دیده بان حقوق حیوانات/ ایمان ابراهیمی: متاسفانه میتوان گفت بستر تالاب به طور کامل خشک است. از تالاب گاوخونی که در گذشته چیزی در حدود 60 هزار هکتار وسعت داشت امروز دیگر چیزی نمانده جز بیابانی خشک. البته در حاشیه ی بستر رودخانه از شهر ورزنه تا تالاب گاوخونی که حدودا 30 کیلومتر طول دارد جنگل و نیزاری وجود داشته که امروز هم قسمت عمده ای از آن پابرجاست اما به سرعت رو به نابودی و خشکی میرود. در حال حاضر ورودی آب تالاب نزدیک به صفر است. از حقابه ی تالاب چیزی به آن نمیرسد. ورودی تالاب امروز تنها جوب آبی است که تشکیل شده از شورابه های بهم پیوسته ی شهر های کوچک اطراف. این آب کاملا شور بوده و به بستر تالاب هم نمیرسد. اما حفظ شدن نیزار های دلتای زاینده رود و جنگل گز آن تا حد زیادی مدیون همین شورابه است.
برچسب: گاوخونی
-
گاوخونی، تالابی که بیابان می شود/ تصویری
اهمیت تالاب گاوخونی برای حیات وحش منطقه/ تاثیر نابودی آن بر حیات وحش منطقهتالاب گاوخونی با مساحتی در حدود دو برابر شهرستان اصفهان اهمیتی بین المللی داشته و روزگاری یکی از مهم ترین پل های ارتباطی پرندگان مهاجر بوده و یکی از مهم ترین زیستگاه های زمستان گذرانی و همچنین زادآوری در فصل بهار محسوب میشده است. خشک شدن این تالاب نه تنها به معنای تبدیل شدن تالاب به بیابان که به معنای قتل و نابودی کل زیستمندان تالاب از پستانداران بزرگ منطقه و پرندگان و خزندگان آن گرفته تا گیاهان کوچک و بعضا اندمیک آن است. تالاب گاوخونی که روزگاری یکی از بزرگ ترین و با شکوه ترین کلکسیون های حیات وحش کشور محسوب میشد و نمادی از زندگی و آرامش بود امروز تبدیل به گورستان جانداران بی گناه و نماد وحشتناکی از مرگ شده است. امروز از دسته های عظیم فلامینگو ها چیزی جز رد پاهای آن ها بر خاک خشک آن نمانده که آن هم به زودی با افزایش بیابان زایی در منطقه به زیر خاک خواهد رفت. از پرندگانی مثل چارخو، چنگر، اردک سر سبز و سر حنایی، انواع آبچلیک ها و سلیم ها، خوتکا و انواع حواصیل از جمله حواصیل زرد و شب و خاکستری و دسته های بزرگ اگرت های کوچک و گله های کاکایی های سر سیاه و پرستو های دریایی که روزگاری گاوخونی خانه ی محبوبشان بود امرزو چیزی جز خاطره نماندهچه بر سر حیات وحش منطقه خواهد آمد؟متاسفانه بخش عظیمی از حیات وحش منطقه از بین رفته. آن چه که مانده ته مانده ای است از هزاران گونه ای که روزگاری در منطقه بودند. این تعداد هم کم کم اقدام به مهاجرت کرده یا به روستا ها و زمین های کشاورزی پناه میبرند که تعداد عمده ی آن ها نیز در نهایت با تقابل و رویارویی انسان با آن ها محکوم به فنا میشوند. در فصول سرد سال نیز که لکه آب هایی با ریزش باران در منطقه ایجاد میشود متاسفانه بستری مناسب برای حضور شکارچیان غیر مجاز فراهم میشود و به دلیل نبود پاسگاه محیط زیست در منطقه شکارچیان از فرصت های به دست آمده نخواهند گذشت و تا توان دارند دست به کشتار آخرین زیستمندان تالاب میزنند. تالابی که روزگاری مکانی رویایی برای گردشگران محسوب میشد امروز کشتارگاهی است جذب کننده ی شکارچیان. در این شرایط سازمان محیط زیست و سمن های زیست محیطی چه میتوانند بکنند؟ امروز تالاب بین المللی گاوخونی بیش از هر زمانی نیازمند توجه مسئولان و گروه های مردم نهاد است. خوشبختانه در مدیریت و معاونت جدید اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان رویکردی جدید به تالاب پیش گرفته شده و امید ها تا حدی زنده شده است. امیدوارم سازمان محیط زیست و گروه های مردم نهاد و کارشناسان امر در این شرایط بحرانی به جای مرثیه خوانی و مرده پنداشتن تالاب گاوخونی، فرصت را غنیمت شمرده و پیش از این که دیر شود شروع به یافتن راهکار هایی برای زندگی بخشیدن دوباره به این نماد زندگی در منطقه بکنند. امیدوارم رویکرد جدید اداره کل محیط زیست نیز ادامه پیدا کرده و با اراده ای جدی دست به اقداماتی عملی جهت نجات تالاب بکنند. -
گاوخونی، خاطرهای که از ذهن پرندگان پاک شد
دیده بان حقوق حیوانات: تالاب گاوخونی که زمانی میزبان پرندگان خسته بالی بود که این طبیعت بکر را به دور از هرگونه رصدهای انسانی مامن خود میدانستند اکنون به کویری تبدیل شده است که نه تنها پرندگان آن را از یاد و خاطره خود بردهاند بلکه اصفهان نیز نگرانی خود را از تهدیدهای آن پنهان نمیکند و ترس حمله بادهای نمکی تالاب را بر پیکرهاش وحشتناکتر از حمله مغول میداند و مدد میجوید و این در حالی است که مددگرانش زیر بازوی همسایه را گرفته و از آینده وحشتناک شهرغافل ماندهاند. به گونهای که در کمال تعجب در دوازدهمین هماندیشی “خشکسالی، زایندهرود، چالشها و راهکارها” بر خلاف سخنان کارشناسان مبنی بر پمپاژهای غیرقانونی آب در بالادست زایندهرود برای آبیاری باغات بادام در زمينهاي مرتفع و شيب دار، “چهارمحال را استانی کویری و نیازمند آب میخوانند!”
مهدی بصیری، استاد اکولوژی دانشگاه صنعتی، اصفهان را مصداق بیت “دشمن طاووس آمد پر او/ ای بسی شه را بکشته فر او”از مولانا ميداند و میگوید: متاسفانه برخی از مسؤولان کشوری علاقهای به پیشرفت و رونق بیشتر شهر اصفهان ندارند زیرا اصفهان سرآمد شهرهای کشور ميباشد و این مطلب برای برخی از دستاندرکاران ناخوشایند است.
این عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه اصفهان، با اشاره به تصویب قانون استقلال آب استانها در سال 84 و از بین رفتن مدیریت یک پارچه منابع آبي ادامه ميدهد: با استقلال مديريت منابع آب در استانهاي اصفهان و چهارمحال و بختياري تامين منابع آب در اصفهان با بن بست مواجه و حق مردم استان به راحتی پایمال شد و اين در نتيجه بياطلاعي مردم اصفهان از حقوق قانوني خود است.
***احداث سد گونههای گیاهی را به گونههای تالابی تبدیل کرده است
بصيري به افت سطح آبهای زیرزمینی دشتهاي اصفهان بر اثر بهرهبرداری بیرویه و خشکی زاینده رود اشاره میکند و میافزاید: با ادامه خشکسالی سفرههای آب زیرزمیني و آبخوانها از بین میروند و خشک شدن چاههای منطقه نتيجهاي جز نابودی گیاهان بومی و میکروارگانیسمهای خاک و در نهايت انقراض جبران ناپذیر گونههای منحصر به فرد گياهي و آبزي رودخانه و تالاب گاوخوني نخواهد داشت.
وي با اشاره به اينكه وضعیت کنونی آبهای زیر زمینی در استان اصفهان بسیار نگران کننده است، ادامه میدهد: در حال حاضر چاهها در مناطق بالا دست زاینده رود خشک شدهاند و رفته رفته این خشکی به مناطق پایین دست نيز کشیده خواهد شد.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان بيان میکند: با افت آبهای زیرزمینی نه تنها محیط زیست آسیب میبیند بلکه ساختمانهای تاریخی شهر نیز تخریب میشود که نمونه بارز این مشکل در سی و سه پل مشهود شده است.
بصيري با اشاره به اینکه خشک شدن رودخانه زاینده رود باعث از بین رفتن بسیاری از گونههای گیاهی و جانوری این رودخانه شده است، ميگويد: متاسفانه صدماتی که گونههای آبزی منطقه با خشک شدن زاینده رود دیدهاند جبران ناپذیر است.
وي با بیان اینکه گیاهان آبزی و گیاهان غیر آوندی- فیتوپلانگتونها- رودخانه زاینده رود بر اثر خشکسالی از بین رفتهاند، افزود: احداث سد بر روی رودخانه گونهها گیاهی موجود در رودخانه را تغییر و به گونههای تالابی تبدیل کرده است.
این عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان ادامه میدهد: تغییر میکروارگانیسمها علت اصلی ایجاد لجن و بوی بسیار نامطبوعی رودخانه است.
***مهار آب با سد در دنيا منسوخ شده است
بصیری با اشاره به اينكه بدون آب ارتباط میان گیاه، خاک، هوا و هم چنین تبادلات گازی بین گیاه و خاک انجام نمیشود و یک اکوسیستم از بین خواهد رفت، تاکید میکند: بسياری از بودجههای کشور صرف سد سازی میشود در حالي كه مهار آب با سد سالها پیش در دنیا منسوخ شده چرا که نتیجهای جز خشکسالی همراه ندارد.
وي با بیان اینکه اکوسیستم زمینهای کشاورزی و تالاب گاوخونی مهمتر از رودخانه زاینده رود است، ميگويد: اکوسیستم تالاب و زمینهای زراعي در تنظیم درجه حرارت، میزان رطوبت نسبی، ایجاد تعادل هوایی میان روز و شب و کیفیت آب و هوایي نقش بسیار مهمی دارد.
اين عضو هیئت مدیره جمعیت پیام سبز اصفهان از بین رفتن اکوسیستم زمینهای کشاورزی و تالاب گاوخونی را از دلايل تغییرات شدید آب و هوایی، از بین رفتن تعادل دمای هوای میان شب و روز و تغییر شدید آب و هوایی فصلها عنوان ميكند و میافزاید: خشک شدن کامل تالاب و زمینهای کشاورزی موجب افزایش ذرات معلق و گرد و غبار در منطقه و استان خواهد شد.
بصيري اضافه میکند: با ادامه خشکسالی تالاب گاو خونی، برخواستن نمک همراه با وزش باد از سطح تالاب زندگی مردم منطقه و شهر اصفهان را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
***احداث تونل بهشتآباد هم نمیتواند پاسخگوی تامین آب اصفهان باشد
وی با اشاره به نقش تالاب گاوخونی در ایجاد تنوع زیستی در منطقه میافزاید: تالاب گاوخونی به عنوان ایستگاهی برای پرندگان مهاجر و زیستگاه برای پرندگان بومی براي منطقه بسیار حائز اهمیت است اما با خشک شدن تالاب در سالهای اخیر و با از بین رفتن نسل پرندگانی که مسیر تالاب را برای مهاجرت انتخاب میکردند حتی با احیای تالاب دیگر پرندهای به این زیست بوم زیبا مهاجرت نمیکند.
این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه زاینده رود و تالاب گاو خونی میتوانند خود را دوباره احیا کنند، بيان ميكند: رودخانه و تالاب گاوخونی میتوانند خود را احیا کنند مشروط بر اينكه انسانها از دخالت در طبیعت دست بردارند و توسعه بي رويه در این منطقه را متوقف كنند.
بصیری اضافه میکند: به دنبال افزایش توسعه صنعت شاهد افزایش جمعیت نیز هستیم و با ادامه روند کنونی در سالهای آینده منطقه به آب بیشتری نیاز پیدا خواهد کرد به طوری که حتی احداث تونل بهشت آباد هم نمیتواند پاسخ گوی تامین آب شرب کلانشهر اصفهان باشد.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه ميدهد: کشاورزی و درختان اطراف زاینده رود میزان قابل توجهی از CO2 موجود در هوا را جذب میکنند اما با از بین رفتن کشاورزی و درختان امکان تصفیه طبیعی هوا وجود نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه آینده زیست محیطی تاریکی در انتظار استان و شهر اصفهان است، میگوید: باید منتظر جیره بندی آب، خشک شدن بیش از نیمی از درختان استان، تعطیلی صنایع و کشاورزی در منطقه بود و متاسفانه در سالهای آینده برای اصفهان فقط آب به اندازه شرب باقی خواهد ماند.