاب و افشاکننده مورد وثوق مردم خوب مان قرار گیرند و شاید از همه مهم تر آیا این سازمان ها توانسته اند به صورت عصای دست سازمان حفاظت محیط زیست انجام وظیفه کنند و با انتقادهای بجا، این سازمان متولی امور محیط زیست را راهنمایی، تشویق یا تنقید کنند. خیر، خیر، خیر!
اغلب این سازمان های مردمی در یک امر پیشقدم و مصر بوده اند:
اینها به جای آنکه هم خود را صرف مبارزه با آفات محیط زیست ما کنند و راه نجات از وضع فعلی را پیشنهاد دهند به جدال با یکدیگر پرداخته اند. بنده بر حسب وظیفه یی که در جهت استحکام بنیان «سمن» های ایران مان بر عهده دارم بر گله گله ایران عزیزمان سفر می کنم و هرجا هر نقطه یی که می روم شاهد جنگ پنهان NGOها هستم. در ظاهر همه NGOهای مثلامازندران، آذربایجان، فارس و کرمان ادعای برابری، برادری و اخوت دارند ولی چنان تیشه به ریشه یکدیگر می زنند که برای تخریب یکدیگر از هیچ کوششی (ولو ناجوانمردانه) فروگذار نمی کنند. در دو مورد در دو استان مجاور، NGOهای رقیب صدای میکروفن را حین اجرای برنامه قطع کردند در برخی از استان ها یک NGO عضویت پنج نفره، خود را نماینده کل سمن می داند و در استان دیگر یک نفر خود را فعال مایشاء می داند و هر حکم که بخواهد می راند و در جای دیگر پنج نفر در امر بازیافت لاف می زنند تا رانت نصیب شان شود.
سخنی با NGOها
عزیزانم که به پا خاسته اید تا برای محیط زیست وطن مان کاری بکنید. به خدا حرکت هایی که زیر چتر رقابت انجام می دهیم دور از شان ما به عنوان ایرانی های وطن دوست است. حیف است که تمام هم، انرژی، سرمایه و وقت ما صرف کینه توزی و دشمنی های بی دلیل شود. شما را به خدا کمی فکر کنیم من و شما به خاطر رقابت های کورکورانه به NGOها پیوسته ایم؟
گاه من فکر می کنم منافع پنهانی در میان است و سود سرشاری بین سمن ها تقسیم می شود که من از آن بی خبرم. البته می دانم که گاه افرادی با نیت های خاص و اهدافی پنهان (مانند کسب شهرت برای انتخاب شدن در شورای شهر یا نمایندگی مجلس…) به NGOها قدم می گذارند ولی بنده فکر می کنم اغلب این افراد را علاقه مندان به محیط زیست تشکیل می دهند که اغلب نا خواسته بر گرداب رقابت ناسالم گرفتار شده اند. چه باید کرد؟
یک پیشنهاد
چند هفته پیش آقای روحانی در سخنرانی خود وظیفه سنگینی را بر عهده سمن ها گذاردند. ایشان پس از فرهنگ سازی عمومی از سمن ها برای تنویر افکار مردم استمداد کردند و بالاخره قول مساعدت دولت را نیز دادند.
با کمال صراحت و با تاسف می گویم که تا زمانی که NGOهای ما درگیر این رقابت های ناسالم هستند از انجام وظایف اصلی بازمی مانند. بنده به اسم خدمتگزار و علاقه مند سمن های ایرانی پیشنهاد یک آشتی ملی NGOها را می کنم که زیر چتر حمایت سازمان حفاظت محیط زیست همه سمن ها تعهد ترک «مخاصمه» را بپذیرند و امضا و به آن وفا کنند. تنها در این صورت است که همه NGOها می توانند دست در دست همدیگر به محیط زیست ایران کمک کنند. طبیعت ناب ایران ارزش این فداکاری را دارد.
* پام
