دیده بان حقوق حیوانات: به تابلوی ” محل عبور حیوانات وحشی” توجه نکنید. پای خود را روی پدال گاز خودرو بیشتر فشار بدهید، شاید افتخار کشتن آخرین پلنگ ایرانی در جاده پارک ملی گلستان نصیب شما شد!
توله پلنگ‌ها از مادر جدا شدند و به فاصله چند روز آنها هم مردند. وای ما با حیات‌وحش‌مان چه کردیم؟ دیگر پلنگی نداریم که به بچه‌های مدرسه معرفی کنیم و بگوییم این حیوانات روزگاری در این جغرافیا که به شکل گربه است، حق حیات داشتند. می‌گویند یکی از این پلنگ‌ها را بعد از کشتن و کلی عکس انداختن با لاشه آن، تاکسیدرمی شده در موزه‌ای نگهداری می‌کنند…
حالا باید بچه‌های مدرسه را ببریم تا در موزه، با صورتک پلنگ آشنا شوند… ایکاش به تابلوی آهسته‌تر، “محل عبور حیوانات وحشی” توجه می‌کردیم.
به گزارش ایسنا، جاده پارک ملی گلستان، قتلگاه حیوانات وحشی شده است. حیواناتی که نسل بعضی از آنها رو به انقراض است.
زمانی جنگل گلستان، مسکن نیمی از پستانداران ایران و بهترین گونه‌های نادر و ارزشمند حیات وحش جهان بود. 45 سال پیش، جاده‌ای مال‌رو در میان جنگل وجود داشت که ساکنین بومی اطراف جنگل از آن برای تردد بین شهر و روستا استفاده می‌کردند و همزیستی مسالمت‌آمیزی میان مردمان بومی مناطق و حیات وحش وجود داشت.
با توسعه تدریجی صنعت و شهرنشینی در ایران، این جاده به صورت موقت برای اتصال مناطق شمالی به خراسان توسعه یافت و تردد انسان‌ها با خودروهایشان از این جاده افزایش یافت. حال این جاده به قتلگاه حیات وحش تبدیل شده است، مرگی که با رنج فرا می‌رسد.
پلنگ‌ها، مرال‌ها، خرس‌ها و گربه‌های وحشی که بیشتر شب‌ها برای تامین غذا حرکت می‌کنند، بی‌خبر از تجاوز انسان‌ها به محل زندگیشان در هنگام عبور از جاده و مواجهه با نور خودروها، شوکه می‌شوند و می‌ایستند. برخی در برخورد با خودروها، در جا تلف می‌شوند و برخی دیگر همچون پلنگ، جسم نیمه جان خود را به وسط جنگل می‌کشانند و پس از تحمل رنج فراوان تلف می‌شوند. حالا دیگر توله پلنگ‌های ماده پلنگ تلف شده، آواره و از بین رفته‌اند.
دیگر جنگل گلستان محل امنی برای زندگی حیات وحش نیست و به گفته‌ی سازمان محیط زیست، طی سال 86 تا 93 ، 27 درصد پلنگ‌های ایران در جاده‌ها تلف شده‌اند که 83 درصد آن در جاده پارک ملی گلستان اتفاق افتاده است. به گفته مدیر پارک، تعداد تلفات حیوانات در جاده پارک نسبت به سال گذشته به علت افزایش تردد مسافران از این جاده، 52 درصد افزایش داشته است.
مدیر پارک معتقد است، تنها راه حفظ و نجات حیات وحش ارزشمند این جنگل، خروج جاده از میان پارک است، اما از آنجا که ساخت جاده جایگزین زمان‌بر است و به اعتبار زیادی نیاز دارد لازم است اقدامات فوری همچون نصب گارد ریل، فنس‌کشی، نصب تابلوهای هشداردهنده بیشتر و توزیع بروشور برای آگاهی رانندگان در طول 55 کیلومتر طول جاده پارک و نقاط حادثه‌خیز آن انجام شود تا در مقطع کنونی از تلفات بیشتر حیوانات این جنگل جلوگیری شود.
به گفته‌ی مدیر پارک، طرحی برای ساخت بزرگراه یا آزادراه به منظور ایجاد جاده جایگزین از سال 82 مطرح شده است اما مشخص نیست تا زمان بهره‌برداری از این طرح چند پلنگ، مرال، خرس و حیوانات در معرض انقراض دیگر قرار است قربانی خودخواهی انسان‌ها شوند.
افزایش 52 درصدی تلف شدن حیوانات در جاده پارک ملی گلستان
جواد سلیاری، مدیرعامل پارک ملی گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با بیان اینکه پارک ملی گلستان زیستگاه بهترین گونه پلنگ ایرانی است، اظهار کرد: طی چند روز گذشته یک قلاده پلنگ در برخورد با خودرو در جاده پارک ملی گلستان از ناحیه پای عقب، زیر فک، پشت پاها و پنجه‌ها آسیب دیده و در نهایت در محدوده چشمه جانلر که تا جاده 300 متر فاصله داشته، تلف شده است. این پلنگ، ماده بوده و سه سال سن داشته و می‌توانسته در سال آینده زادآوری داشته باشد. یک ماده پلنگ نیز در بهار امسال در اثر برخورد با خودرو در جاده پارک ملی گلستان تلف شد. بررسی‌ها نشان داد که این ماده پلنگ دو توله داشته که احتمالا توله‌های آن نیز در نبود مادر از بین رفته‌اند. در بهار و اسفند سال گذشته نیز 2 پلنگ در جاده پارک ملی گلستان تلف شده بودند.
وی تصریح کرد: در سال گذشته 143 مورد تلف شدن حیوان در پارک ملی گلستان، گزارش و ثبت شده است. در میان ممکن است حیواناتی در برخورد با خودروها آسیب ببینند و بعد از چند روز بر اثر آسیب وارده در میان جنگل تلف شوند که آمار آنها در دست نیست.
سلیاری ادامه داد: در 9 ماهه امسال 218 مورد تلف شدن حیوان در جاده پارک ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 52 درصد افزایش نشان می‌دهد. این افزایش تلفات به دلیل افزایش عبور گردشگران و مسافران از این جاده بوده است.
وی خاطرنشان کرد: با شمارشی که با دوربین تله‌ای صورت گرفته 35 قلاده پلنگ در پارک ملی گلستان مشاهده شده است.
سلیاری با اشاره به اینکه طرح خروج جاده از میان پارک ملی گلستان در دست پیگیری است و خانم ابتکار، رییس سازمان محیط زیست نیز با این طرح موافق است، تصریح کرد: در ارزیابی سال 87 تا 89 در زمان دولت پیشین، ساخت جاده تحت عنوان بزرگراه یا آزادراه با عنوان گزینه شمالی مطرح شد. در صورت بهره‌برداری از این پروژه، جاده‌ای از میان پارک ملی گلستان عبور نخواهد کرد. این طرح در دولت گذشته مسکوت ماند تا اینکه در دولت جدید جلساتی برای این موضوع برگزار شد و در نهایت تصمیم گرفته شد که آزادراه به عنوان جاده جایگزین ساخته شود، در این صورت جاده از دوراهی کلاله به سمت گلی داغ و در نهایت آشخانه ساخته می‌شود. با ساخت این جاده، پارک ملی گلستان دور زده می‌شود و دیگر جاده از میان پارک عبور نخواهد کرد.
مدیر پارک ملی گلستان تاکید کرد: بهترین گزینه برای حفظ حیات وحش پارک ملی گلستان، خروج جاده از میان پارک و ایجاد مسیر جایگزین برای این جاده است، اما از آنجا که این اقدام بسیار پرهزینه و زمان‌بر است، تصمیم گرفته‌ایم تا زمان اجرایی شدن طرح خروج جاده از پارک، زیرگذرها و روگذرهایی برای عبور حیات وحش از میان جاده ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: در یکی از کشورهای اروپایی روگذرهایی یا به عبارتی پل‌های هوایی سازگار با محیط زیست برای عبور حیوانات از میان جاده ایجاد کرده‌اند. این روگذرها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که حیوان برای عبور از آن احساس ترس نکند و با این اوصاف مشاهده شده است که حیوانات از وسط کریدور ایجاد شده عبور کرده‌اند، زیرا حیوانات در انتخاب محل عبور بسیار حساسند، البته ساخت این روگذرها در پارک ملی گلستان با رعایت استانداردهای جهانی، هزینه دارد.
سلیاری، محدودکردن عبور حیوان از میان جاده را از دیگر راهکارهای اندیشیده شده برای حفظ حیات وحش پارک ملی گلستان، عنوان و تصریح کرد: ناچاریم جاده را با شرایط موجود مدیریت کنیم. باید دو طرف جاده فنس‌کشی شود تا حیوانات به محلی که خطر کمتری برایشان دارد هدایت شوند. از سوی دیگر تصمیم گرفته شده است تا تابلوهای بیشتری در طول جاده برای آگاهی رانندگان نصب شود. علاوه بر این باید سرعت‌گیرهای بیشتری در طول مسیر ایجاد شود. همچنین قرار است آبراهه‌های بیشتر و زیرگذرهایی در طول مسیر برای عبور حیوانات از میان جاده ایجاد شود.
وی بیان کرد: برخی رانندگانی که از میان این جاده عبور می‌کنند به سرعت مجاز برای عبور از میان پارک دقت نمی‌کنند. رانندگان باید با سرعت حدود 30 کیلومتر در ساعت رانندگی کنند و می‌توانند در هنگام مواجه شدن با حیوانات سرعت خود را کنترل کنند و مانع از تلف شدن حیوانات شوند. حیوانات در هنگام مشاهده نور چراغ خودروها توقف می‌کنند که این امر باعث تلف شدن‌شان می‌شود. برخی حیوانات همچون گربه‌های وحشی، سمورها، پلنگ‌ها، خرس‌ها و مرال شوکا بیشتر در هنگام شب حرکت می‌کنند.
سلیاری یادآور شد: جاده‌ای که از میان پارک ملی گلستان عبور می‌کند حدود 55 کیلومتر طول دارد که در طول 30 کیلومتر آن پارک در دو طرف جاده قرار دارد و در 25 کیلومتر باقیمانده از یک طرف جاده به پارک جنگلی گلستان منتهی می‌شود.
وی اظهار کرد: از محل دریافت بودجه سال 94 تلاش می‌شود گاردریل در محدوده 25 کیلومتر جاده پارک نصب شود، علاوه بر آن تابلوهای هشداردهنده بیشتری در طول جاده نصب خواهد شد. علاوه بر موارد ذکر شده قرار است کارهای آموزشی برای آگاهی رانندگان و گردشگران به منظور حفظ گونه‌های ارزشمند گیاهی و جانوری انجام شود. به عنوان مثال بروشورهایی بین رانندگان در ورودی و خروجی پارک توزیع می‌شود.
مدیر پارک ملی گلستان اضافه کرد: در پی آتش‌سوزی‌های صورت گرفته در پارک ملی گلستان، قرارگاه نیروهای واکنش سریع از شهریور تا اواخر مهر برای نظارت بیشتر بر پارک و جلوگیری از بروز آتش‌سوزی تشکیل شد. در پی این اقدام، 35 مورد آتش سوزی پیش از گسترده شدن آتش اطفاء شد. البته فعالیت این قرارگاه تا زمان دریافت بودجه برای تداوم فعالیت متوقف شده است. با رسیدن بودجه جدید، این قرارگاه فعالیت خود را از سرمی‌گیرد و کارهای آموزشی و کنترل پارک به منظور جلوگیری از بروز آتش سوزی از سر گرفته می‌شود.
مسافران، سرعت خودرویشان را هنگام عبور از جاده پارک گلستان کنترل نمی‌کنند
سیدمجتبی حسینی، معاون پایش اداره کل محیط زیست گلستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: در محل پلیس راه تنگه‌راه از زمان وقوع آتش سوزی در پارک ملی گلستان، بروشورهایی برای آگاهی رانندگان به منظور کنترل سرعت و چگونگی مواجهه با حیواناتی که از این جاده عبور می‌کنند، توزیع شده است.
وی ادامه داد: اداره کل محیط زیست استان با همکاری راه و شهرسازی براساس تفاهم‌نامه موجود مبادرت به نصب یک سری تابلوهای هشدار دهنده کردند. هم اینک در حال جانمایی نقاط حادثه‌خیز برای نصب این تابلوها هستیم. همچنین با همکاری پلیس راه تلاش می‌شود تا نظارت بر خودروها برای کنترل سرعت‌شان بیشتر شود.
معاون اداره کل محیط زیست گلستان یادآور شد: نقاط حادثه‌خیز جاده پارک ملی گلستان که محل عبور حیوانات است کاملا مشخص و شناسایی شده است ولی متاسفانه مسافرانی که از این جاده عبور می‌کنند سرعت خودروهایشان را کنترل نمی‌کنند و باعث تلف شدن حیوانات ارزشمند این پارک می‌شوند.
حسینی خاطرنشان کرد: نصب دوربین‌های مدار بسته برای پایش حیات وحش و شناسایی نقاط دچار آتش‌سوزی در سال آینده پیگیری می‌شود. با نصب این دوربین‌ها حضور مدیریت بحران در سریع‌ترین زمان برای اطفاء آتش سوزی‌ها امکان پذیر می‌شود.
وی بیان کرد: طرح خروج جاده از میان پارک ملی گلستان در سال 82 به تصویب هیات وزیران رسید و قرار شد جاده جایگزین، جانمایی و ساخته شود. به همین منظور دولت یازدهم درصدد تامین اعتبار برای اجرای این مصوبه که کاری زمان براست، برآمده است. با خروج این جاده از پارک، جاده کنونی به عنوان جاده‌ای اکوتوریستی معرفی خواهد شد و بنابراین مسافران با نظارت بیشتر از این جاده عبور خواهند کرد. علاوه بر آن عبور ماشین‌های سنگین از این جاده محدود می‌شود. اگر جاده جدید جایگزین جاده کنونی شود حیوانات کمتری تلف می‌شوند.
حسینی تصریح کرد: جاده کنونی از قدیم برای تردد مردمان بومی و دسترسی مردم به استان خراسان ایجاد شده بود. عرض این جاده در آن زمان 11.60 متر بوده و جاده‌ای بین شهری و روستایی محسوب می‌شده است. از ابتدای ساخت این جاده نیز بنا بود این جاده به صورت موقت ایجاد شود و خروج جاده از میان پارک در آغاز ایجاد این جاده، مورد توجه محیط زیست و راه و شهرسازی وقت بوده است.
وی اظهار کرد: ساخت جاده جایگزین اعتبارات بالایی نیاز دارد. با ساخت بزرگراه به عنوان جاده جایگزین شاهد خروج جاده از میان پارک خواهیم بود. برای تحقق این امر باید بودجه بیشتری به راه و شهرسازی داده شود. امیدوارم دولت با تامین اعتبار مورد نیاز برای ساخت بزرگراه، اجرای این پروژه که سال‌هاست، مطالعاتش انجام شده و وارد فاز اجرایی شده است به مرحله تکمیل شدن برساند.
آزادراه، جایگزین جاده پارک گلستان خواهد شد
علی بخش رستمی، مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان با بیان اینکه جاده پارک ملی گلستان نزدیک به یک قرن است که از میان جنگل عبور می‌کند، افزود: جاده پارک ملی گلستان جاده‌ای است که شمال غرب و شمال شرق کشور را به هم متصل می‌کند و جاده‌ای موقتی نیست.
وی ادامه داد: امروزه حفاظت از پارک ملی گلستان برای حفظ حیات وحش آن، حائز اهمیت شده است، به همین دلیل توجه به این جاده که از میان پارک ملی گلستان عبور می‌کند در دستور کار وزارت راه و شهرسازی و محیط زیست قرار گرفته است. به همین منظور ساخت مسیر جایگزینی برای آنکه جاده از میان جنگل عبور نکند، مطرح شده است.
رستمی خاطرنشان کرد: مطالعات تغییر مسیر بزرگراه در حال ساخت (جایگزین مسیر جنگل) در دستور کار وزارتخانه قرار گرفت. مطالعات مسیر توسط مشاور طرح انجام شد که به دلیل ناپایدار بودن مسیر بررسی شده و هزینه بالای اجرا با عنوان مسیر قابل قبول پذیرفته نشد و به همین خاطر آزادراه شمالی استان گلستان موسوم به آزادراه نوکنده به آشخانه در دستور کار قرار گرفت.
وی با بیان اینکه مدیران ذیربط و نمایندگان مردم استان گلستان در مجلس به شدت به دنبال ایجاد کریدور شرق به غرب با عنوان آزادراه هستند، ادامه داد: دولت جدید با پیگیری مدیران استان پذیرفت که ساخت بزرگراه به آزادراه تبدیل شود. این طرح برای طی شدن روند اجرایی آن به وزارتخانه ارسال شد و با نظر مساعد وزیر راه و شهرسازی طی مکاتبه‌ای با سازمان مدیریت کشور درخواست اخذ مجوز کمیسیون ماده 215 به منظور پایدار شدن طرح بررسی شده داده شد. امیدواریم با بررسی و تایید آزادراه ذکر شده، پروژه پایدار شده و مجوز اجرا و تامین منابع آن اخذ شود تا پس از اخذ نظرها در کمیسیون ماده 215، وزارتخانه ردیف اعتباری دریافت کند و در نهایت این طرح تصویب شود و پروژه به مرحله اجرایی شدن برسد.
رستمی تصریح کرد: این آزادراه از شمال نوکنده آغاز و در نهایت پس از طی کردن مسیر از شمال شهرهای بندرگز، بندر ترکمن، آق‌قلا، گنبد و کلاله به منطقه آشخانه می‌رسد. با بهره‌برداری از این آزادراه، ترافیک عبوری از مازندران به سمت خراسان هدایت می‌شود.
وی افزود: در سال 1375 طرح ساخت بزرگراه بهشهر – قوچان تعریف شد و قرار شد چهار استان مازندران، گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی را تحت پوشش قرار دهد. بخشی از این پروژه، هم اینک در استان گلستان تا قبل از جنگل در حال اجراست و با ادامه آن بعد از جنگل، در حوزه استحفاضی خراسان شمالی در دست اجراست. حدود 30 کیلومتر از این بزرگراه از حوزه جنگل گلستان عبور می‌کرد که در نهایت عملیات ساخت این بخش جاده متوقف شد.
به گزارش ایسنا، 35 پلنگ پارک ملی گلستان در انتظارند فرمان ایست داده شود، تا غریبه‌ها از زیستگاه‌شان بیرون بروند؛ منتظرند، رئیس سازمان محیط زیست، فرمان بدهد. وقت تنگ است، اگر دیر بجنبیم، فرزند‌ان ما باید پلنگ ایرانی را تاکسیدرمی شده در موزه‌ها مشاهده کنند.
