دیده بان حقوق حیوانات: پس از آنکه پروژه تکثیر در اسارت ببر سیبری برای احیای گونه منقرض شده «ببر خزری» با فراز و نشیب های فراوانی روبرو شد، مقامات سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده اند که قصد دارند تا پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی را عملی کنند.

به گزارش سبزپرس، «اصغر محمدی فاضل» معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرگزاری فارس از تصمیم این سازمان برای آغاز پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی خبر داده است.
او گفته است: در سال آینده پروژه تکثیر در اسارت یوزپلنگ اجرایی خواهد شد و به عنوان یکی از گزینه‌های حفاظتی، بررسی‌های اولیه در مورد سایت‌های تکثیر در اسارت یوزپلنگ انجام شده است و در حال رایزنی با کارشناسان بین المللی در این خصوص هستیم.
محمدی فاضل، همچنین سه استان سمنان، خراسان شمالی و گلستان را به عنوان گزینه های مطرح شده برای احداث سایت تکثیر معرفی کرده است.
این در حالی است که در سال ۱۳۸۷ و در دوره ریاست فاطمه واعظ جوادی در پناهگاه حیات وحش میاندشت استان خراسان شمالی، سایتی برای تکثیر در شرایط نیمه اسارت یوزپلنگ آسیایی احداث شده بود که مشتمل بر یک محوطه فنس کشی شده به وسعت ۲۵۰ هکتار و دو محوطه دیگر بود.
هم اکنون در این سایت یک یوزپلنگ نر موسوم به «کوشکی» زندگی می کند که از بدو تاسیس این سایت در محوطه ۲۵۰ هکتاری رهاسازی شده است. با این حال پس از تغییر مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۳۸۸، بحث ها بر سر تکثیر در اسارت یوزپلنگ به حاشیه رانده شد و توجه ریاست سازمان نیز به «احیای گونه های منقرض شده» نظیر شیر ایرانی و ببر خزری معطوف شد.
از سوی دیگر در بهار امسال نیز اخباری از نگهداری یک توله یوزپلنگ ماده در استان سمنان توسط سبزپرس و سایر پایگاه های خبری انتشار یافت که بار دیگر باعث قوت گرفتن بحث ها در مورد تکثیر در اسارت یوزپلنگ شد.

تکثیر در اسارت و منتقدان فراوان
با این حال تکثیر در اسارت گونه های وحشی، منتقدان فراوانی نیز دارد که معتقدند به جای تکثیر در اسارت باید زیستگاه طبیعی حیوان حفظ شود.
«اسماعیل کهرم» استاد حیات وحش دانشگاه تهران در مهرماه ۱۳۸۷،پیش از افتتاح سایت میاندشت به روزنامه اعتماد گفته بود: «تکثیر گونه ها در اسارت آخرین تیر ترکش است و اساساً توصیه نمی شود. ایده آل آن است که موجود همان طور به صورت وحشی در طبیعت باقی بماند. فقط زمانی که یک گونه به دلایل ژنتیکی، امراض و تصادف های طبیعی نظیر سیل، زلزله و… در معرض خطر انقراض قرار گرفت، می توان اقدام به تکثیر کرد، وگرنه صلاح در این است که زیستگاه گونه را حفظ کنیم تا جانور در زیستگاه خودش تکثیر شود.»
همچنین «هوشنگ ضیایی» کارشناس حیات وحش و رئیس سابق پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نیز در گفت و گو با همین روزنامه گفته بود: «به کلی با تکثیر حیوانات در اسارت مخالفم زیرا نه تنها اثر مثبت ندارد، بلکه تبعات منفی هم دارد. مثلاً در عربستان سایتی وجود دارد که حدود ۵۰ قلاده یوزپلنگ تکثیر کرده است. این یوزپلنگ ها قادر به زندگی در طبیعت نیستند، چون یوز حداقل به مدت ۲۰ ماه نزد مادر و در طبیعت باید آموزش شکار ببیند. کمین برای یافتن طعمه، استارت زدن و دویدن به دنبال آن و… آموزش هایی هستند که یوزپلنگ مادر به فرزندانش می دهد. این آموزش ها در سایت های تکثیر ممکن نیست.»
او همچنین گفته بود: «مشکل بعدی تکثیر حیوانات در اسارت این است که پس از رهاسازی حیوان در طبیعت، دیگر اهمیت چندانی به حفاظت آن داده نمی شود. به عنوان مثال اگر یوزپلنگ های تکثیرشده، در نایبندان (استان یزد) رها شوند، با وجود تعداد کم محیط بانان باز هم از جمعیت آنها کاسته می شود.»
از سوی دیگر، سازمان های بین المللی حفاظت حیات وحش از جمله اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) تکثیر در اسارت را تنها در مواردی خاص مجاز می داند و حیوانات تکثیر شده در اسارت را تا زمان رهاسازی موفق در طبیعت، جزء آمار حیات وحش محسوب نمی کند.
آنطور که در اسناد مربوط به پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی آمده است، این پروژه به منظور حفظ نسل یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از زیستگاه های آن آغاز به کار کرده و در این اسناد اشاره ای به تکثیر در اسارت این گونه به چشم نمی خورد.
همچنین آنطور که از گفته های مدیران این پروژه در نشست های خبری متعدد در جمع خبرنگاران بر می آید، مسئولان این پروژه نیز علاقه چندانی به پروژه تکثیر در اسارت ندارند.
با این حال به نظر می رسد سازمان حفاظت محیط زیست قصد دارد تا همانند پروژه تکثیر در اسارت ببر، پروژه ای دیگر را برای یوزپلنگ آسیایی آغاز کند با این تفاوت که این بار حیوان مورد نیاز برای تکثیر نه از کشور روسیه بلکه از زیستگاه های طبیعی کشور زنده گیری خواهند شد.