دیده بان حقوق حیوانات: مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با اعلام اینکه میزان تلفات سالیانه یوزپلنگ در کشور از 1،5 به نیم یوز کاهش یافته است، گفت: تعداد زیستگاه‌های قطعی یوز از 5 زیستگاه به 14زیستگاه افزایش یافته است.
هومن جوکار در گفت‌وگو با خبرنگار جامعه فارس به تاریخچه پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اشاره کرد و اظهار داشت: در اواخر سال 60 با مشاهده یوزپلنگ در منطقه نای‌بندان، با انجام بررسی‌های لازم، حفاظت از گونه ارزشمند یوزپلنگ در دستور کار مسئولان و کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان قرار گرفت و سرانجام به مطرح شدن اولین فاز حفاظت بین المللی یوزپلنگ آسیایی در سال 1375 انجامید. سپس با پیگیری دفاتر امور حیات وحش سازمان و اداره کل مذکور در سال 1377 و با کمک سازمان‌های بین المللی “پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیست بوم های مرتبط” با استفاده از کمک‌های مالی سازمان تسهیلات جهانی (GEF) و سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور ماه سال 1380 تصویب گردید.
مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: طی 12 سال گذشته پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی فعالیت‌های زیادی را در زیستگاه‌های یوز آسیایی در کشور انجام داده است که این فعالیت‌ها در بخش‌های حفاظتی، علمی و آموزشی بوده است.
وی ادامه داد: تا پیش از جنگ جهانی دوم، جمعیت یوزپلنگ در حدود 400 قلاده بود که تقریباً در تمام مناطق استپی و صحرایی نیمه شرقی کشور و بخش‌هایی از نواحی غربی کشور نزدیک مرز عراق دیده می شد. ولی ورود جیپ بعد از جنگ باعث گردید که جمعیت این حیوان روبه اضمحلال رود که دلیل اصلی آن عمدتاً به خاطر کشتار گسترده طعمه مورد علاقه یوز بوده است. در نتیجه این کار جمعیت یوزپلنگ به شدت کاهش یافت.
وی اضافه کرد: در سال 1338 کانون شکار وقت ایران یوزپلنگ را حمایت شده اعلام کرد؛ بر همین اساس با اعمال اقدامات حفاظتی، جمعیت طعمه در بسیاری از مناطق کشور روبه افزایش نهاد که این باعث افزایش جمعیت یوزپلنگ نیز شد.
جوکار بیان داشت: مشاهده یوزپلنگ در مناطق مختلف افزایش یافت که این احیا جمعیت نتیجه تاثیرات قوانین و مقررات حفاظتی بود که اعمال شد. در اواسط دهه 1350، جمعیت یوزپلنگ در ایران 300-200 قلاده تخمین زده می‌شد. در آن زمان، قلمرو یوزپلنگ تقریباً تمام مناطق کویری نیمه شرقی کشور را در بر می‌گرفت که از جمعیت انسانی کمی برخوردار بود.
مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: در اواخر دهه 1350 حفاظت از حیات وحش برای چند سال دچار اختلال گردید. اکثر مناطق به وسیله دامداران اشغال و دشت‌های صاف و استپ‌ها جولانگاه ماشین‌ها و موتورسیکلت‌های قدرتمند صحرایی شد که گونه‌های کویری مثل آهوی ایرانی، جبیر، گورخر و همچنین یوزپلنگ را تعقیب و شکار می‌کردند. منطقه حفاظت شده خوش ییلاق که زمانی مناسب‌ترین زیستگاه یوزپلنگ در آسیا بود تقریباً از بین رفت و برای آخرین بار در سال 1362 یوزپلنگ در آن دیده شد.
جوکار بیان داشت: یوزپلنگ از بسیاری از مناطق زیست خود ناپدید شد و محدوده پراکنش آن به بعضی مناطق دور دست که در آنجا طعمه کافی و امنیت نسبی وجود داشت محدود شد.
مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی همچنین یادآور شد: حدود 2000 سال پیش پراکندگی یوزپلنگ بسیار گسترده بوده و شامل مناطق وسیعی از آفریقا و آسیا می‌شده است. در آسیا، اکثر زیستگاه‌های دشتی و استپی در جنوب غربی این قاره از هندوستان، پاکستان، افغانستان، ایران، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و قفقاز تا عراق، سوریه، اردن، فلسطین و شبه جزیره عربستان محدوده قلمرو این جانور به شمار می‌رفت. در آفریقا نیز از کِیپ در جنوب تا دریای مدیترانه در شمال به جز جنگل‌های انبوه و صحراهای خشک این جانور به وفور یافت می‌شده است.
جوکار در باره زیستگاه‌های کنونی یوز در ایران اظهار داشت: یزد، سمنان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، اصفهان، کرمان و فارس است.
وی در ادامه به اقدامات انجام شده برای حفاظت از این گونه جانوری اشاره کرد و بیان داشت: تمامی اقدامات مندرج در سند پروژه به دقت و با جدیت کامل و با همکاری سازمان ملل و بازدیدهای صحرایی متعدد مقامات مختلف این سازمان از زیستگاه‌های 5 گانه منتخب یوز آغاز شد. این زیستگاه‌ها شامل از پارک ملی کویر، پناهگاه‌های حیات وحش نای بندان و دره انجیر، منطقه حفاظت شده بافق و ذخیره گاه زیست کره توران می‌شود.
جوکار یادآور شد: اقدامات حفاظتی پیش بینی شده در سند پروژه آغاز شد و امور حفاظتی زیستگاه‌ها به شدت تقویت و نظارت گردید و امور مطالعاتی و بررسی‌های زیستگاهی نیز با همکاری تنگاتنگ مشاورین بین المللی مختلف نهادهایی از قبیل IUCN, CCF و WCS بصورت مستمر به انجام می‌رسید.
مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: با همکاری دفتر کمک‌های کوچک ملل متحد SGP، فعالیت‌های آموزشی به منظور شناساندن یوز به جوامع محلی و با بهره مندی از خدمات سایر تشکل‌های غیردولتی در روستاها و شهرهای حوالی زیستگاه‌های منتخب توسط نیروهای جوان و علاقمند به طبیعت و حیات وحش از انجمن‌های یوزپلنگ ایرانی، طرح سرزمین، بوم پژوهان و محیط بان مجدانه پیگیری و اقدامات مؤثری در افزایش آگاهی جوامع محلی انجام گرفته است.
وی همچنین اضافه کرد: تلاش‌های فراوانی برای جلب نظر و حمایت نهادها و مقامات بین المللی و ملی و دست اندرکاران محلی به لزوم حفاظت از این گونه صورت گرفت. همچنین، پروژه در اقدامی ضروری به سرعت نسبت به ارتقای حفاظت زیستگاه‌های منتخب اقدام کرد و با بکارگیری بیش از 32 نیروی دیگر به عنوان محیط بانان مناطق، آموزش آنها و تجهیز محیط بانی‌ها و ارتقای سطح قانونی اکثر زیستگاه‌های منتخب یوز، امنیت نسبی را به این زیستگاه‌ها بازگرداند.
جوکار متذکر شد: طی این سالها تلاش شد تا سایر زیستگاه‌هایی که احتمال حضور یوز در آنها می‌رفت موردبررسی و ارتقای سطح حفاظت گیرد تا بتوان روند رو به رشد تخریب این زیستگاه‌ها را متوقف کرد؛ در همین راست تعداد زیستگاه‌های قطعی یوز از 5 زیستگاه به 14 زیستگاه افزایش یافته است.
مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ابراز داشت: همکاری بین سازمانی با سایر نهادهای دولتی نیز نقش مؤثری در جلوگیری از توسعه روزافزون صنایع و معادن در داخل زیستگاه‌های یوزپلنگ کرد. وی چرای بی‌رویه را یکی از مهمترین معضلات زیستگاه‌های این جاندار عنوان کرد و گفت: چرا دام‌ها در این مناطق تاحد زیادی کنترل شده و همچنان تلاش برای حل این مشکل در اکثر زیستگاه‌ها درحال جریان است.
وی یادآور شد: در زمینه ارتقای دانش عمومی، رسانه‌های گروهی همکاری زیادی با پروژه داشتند، به‌طوری‌که هر ماه گزارش‌ها و اخباری از یوزپلنگ در کشور منتشر می‌شد. با همکاری تشکل‌های غیردولتی و دفتر کمک‌های کوچک ملل متحد(SGP) برنامه‌های آموزشی منظم و مستمری در میان جوامع محلی اطراف زیستگاه‌های یوز و شهرهای بزرگ اجرا شد تا دانش مردم محلی نسبت به یوزپلنگ و اکوسیستم آن ارتقا یابد.
جوکار اظهار داشت: براساس همین اقدامات آموزشی، امروزه گام‌های ابتدایی برای راه اندازی مدیریت مشارکتی برای تضمین بقای یوزپلنگ در داخل زیستگاه‌ها برداشته شده و درحال ادامه است.
مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی بیان داشت: هم‌اکنون طرح‌های صنعتی بشدت در داخل زیستگاه‌های یوزپلنگ تحت کنترل درآمده و اقدامات مؤثری برای کنترل چرای بی رویه صورت گرفته است. بخش عمده‌ای از مردم ایران، بخصوص در سطح جوامع محلی با یوزپلنگ آشنا بوده و میزان تلفات سالیانه آن از یک و نیم به نیم یوزپلنگ در سال کاهش یافته است.
وی گفت: پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از لحاظ حجم عملیات انجام گرفته و دستاوردهای آن، در بیشتر زمینه‌ها عملکرد خوبی داشته و به موفقیت‌های زیادی نیز نائل گردیده است. لیکن، هنوز تلاش‌هایی برای حفظ ثبات جمعیت یوزپلنگ در کشور و تضمین بقای بلندمدت آن نیاز است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.