دیده بان حقوق حیوانات: پارک ملی سیاهکوه اردکان در استان یزد گنجینه‌ای از حیات وحش ایران و از بکرترین پارک‌های ملی کشور بشمار می‌رود که با وجود ده‌ها گونه نادر جانوری و گیاهی از جمله ناشناخته‌ترین مناطق حیات وحش دنیا است.
به گزارش ایسنا “حسن اکبری” معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست یزد در خصوص وضعیت زیست محیطی منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان، گفت: منطقه سیاهکوه در مجاورت یکی از وسیع‌ترین عرصه‌های بیابانی کشور قرار گرفته است و علاوه بر آن اکوسیستم‌های متنوعی مانند کویر، بیابان، استپ و نمکزار در این عرصه دیده می‌شود.
وی ادامه داد: بخشی از منطقه حفاظت شده سیاهکوه با مساحت 80 هزار و 790 هکتار در 12 بهمن 86 به پارک ملی ارتقای سطح یافت.
او همچنین اظهار کرد: مرتفع‌ترین نقطه پارک، قله سیاهکوه(کافرکوه) با بلندی 2050 متر است که به همراه ارتفاعات به هم پیوسته‌ی مجاور آن از بهترین زیستگاه‌های کل و بز استان بشمار می‌آید. از جمله جانوران منطقه می‌توان از کل و بز(پازن)، قوچ و میش، جبیر، پلنگ، روباه، کارال، تشی، خرگوش و انواع جوندگان نام برد.
اکبری اضافه کرد: زیستگاه‌های کل و بز در ارتفاعات سیاهکوه و زیستگاه‌های قوچ و میش در ارتفاعات و دامنه‌های قاسم وزیر و یارعلی از مطلوبیت خوبی برخوردار هستند.
11 گونه پرنده پارک ملی سیاهکوه واجد ارزشهای حفاظتی‌اند
معاون محیط زیست طبیعی استان یزد، اضافه کرد: تاکنون 34 گونه پرنده در پارک ملی سیاهکوه شناسایی شده است که کبک، تیهو، هوبره، زاغ‌بور، سارگپه پا بلند، با قرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، زنبور خوار معمولی و انواعی از گنجشک‌سانان از جمله پرندگان پارک ملی هستند. هوبره از پرندگان مهاجری است که در دشت‌های اطراف سیاهکوه، یارعلی و قاسمی وزیر در زمستان دیده می‌شود و پرندگان مهاجری از راسته شاهین سانان و پرندگان کنار آبزی نیز در منطقه دیده شده‌اند.
وی با بیان اینکه یازده گونه پرنده پارک ملی سیاهکوه اردکان واجد ارزشهای حفاظتی هستند، افزود: از بین این پرندگان، عقاب شاهی، بالابان، شاهین، بحری و هوبره حسب مقررات جمهوری اسلامی ایران در معرض خطر انقراض قرار دارند و از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
اکبری در ادامه گفت: شرایط طبیعی حاکم بر پارک و دست نخوردگی زیستگاه‌ها موجب ایجاد شرایط مطلوب برای ادامه حیات خزندگان ارزشمند بیابانی شده است. بزمجه بیابانی، سوسمار خاردم ایرانی، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای چابک، مار شاخدار، شترمار شیرازی و لاک‌پشت مهمیزدار و جکوی دم پخ کایزرلینگ از جمله خزندگان شناسایی شده در پارک ملی سیاهکوه محسوب می‌شوند.
وی افزود: پارک ملی سیاهکوه که گنجینه‌ای از حیات وحش ایران است، از بکرترین پارک‌های ملی کشور بشمار می‌رود و با وجود ده‌ها گونه نادر جانوری و گیاهی از جمله ناشناخته‌ترین مناطق حیات وحش دنیا است.
پارک ملی سیاهکوه از بلامعارض‌ترین مناطق زیست محیطی کشور
اکبری با اشاره به اینکه پارک ملی سیاهکوه یکی از بلامعارض‌ترین مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست در حوزه استان یزد است، افزود: این منطقه از نظر تراکم پوشش گیاهی شرایط مطلوبی برای زیست جانوران حاشیه کویر دارد ضمن اینکه به علت بعد مسافت تا اماکن مسکونی و نبود تعدد راه‌های ارتباطی، از دستبرد شکارچیان و اشکال مختلف توسعه مصون مانده است به طوری که وجود حداقل تعارضات انسانی از مهمترین امتیازات بارز و برجسته منطقه سیاهکوه است که دستیابی به اهداف حفاظتی و اجرای برنامه‌های مدیریتی را آسانتر می‌کند.
اکبری گفت: یکپارچکی زیستگاه‌ها و ناچیز بودن تعارضات انسان ساخت در منطقه حفاظت شده پارک ملی سیاهکوه، این منطقه را از نظر حفظ، نگهداری و احیای جمعیت گونه‌های حیات وحش ممتاز کرده است به گونه‌ای که ارتفاعات سیاهکوه از مطلوبترین زیستگاه‌های کل و بز استان یزد است و اشکال تپه ماهوری و وجود دره‌های متعدد نیز جمعیت‌های مناسبی از قوچ و میش را در خود جای داده است.
وی یادآور شد: جبیر از دیگر گونه‌های برجسته پارک ملی سیاهکوه به‌شمار می‌رود که دامنه انتشار این‌گونه در عرصه‌های دشتی شرق پارک ملی و امتداد آن در منطقه حفاظت شده سیاهکوه گسترده شده و جمعیت این گونه روند روبه رشدی به‌خود گرفته است.
سیاهکوه یکی از زیستگاه‌های مناسب یوزپلنگ ایرانی
اکبری منطقه حفاظت شده سیاهکوه را یکی زیستگاه‌های مناسب یوزپلنگ ایرانی معرفی کرد که امنیت حاکم بر منطقه ظرف چند سال گذشته و احیای جمعیت علف‌خواران، موجب گرایش مجدد گونه‌هایی مانند یوزپلنگ به عرصه‌های دشتی و تپه ماهوری شده است.
به گفته‌ی وی به طور کلی در منطقه حفاظت شده و پارک ملی سیاهکوه 19 گونه جانور شناسایی شده است، که از این تعداد هشت گونه به عنوان اولویت‌های حفاظتی مطرح شده‌اند اما بین آنها یوزپلنگ، کاراکال و شاه روباه اهمیت بیشتری دارند.
وی اعلام کرد: براساس تحلیل آمار ایستگاه‌های کلیماتولوژی اطراف پارک ملی، متوسط بارندگی سالانه منطقه 48 میلی‌متر برآورد شده است که حداکثر بارندگی در فصل زمستان و در دیماه و حداقل در فصل تابستان به وقوع پیوسته است.
معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست یزد، افزود: تغییرات دمایی شبانه‌روز نیز در این منطقه شدید است و زمستان‌های سرد و خشک و تابستان‌های بسیار گرم و خشک از دیگر ویژگی‌های اقلیمی منطقه بشمار می‌آید.
کمبود منابع آب در پارک ملی سیاهکوه مشهود است
وی گفت: با توجه به اقلیم و موقعیت جغرافیایی منطقه، هیچ‌گونه رودخانه دائمی در این پارک ملی وجود ندارد و فقط در زمان بارندگی‌های شدید، رودخانه‌های فصلی و موقتی منطقه آبدار می‌شوند.
اکبری با اشاره به اینکه مهمترین منابع تأمین‌کننده نیاز آبی حیات وحش شامل چشمه‌ها و سنگاب‌ها است، افزود: در یک نگاه کلی کمبود منابع آب در پارک ملی سیاهکوه مشهود است اما از جمله منابع آب این منطقه می‌توان به چشمه قاسم وزیر، چشمه یارعلی، چشمه خلق، دوگنبد، چاه ریزآب خرما، سبز چاه، قناتوک، ریزآب صالحی، ریز آب معراجی و چشمه تیهو اشاره کرد.
معاون محیط طبیعی استان یزد، همچنین گفت: برای رفع مشکل کم آبی در سالهای اخیر تعدادی آب انبار توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد در منطقه ساخته شده که در خشکسالی‌ها نقش بسیار مهمی در ماندگاری حیات وحش در منطقه ایفا کرده‌اند که از جمله این آب انبارها می‌توان به آب انبار لای معدن، ریز آب خرما، چهل تغار، قاسم وزیر و آب انبار حوض ابریشم اشاره کرد.
اکبری گفت: پارک ملی سیاهکوه در ناحیه رویشی ایران واقع است و حضور و انتشار نباتات و گونه‌های مختلف گیاهی در جای جای منطقه، وجود دو زیر ناحیه رویشی استپی را تأیید می‌کند.
وی در مورد پوشش گیاهی این منطقه، افزود: به طور کلی تاکنون 47 گونه گیاهی در پارک ملی سیاهکوه شناسایی شده است که چهار گونه کلاه میرحسن دم عقربی، شور یزدی، آویشن شیرازی و گل زوفا دارای ارزش حفاظتی است و دو گونه نیز از نظر ارزشهای اکولوژیک حائز اهمیت هستند.
او گفت: رویشگاه‌های طبیعی منطقه شامل انواعی از تیپ‌های گیاهی است که از آن جمله می‌توان به تیپ درمنه، قیچ، تیپ قیچ، تیپ پرند، تیپ رمس، قیچ، تیپ جفنه، درمنه، تیپ گز، تیپ تاغ، تیپ کسیدان و تیپ بادام کوهی اشاره کرد.
به گفته وی از مهمترین اقدام‌های محیط زیست در جهت حفظ و بهبود وضع طبیعی و زیستی عرصه می‌توان به اقدام‌های کنترلی برای کاهش اثرات خشکسالی مانند ساخت آب انبار، توزیع علوفه، آبرسانی مداوم به آب انبارها، ترمیم و مرمت معدود چشمه‌های منطقه و… اشاره کرد.
اکبری ادامه داد: امید می‌رود حذف معدود تعارضات انسانی زمینه مدیریت پارک ملی را بهتر از گذشته هموار سازد به ویژه اینکه موقعیت پارک و نبود عرصه در مسیر توسعه آتی، طبیعت دوستان را در مدیریت و حفاظت آینده منطقه امیدوارتر کرده است.
