دیده بان حقوق حیوانات: نهنگ‌ها و دلفنین‌ها همچنان مرده به ساحل می‌آیند؛

به گزارش خبرگزاری فارس از بندرعباس، خلیج فارس نه تنها طی دهه‌های اخیر در صدر اخبار حوادث و رویدادهای سیاسی، اقتصادی، صنعتی، انرژی و … قرار گرفته بلکه اخبار حوادث و چالش‌های زیست محیطی نیز، نام این دریای بسته را که تنها از طریق تنگه هرمز با آب‌های دنیا ارتباط دارد بر سر زبان‌ها انداخته است.
شاید امروز با آوردن نام “کشند قرمز ” در ایران و چه بسا نقاط دیگر منطقه، هر مخاطبی بی‌گمان به یاد تلف شدن آبزیان طی سال‌های اخیر در سواحل شمالی خلیج فارس و به ویژه هرمزگان بیفتد.
هیچ دوستدار محیط زیستی، مرگ دسته جمعی دلفین‌ها طی سال‌های اخیر به ویژه سال ۸۶ که در حوالی خور گنگان لاشه بیش از ۷۰ قطعه از این موجود کمیاب به ساحل آمد را فراموش نکند.
اینکه منطقه خلیج فارس و سواحل آن طی سال‌ها و دهه‌های اخیر با توسعه صنعتی و اقتصادی پرشتابی در شمال و جنوب روبه‌رو شده است بر هیچ کسی پوشیده نیست، توسعه‌ای که به واسطه آن نه تنها اکولوژیک و بستر آب‌های پیرامون را حتی تا دریای عمان تحت تاثیر قرار داده، بلکه روزانه پای هزاران شناور غول پیکر اعم از نفت‌کش، تجاری و کانتینربر را نیز به خلیج فارس باز کرده است.
مسئله‌ای که به نظر می‌آید بر خلاف سایر مسائل زیست محیطی که به محیط در دراز مدت صدمه وارد می‌کند، به طور مستقیم به جان آبزیان به ویژه آبزیان غول‌پیکر افتاده است که بررسی لاشه‌های آبزیان به ساحل آمده طی سال‌های اخیر اغلب حاکی از برخورد کشتی‌ها و شناورها با موجودات تلف شده است، که به عنوان مثال می‌توان به مرگ اخیر یک نهنگ طی روزهای اخیر در جاسک هرمزگان اشاره کرد.
به دلیل گردش خاص آب و وجود جریان‌های آبی در خلیج فارس و آ‌ب‌های منتهی از دریای عمان به تنگه هرمز، حضور آبزیانی مانند نهنگ‌ها و وال‌ها نیز که به گفته بومیان و ساحل‌نشینان در زمان‌های قدیم در سواحل جنوبی به صورت گله‌هایی پرتعدد دیده می‌شدند، نیز امروز به طور محدودی دیده می‌شود که به نظر می‌آید همین تعداد نیز علاوه بر تلف شدن که متاثر از نامتعادل شدن محیط زیست است، به طور مستقیم با برخورد به شناورها و پروانه‌های آنها دیگر هیچ وقت نمی‌توانند به اقیانوس برگردند که مشاهده لاشه این آبزیان در سواحل می‌تواند نشانگر این امر باشد.
امید می‌رود امروزه که صنعت دریانوردی بین‌المللی صدها کنوانسیون‌ را در بخش‌های مختلف با هدف اجرا برای شناورهای اقیانوس پیما وضع کرده، برای جلوگیری از وقوع عواملی مانند برخورد شناورها با گونه‌های کمیابی همانند وال‌ها و دلفین‌ها نیز با توجه به امور ناوبری و افزایش دید راداری و دیگر راهکارها چاره‌ای بیاندیشد چرا که معتقدیم در این راه هر قدر که هزینه شود بازهم کم است.
بد نیست در این راستا به اظهارات اخیر مدیر کل حفاظت محیط زیست هرمزگان که اشاره‌ای نیز به مرگ نهنگ ۲۰ تنی در سواحل جاسک دارد، نگاهی داشته باشیم.
مجید وفادار در همین راستا اظهار داشت: عصر روز دوشنبه هفته جاری مأموران محیط زیست طی گشت زنی در “خور نوک تراش ” که در شرق جاسک و حوالی روستای گابریک در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد، جسد یک پستاندار عظیم الجثه ۲۰ تنی را مشاهده کردند.
وی افزود: این پستاندار از گونه اسپرم وال‌ها بوده که ۸۶۰ سانتی‌متر طول و طول باله سینه‌ای آن ۸۰ سانتی‌متر، طول سر آن ۲۰۰ سانتی متر و فک و دندان پایینی ۲۴ سانتی متری بوده است.
این مسئول تصریح کرد: طبق مشاهدات اولیه و انجام بیومتری این لاشه، پاره شدگی در قسمت باله پشتی لاشه دیده شد، به طوری که پوست و گوشت این بخش از بدن نهنگ آسیب جدی دیده و امحا و احشا بالای ستون فقرات از بدن این پستاندار بیرون زده است.
وفادار گفت: همچنین در قسمت مخرج این آبزی نیز پارگی و فساد پوست دیده می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان اضافه کرد: از طرف دیگر به علت ماسه‌ای بودن ساحل در این منطقه و حرکت امواج دریا، یک سوم لاشه نهنگ در خاک فرو رفته است که لازم است از طریق یک دستگاه لودر لاشه جابه‌جا شده و به طور کامل دفن شود تا پس از فاسد شدن کامل گوشت، اسکلت آن برای استفاده در موزه از زیر خاک بیرون آورده شود.
به گفته وی، آنچه در بررسی‌های اولیه مشخص شده این موضوع است که یک هفته از مرگ نهنگ گذشته و علت مرگ نیز به احتمال زیاد برخورد با پروانه موتور کشتی‌های تجاری یا باری و یا نفتکش‌ها بوده است.
وفادار خاطرنشان کرد: دریای عمان منطقه دریایی دارای اکولوژی پیچیده‌ای است که از یک سوی رفت و آمد زیاد شناورها تهدید جدی برای حیات پستانداران دریایی این منطقه از جمله نهنگ‌ها و دلفین‌ها محسوب می‌شود و از سوی دیگر به دلیل اینکه مسیر حرکت امواج در این منطقه از شرق به غرب (از اقیانوس هند به سمت تنگه هرمز) است، اگر پستانداری در میانه آب‌های دریای عمان دچار آسیب دیدگی شود، چهار تا پنج روز طول می‌کشد تا به سواحل شهرستان جاسک برسد که طی این مدت امکان زنده ماندن پستاندار کم است.
وی با بیان اینکه از سال گذشته تاکنون این سومین مورد کشف لاشه نهنگ در سواحل جاسک است، یادآور شد: وال اسپرم از گونه حفاظت شده پستانداران دریایی است که هر ساله به دلیل عبور و مرور زیاد شناورها و کشتی‌ها در آبراهه بین‌المللی دریایی عمان دچار مرگ و میر می‌شوند.
به گزارش فارس، نهنگ‌ها از جمله موجوداتی هستند که به عقیده بسیاری از پیشکسوتان دریانوردی در هرمزگان و کارشناسان دریایی، ورود آنها به خلیج فارس نه تنها فواید عدیده‌ای را برای اکولوژیک این دریا دارد، بلکه سبب تنظیم و تعادل چرخه آبزیان از ابتدای رنجیره تا انتهای آن می‌شود، که در این راستا نیز می‌توان به این نظریه اشاره که در صورت ورود گله‌های وال‌ها و نهنگ‌ها به خلیج فارس در سال‌های اخیر، موجودات علل به وجود آورنده کشند قرمز که به عنوان یکی از غذاهای وال‌ها نیز می‌توانند باشند، هیچ وقت به بلوم نمی‌رسیدند و تشکیل این پدیده مخرب را نمی‌دادند.
حال که دیگر این موجودات عظیم الجثه آنقدر کم شده‌اند که حتی در خلیج فارس نیز دیده نمی‌شود، باید با رصد سیر این موجودات در دنیا و تشخیص مسیرهای سفر آن‌ها، ضریب ایمنی آنها را در نقاط پرتردد به ویژه نقاطی همانند تنگه هرمز که امروزه برای این موجودات به مثابه “مثلث برمودا ” است، ارتقا و از مرگ آنها جلوگیری کرد، چراکه در صورت پیشرفت روند تلفات گونه‌های کمیاب، بشر آینده باید چنین موجواتی را نه در اکواریوم‌ها بلکه در تصاویر ضبط شده و فیلم‌های مستند ببیند.
……………………
امیرحسین توانگر