یوز هنوز به پشت سرش نگاه می کند

پناهگاه حیات وحش عباس آباد یکی از زیستگاههای یوز آسیایی است که حالا دیگر ایرانی خوانده می شود. این پناهگاه محلی برای برداشت سرب و نقره در صدها سال پیش بوده است. زیستگاهی که به رغم شناخته شده بودن معدن سرب در روستایی که پوشش درختانش حوسمان را به منطقه ای گرمسیری معطوف می کند، همچنان در دل کویرهای مسطح محل زندگی یوز پلنگ است و یوز در آن به آرامی می جهد.

روستای نخیلو در نزدیکی کویر طبس و در دل کویرهای عباس آباد نائین در جوار معدنی باستانی واقع است. سبزی درختان خرما در ابتدای ورود متوجه مان می کند که اینجا آبادانی و رونق وجود دارد. با اینکه معدن سرب نخیلو بهانه ای برای حیات سالیان سال انسان در این زیستگاه حیات وحش بوده اما با این همه هیچ آسیبی به محیط زیست و گونه های وحشی منطقه وارد نشده است. با این حال نخیلیو از جمعیت روستا نشین آرام آرام تهی شده است.

نخلهای دهکده نخلک با ظاهری تکیده در دامنه رشته کوهی روئیده در دل کویر عباس آباد نائین مثل تمامی نخلهای ایران محجوب و سربزیرند و ظاهرا به دلیل مشکلات آب و آلودگیهای دیگر جز هشتاد کارگر معدن، کسی در روستا نمانده است.

جورابچیان رئیس پروژه یوز ایرانی که مانند هیمشه جدی ترین عضو این همایش ویژه است، برنامه ها را مدیریت می کند. طبق همه برنامه ها قران و سرود ایران نواخته می شود. همه ایستاده اند با لباسهای سبزی که نشانه هایی از حفاظت از محیط زیست ایران را بر خود دارد.

او آرام و به نجوا می گوید: “برای حفاظت از یوز باید عاشق بود. با وجود تمامی مشکلات و مشقتهای کار و درآمد کم و نبود امکانات باید عاشق بود تا بتوان در دل این کویرها از یوز پلنگ به عنوان میراثی ملی محافظت کرد.”

نماهنگی که در آن رهبر معظم انقلاب از مضرات تخریب محیط زیست حرف می زند پخش می شود. ایشان می فرمایند:” ضربه به محیط زیست گاهی غیر قابل جبران است. اسلام هم بر محیط زیست تاکید کرده است. چیزی است که امروز دنیا به آن دست یافته جزو تعالیم اسلام است.”

مدیر ملی پروژه بین المللی مثل یوز پلنگی که حواسش به همه جا هست، در گوشم می گوید: “مدیریت بهتر پروژه یوز تنها با حضو محیط بانان چابک و باهوش امکانپذیر است و برای این اصل باید به موفقیت در حفظ زیستگاهها به عنوان اولویت اصلی نگاه کرد چرا که یوز تنها زمانی می تواند دوام بیاورد که زیستگاههای بی خطر داشته باشد.”

نماهنگ با صبحتهای بزرگان نظام پایان می یابد. پخش تصاویر دلفریب از یوزپلنگ مرا از شنیدن و نوشتن حرفهای جورابچیان باز می دارد. یوز حیوانی زیبا جسور، هوشیار اما در معرض خطر…، این پیغامی است که بعد از مشاهده هر باره یوز در ذهنم سوت می کشد.

جورابچیان رئیس مو سفید شده پروژه حفاظت از یوز پلنگ آسیایی میکروفنش را روشن می کند. از ذیق وقت حرف می زند چیزی که به عقیده او در حیات یوزپلنگ هم بی تاثیر نیست. او با شتاب از همه می خواهد در زمان دقت کنند و مدیرعامل معدن سرب نخلک را که میزبانی ما در دل کویر را عهده دار شده، دعوت به صبحت می کند.

حسینی از وظیفه اش برای حفاظت از محیط زیست و خدمت به حیات وحش حرف می زند. می گوید “این وظیفه ای ملی و شرعی است برایش.” کوتاه از علاقه اش به ادامه حیات یوزپلنگ در منطقه عباس آباد و در جوار معدن سرب نخلک سخن می گوید.

در نشستهای تخصصی تلاش شده مسئولان محلی مثل بخشدار و فرماندار و مدیران داخلی به صحنه کشیده شوند تا ضرورت حیات یوز و دیگر گونه های زیستی برای حفظ تنوع زیستی و حیات در مناطق را بیشتر درک کنند.

در این باره بخشدار انارک که تمام وقت همایش را با محیط بانان و کارشناسان حیات وحش همراهی می کند می گوید، می خواهد به نمایندگی از فرمانداری حرف بزند و از همه برای نجات محیط زیست تشکر کند.

او از نگهبانان واقعی محیط زیست تشکر می کند و حامل پیام ایزدی، فرماندار نائین و حسنی نماینده مردم نائین در مجلس شورای اسلامی است که به عقیده بخشدار همه از حامیان محیط زیست هستند.

عزیزی می افزاید: دو سال پیش بخش خور و بیاباناک به شهرستان اضافه شده است. نائین و خور و بیابانک در محیط زیست فعالیت جدی دارند. منطقه عباس آباد در دور سوم سفر به پناهگاه حیات وحش ارتقا یافته و این نشان می دهد خطه کویر برای حیات از حساسیت بالایی برخوردار است.

همچنین مدیرکل محیط زیست استان اصفهان از تدبیر مدیر پروژه بین المللی تمجید می کند و معتقد است برای هماهنگی و همدلی بدنه سازمان و پروژه، باید پروژه حفاظتی یوز را همراهی کرد.

احمدرضا لاهیجان زاده تاکید کرد: عرصه 6 و نیم میلیون هکتاری حفاظت از یوز را باید خارج از همه مسائل استانی و مرزها و  بخش بندیهای سازمانی دید و باید یوز را به یک چشم دید. چنانچه برایند این ماجرا نشان دهنده پیش روی پروژه یوز است.

وی اضافه کرد: دو پروژه بین المللی در اصفهان در حال اجرا است که یکی حمایت از زاگرس مرکزی و پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است. زاگرس به شدت به منطقه یوز نشین وابسته است. چهل درصد آب کشور در منطقه زاکرس تامین می شود و پوشش گیاهی بالای هزار و صد نوع شناسایی شده و این نقطه روبروی کویر است و تفاوت اقلیم و تنوع زیستی و زیستگاهی در اصفهان را نشان می دهد.

وی اضافه کرد: تنوع زیستی و به خصوص تنوع گونه های حیات وحش در این منطقه کم نظیر است. در مناطق چهار گانه تعداد حیات وحش به 27 هزار در آهو، کل و بز و قوچ و میش رسیده که این روند، نوعی تصاعد رو به بالا را نشان می دهد.

لاهیجان زاده همچنین به بحث خشکسالی در استانها اشاره کرد و خطاب به محیط بانان از سراسر کشور گفت: بعضی استانها با مشکل خشکسالی مواجه اند. این مسئله هم تهدید است هم فرصتی برای استانها که استفاده کنند.

وی افزود: در بحث تغییرات اقلیمی تغییر برگشت پذیر نیست و مثل گذشته حداقل در 50 سال آینده باید از فکر بازگشت و ایجاد حالتی نرمال بیرون شویم و در فکر جبران کمبود آب در مناطق باشیم. برای همین منظور رقم یک میلیارد و صد میلیون تومان از اعتبارات خشکسالی برای استان در نظر گرفته شده است. این رقم صرف خرید تجهیزات نشده است. چون سال بعد همین مشکلات وجود دارد بنابراین روی زیستگاهها کار کردیم.

مدیرکل محیط زیست اصفهان اضافه کرد: در سال 86 و ابتدای سال 87 به دلیل خشکسالی 30 میلیون تومان علوفه برای حیات وحش خریداری شد اما دیدیم فایده ای ندارد، چاه زدیم و اعتبار گرفتیم و کشت آبیاری قطره ای را ایجاد کردیم و نزدیک به 25 تن علوفه مازاد داشتیم که 10 تن آن را برای استان فارس فرستادیم.

علیرضا جورابچیان که رئیس کارگاه تبادل اطلاعات محیط بانان و مدیران مناطق دهگانه حفاظت از یوزپلنگ را به عهده داشت از رئیس پروژه ها خواست گزارش خود را ارائه کنند و در این زمینه به خود استرسی راه ندهند چرا که هدف از این همایش ایجاد زمینه برای خودباوری برای ارئه توانایی خود در حفظ گونه ها و مدیریت صحیح یوزپلنگ آسیایی است.

او پیش از آنکه آنها سخن بگویند، به من می گوید که جواب پرسشم را در اختیار دارد اما ابتدا می خواهد نظر دیگران را بپرسد. در کنفرانس، پرسشی که ذهنم را درگیر کرده بود را با میهمانان در میان می گذارد: “چرا یوزپلنگ هنوز به پشت سرش نگاه می کند؟”