برچسب: چهارمحال بختیاری

  • اسرار جذابیت تالابهای چهارمحال بختیاری

    دیده بان حقوق حیوانات: کوچ پرندگان به تالابهای چهارمحال بختیاری که دارای اقلیم و طبیعت منحصر به فردی هستند، راز جذابیت این تالابهاست.

    به گزارش خبرنگار مهر، با شروع پاییز و درست زمانی که هوا کمی روبه سردی می گذارد، بسیاری از دوستداران طبیعت و علاقمندان پرندگان کوله بار خود را می بندند و با سفر به سواحل شمالی یا جنوبی کشور یا با رفتن به یکی از 252 تالاب ایران به نظاره مهاجرت پرندگان می نشینند.

    در این بین کسانی که اطلاعات گسترده تری درباره پرندگان دارند می دانند که گونه های مختلفی از پرندگان هم وجود دارند که بسیار کم نظیر هستند و در زیستگاههای ویژه ای در ایران زندگی می کنند و برای تماشای آنها اختصاصاً باید به تالابهای خاصی سفر کرد که تالابهای بی نظیر استان چهار محال و بختیاری از این دست هستند.

    افشین زارعی، فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: منطقه چهار محال و بختیاری با در اختیار داشتن طبیعت زیبا و بکر، در فصول بهار، زمستان و تابستان، پذیرای پرندگان مهاجر بوده و بخش های عمده ای از رشته کوههای زاگرس در این استان واقع شده است که عاملی مهم در تنوع اقلیمی و به تبع آن تنوع زیستی کم نظیر این استان محسوب می شود.

    به گفته وی، در سطح استان چهار محال و بختیاری تالاب ها و آبگیر های متعددی وجود دارد که هریک میزبان تعداد زیادی از پرندگان می باشند که در این بین دو تالاب گندمان و چغاخور از مهمترین مناطق برای پرندگان مهاجر و زمستان گذران ایران محسوب می شود همچنین این دو تالاب جزیی از 105 منطقه مهم پرندگان (IBA) معرفی شده برای ایران هستند.

    زارعی اظهار داشت: در کنار این دو منطقه پر اهمیت تالاب سولقان نیز نقش مهمی در حفظ و بقای برخی از پرندگان زادآور و مهاجر بر عهده دارد در ادامه توضیح مختصری از سه تالاب فوق الذکر به همراه پرندگان شاخص¬شان آمده است.

    وی افزود: پرندگانی که در تالاب گندمان و اطراف آن می توان مشاهده کرد کشیم کوچک، حواصیل ارغوانی، بوتیمار کوچک، سنقر تالابی، سنقر گندم زار، اردک سرسبز، خوتکا ابرو سفید، آبچلیک پا سرخ کبک، چارخو (چنگر نوک سرخ)، پرستو (بادخورک معمولی)، زنبور خوار، چکاوک گندمزار، پیپت نوک دراز، سنگ چشم خاکستری کوچک هستند.

    زارعی یادآور شد: سارگپه پابلند، چکاوک آسمانی، زردپره سرسیاه، کشیم بزرگ، کشیم گردن سیاه، دارقاز (باکلان بزرگ)، حاجی لک لک، کفچه نوک، عقاب ماهیگیر، حواصیل خاکستری، پاشلک، کاکایی سرسیاه، پرستو دریایی تیره، سلیم طوقی کوچک، اردک ارده ای پرندگانی که در تالاب چغاخور و اطراف آن می توان مشاهده کرد هستند.

    به گفته این فعال محیط زیست، تالاب سولقان با احداث سد سولقان که با هدف تأمین آب مورد نیاز کشاورزی احداث شد، این تالاب به یک دریاچه دائمی تبدیل شد و در حال حاضر در کل سال میزبان طیف متنوعی از انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی است کشیم گردن سیاه، خوتکا، اردک نوک پهن، اردک تاجدار، اردک سرحنایی، اردک بلوطی، دلیجه، خروس کولی دم سفید، گیلانشاه دم سیاه، آبچلیک دودی، پرستوی شکم سفید، سنگ چشم دم سرخ پرندگانی هستند که در تالاب سولقان و اطراف آن می توان مشاهده کرد.

    وی در ادامه گفت: پرندگانی که در پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد مشاهده می شود شامل عقاب طلایی، سارگپه معمولی، کبک، تیهو، طرقه چکاوک، سینه سرخ ایرانی، چکچک پشت سفید، زردپره مزرعه، سار، کلاغ کوهی نوک سرخ، گنجشک سینه سیاه، چلچله کوهی، چکاوک شاخدار، دم سرخ معمولی، طرقه بنفش هستند.

    به گفته زارعی، پرندگانی که در منطقه حفاظت شده سبزکوه می توان مشاهده کرد سارگپه پا بلند، دلیجه معمولی، کبک دری، کبوتر جنگلی، مرغ حق، شبگرد معمولی، سنگ چشم دم سرخ، سنگ چشم سر حنایی، مگس گیر خالدار، چرخ ریسک بزرگ، کمرکولی کوچک، جی جاق، کلاغ کوهی نوک سرخ، چکچک کوهی، پری شاهرخ، زیرآبروک، زردپره مزرعه هستند.

    وی سنگ چشم سر حنایی، زیرآبروک، چکچک کوهی، طرقه آبی، سسک بیدی سبز، پری شاهرخ، جی جاق، مگس گیر خالدار، کوکو، دلیجه معمولی، زنبورخوار، دارکوب سر سرخ، سسک گلوسفید پرندگانی که در منطقه حفاظت شده هلن می توان مشاهده کرد معرفی کرد.

    به گفته این فعال محیط زیست پرندگانی که در منطقه حفاظت شده قیصری می توان مشاهده کرد فاخته (کبوتر جنگلی)، دارکوب سوری (دارکوب باغی)، سنگ چشم خاکستری کوچک، چرخ ریسک بزرگ، چکچک دشتی، مگس گیر راه هستند.

    زارعی گفت: پرندگانی که در منطقه حفاظت شده شیدا می توان مشاهده کرد عقاب طلایی دلیجه معمولی، کاکایی ارمنی، سینه سرخ ایرانی، چکچک پشت سفید، سسک درختی زیتونی، سسک دم پهن، کلاغ کوهی نوک سرخ، سار معمولی، گنجشک خاکی، سهره معمولی چکچک دمگاه سرخ هستند.

    به گفته وی، در سال 1387 از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کبک دری به عنوان نماد جانوری استان چهار محال بختیاری معرفی شد.

  • شیرهای سنگی بخت برگشته در دیار بختیاری/ ایران نامه

    در گذر از چهار محال بختیاری تا خوزستان، آنجا که پیچ و خم جاده‌ها مسافران را مهمان روستاها و مسکن مردم ایل بختیاری می کند، شیرهای سنگی کوچک و بزرگ با غرور و عظمت بی‌بدیلی  که نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردمان دارد، یکی یکی رخ‌نمایی می‌کنند. شیر در فرهنگ ایران نمادی از آیین مهر و همچنین نشانه قدرت و شجاعت بوده و از دیرباز همواره به عنوان نماد ملی این کهن مرز و بوم جایگاه ویژه‌ای داشته است. شیرسنگی که به گویش مردم بختیاری «بردشیر» خوانده می‌شود با توجه به این اندیشه کهن و به پاسداشت مقام نام‌آوران و پهلوانان بختیاری از سنگ‌ کوه‌های زاگرس تراشیده و بر مزار درگذشتگان نصب می‌شد، شیری که بر پهلویش نقش  شمشیر، اسب، تنفگ و بر گرده‌اش مشخصات متوفی را داشت. اما اکنون، نه‌ تنها این رسم متداول نیست بلکه از شمار بردشیرهایی هم که از سال‌ها پیش در گورستان‌های بختیاری  موطن داشته‌اند، کم شده است. قلمرو شیرهای سنگی در استان‌های چهارمحال بختیاری و خوزستان در اثر بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی و ناآگاهی بعضی افراد نسبت به اهمیت این میراث، در معرض تهدید جدی قرار گرفته و تاکنون هیچ اقدامی در راستای شناسایی، ساماندهی و شناسنامه‌دار کردن آنها صورت نگرفته است.


    بردشیرها قربانی می‌شوند!

    هیبت بردشیرهای بختیاری در این سال‌ها، طعمه احداث و تعریض جاده ها، توسعه شهرها و روستاها با اقدام‌های شتاب‌زده شهرداران و مسئولان بوده و در موارد بسیار زیاد نیز از گزند طمع  قاچاقچیان اشیاء عتیقه در امان نبوده اند. همچنین گفته می‌شود که آبگیری سدها در آینده نه چندان دور شمار دیگری از این شیرهای سنگی با ارزش را قربانی خواهد کرد.

    وضعیت شیرهای سنگی گورستان قدیمی شهر «گهرو» در جاده چهارمحال بختیاری به خوزستان مثال مشهودی از وضع اسفناک بردشیرهای بختیاری است. پیش‌تر عملیات تعریض خیابان مجاور به گورستان، احداث جاده خوزستان و سامان‌دهی امام زاده جعفر، شماری از شیرهای سنگی این ناحیه را زخمی، شکسته و نابود ساخته و اکنون این گورستان قرار است در طرح توسعه شهر گهرو به فضای سبز تبدیل شود.

    به گفته  اهالی این منطقه تعدادی از شیرهای سنگی بر اثر ایجاد انفجار در کوهی در مجاور گورستان شکسته و نابود شدند؛ تعدادی از آنها شبانه به سرقت رفتند و شماری از آنها نیز از ناحیه  پا  با ضربه تیشه خرد و نقش زمین شدند چرا که مردم عادی گمان می‌کردند در پاهای شیرها گنج پنهان شده است.

    در حال حاضر برخی از قسمت‌های محوطه این گورستان به منظور ایجاد گذرگاه، سنگ‌فرش شده و اطراف آن در اثر تعریض خیابان محدود شده است. شیرهای سنگی شکسته شده در این محدوده گواه تاثیرات سوء این تغییرات ناگهانی و نبود آگاهی کافی در مورد حفظ شیرهای سنگی در این گورستان است.

    سدها، قبرستانی برای بردشیران!

    سامان فرجی، پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی در رابطه با وضعیت شیرهای سنگی گفت: «مشکلی که وجود دارد این است که به بردشیران به عنوان تمثال‌های که عقبه فرهنگی دارند نگاه نمی‌شود؛ همین موضوع سبب شده که این آثار به ثبت نرسند.»

    وی با اشاره به صحنه‌های بزم و رزم و شکار در این آثار خاطرنشان ساخت: «بردشیرها حاوی نکات مردم‌شناسی بسیاری هستند اما متاسفانه مطالعاتی در این مورد صورت نگرفته است.»

    این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: «مشکل اصلی ما در این خصوص مشکل فرهنگی است. متاسفانه برای بردشیرها به طور رسمی به عنوان نماد فرهنگی  ارزش قائل نمی‌شوند. عده‌ای معتقدند که شیر سنگی یک نوع مجسمه است و نباید بر سر گورهای اسلامی وجود داشته باشند اما این در حالی است که شیر علاوه بر این که نماد قدرت در فرهنگ ایرانی است؛ تمثالی از تشیّّع و پایبندی به مرام و مسلک امام علی هم به شمار می‌آید.»

    وی افزود: «شیرهای سنگی قابل جابجایی و در معرض تخریب هستند، بسیاری از این شیرها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده و در لابه لای جرزهای دیوار و ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شوند.»

    فرجی در ادامه با اشاره به خطرات سدسازی و آبگیری آنها در چهاربحال بختیاری و خوزستان گفت: «در منطقه بیرگان از توابع کوهرنگ چیزی در حدود 17 شیر سنگی با آبگیری تونل سوم کوهرنگ به زیر آب می‌روند. همچنین در روستای “شهریاری” از یک بردشیر به عنوان نیمکت در مقابل شورای حل اختلاف استفاده می‌شود که این نشان دهنده نبود آگاهی از ارزش این میراث فرهنگی در نگاه مردم است.»


     شیرهای بختیاری زنده شوند!

    شیرهای سنگی در هیچ کجای ایران به اندازه‌ای که در خوزستان و چهارمحال بختیاری خانه گزیده‌اند به چشم نمی‌آییند اما گویا همین فراوانی و پراکندگی، از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم و مسئولان از ارزش و اهمیت آنها کم کرده است. این در حالی است که می‌بایست این شیرهای سنگی شناسایی و تا حد امکان در محل استقرارشان از خطرات محفوظ نگاهداشته شوند و در این راستا به مردم، متصدیان امور شهری و شهرداران آگاهی داده شود. همچنین در مورد بردشیرهایی که در معرض نابودی قرار دارند مانند شیرهای سنگی روستای «آب ماهیک» در استان خوزستان و یا شیرهای سنگی «بیرگان» در چهارمحال بختیاری، عملیات نجات‌بخشی صورت گرفته و آنها را به موزه منتقل کنند. روشن است که تنها ثبت ملی این آثار نمی‌تواند به نجات بخشی آنها کمک کند، بلکه شایسته است که در حفظ و نگاهداشت آنها به طور جدی وارد عمل شد و به این موضوع به عنوان یکی از پتانسیل‌های  مهم  گردشگری منطقه نگریست. با توجه به پتانسیل‌های که میراث طبیعی  استان چهارمحال بختیاری، در جذب گردشگران دارد، می‌توان از این ظرفیت برای معرفی هر چه بیشتر شیرهای سنگی به عنوان یک میراث فرهنگی غنی در استان برای رشد صنعت گردشگری و نگاهداری این میراث بهره جست.

    منبع: ایران نامه/ معصومه شهباز


            

  • فرار حیات وحش به باغهای اطراف تنگ صیاد

    دیده بان حقوق حیوانات: مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری از فرار حیات وحش به باغهای اطراف تنگ صیاد به دلیل خشکسالی خبر داد و گفت: برای جلوگیری از آسیب به حیات وحش پیشنهاد تأمین اعتباری معادل یک میلیارد و 200 میلیون تومان برای خرید مستثنیات باغهای اطراف منطقه تنگ صیاد به سازمان محیط زیست ارائه شده است.

    سعید یوسف پور در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: پدیده خشکسالی از سال 1387 در استان چهارمحال بختیاری آغاز شده به طوریکه در سال زراعی 88 -89 میزان نزولات آسمانی نسبت به میانگین بلند مدت 54 در صد و سال زراعی 89-90 نسبت به سال قبل 34 درصد کاهش داشته است.

    به گفته وی، میزان بارندگی در استان چهارمحال بختیاری پاییزسال گذشته تا اواخر دی ماه و همچنین خرداد ماه امسال معادل صفر بوده. همچنین رژیم بارش استان از برف به باران تغییر کرده که به دلیل توپوگرافی استان بخش عمده ای از بارندگی به صورت رواناب هدر می رود.

    یوسف پور با اشاره به خشک شدن قنوات و چشمه های تأمین کننده منابع آب در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد گفت: اقداماتی برای جبران موقتی خشک شدن منابع آب حیات وحش منطقه مانند تعمیرچشمه ها و قنوات، خرید تانکرهای آبرسانی، احداث استخرهای جمع آوری آب،حفر چاه و احداث آبشخور های سیمانی و فلزی لازم است که تعدادی از آنها از محل بودجه اداره کل محیط زیست استان انجام شده است.

    وی با اشاره به اینکه امسال بر خلاف سالهای گذشته که اعتبارات مربوط به خشکسالی توسط ستاد بحران کشور تأمین می شد از طریق معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری این اعتبار تأمین می شود گفت: به دلیل این تغییرات در تأمین اعتبارات این بخش تأخیر ایجاد شده و 800 میلیون اعتباری که برای این بخش در نظر گرفته شده هنوز ابلاغ نشده است.

    یوسف پور با اشاره به فرار حیات وحش به باغها و روستاهای اطراف تنگ صیاد گفت: برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی که توسط باغداران ممکن است به این حیونات وارد شود تعداد محیط بانان این منطقه را افزایش داده ایم و 11 نفر از نیروهای مناطق دیگر را به تنگ صیاد منتقل کرده ایم. همچنین برای جلوگیری از آسیب به حیات وحش پیشنهاد تأمین اعتباری معادل 1 میلیارد و 200 میلیون تومان برای خرید مستثنیات باغهای اطراف منطقه تنگ صیاد به سازمان محیط زیست داده شده است.

    به گفته وی، تأمین علوفه مورد نیاز حیات وحش و تهیه لوله های انتقال آب وفنس کشی به شکلی که به طبیعی بودن زیستگاه خدشه دار نشود از دیگر اقداماتی است که به عنوان مسکن برای جبران کمبودهای آب و علوفه برای حیات وحش می توان انجام داد که تحقق آن نیازمند تأمین هرچه سریعتر اعتبارات و توجه ویژه سازمان به این منطقه حساس زیست محیطی است.