دیده بان حقوق حیوانات: این روزها گوزن شوکا و خرسهای ارسباران در پی خانه ای دیگر برای خود هستند چرا که سالهاست این زیستگاه زیبای حیات وحش تغییر کاربری داده و تبدیل به محلی برای احداث کارخانه ها شده است.
به گزارش خبرنگار مهر،آرامش جنگلهای ارسباران خاطره ای شده در یاد حیوانات نادر آذربایجان و هر روز به جای درختان و مراتع، این کارخانه ها هستند که در مقابل دیدگان آنها سبز می شوند.
اکوسیستم ارسباران در غرب رودخانه “ایل گنه” منطقه ای در میان شهرستانهای کلیبر، ورزقان و جلفا قرار داشته و قسمتی از آن جنگل و قسمتی دیگر مرتع است.
80 هزار و 600 هکتار از جنگلهای ارسباران تحت حفاظت محیط زیست و بخش گسترده ای از آن خارج از طرح جنگلداری قرار داشته که زیستگاه حیوانات نادری همچون گوزن شوکا، سیاه خروس، کبک دری و خرس بوده و بسیاری از پرندگان در حال انقراض در این جنگلها مامن گزیده اند.
این درحالیست که کمربند ذخایر غنی مس از زنجان، طارم و هریس به ارسباران کشیده شده و علی رغم وجود این منابع در دیگر شهرها به دلیل خوش آب و هوایی منطقه ارسباران، این جنگلها خاستگاهی برای فعالیتهای معدنی شده است.
جنگلهای ارسباران
ارسباران زیستگاه 2400 گونه جانوری و گیاهی
از میان دو هزار و 400 گونه شناسایی شده در آذربایجان حدود هزار و 400 گونه از مجموع آنها در جنگل های ارسباران زیست می کنند.
مراتع این منطقه که اغلب در خارج از محدوده حفاظت شده قرار دارند، از پوشش غنی برخوردار بوده و دارای گونه های جانوری است.
ارسباران از مراتع و جنگلهای زیبا و سر سبزی تشکیل یافته و زیستگاه حیواناتی همچون گوزن شوکا، سیاه خروس، کبک دری و خرس و بسیاری از پرندگان نادر و درحال انقراض اروپایی است که در خارج از محدوده حفاظت شده مامن گزیده اند.
حیات وحش و منابع طبیعی مناطق حفاظت نشده ارسباران فراموش شده اند
3.5 درصد از وسعت استان آذربایجان شرقی تحت پوشش مدیریت محیط زیست بوده که شامل مناطق پارک ملی، مناطق حفاظت شده ارسباران، حیات وحش کیامکی و اثر طبیعی و ملی مراغه است.
به گفته کارشناسان 80 هزار و 600 هکتار از جنگلهای ارسباران تحت حفاظت محیط زیست بوده و 27 محیط بان بر مناطق تحت پوشش نظارت دارند که به طور نسبی برای هر هکتار تحت پوشش یک محیط بان فعالیت می کند.
و این درحالیست که ورزقان به دلیل کمبود امکانات و کلیبر و جلفا به دلیل متمرکز بودن محیط بانان در مناطق حفاظت شده از رسیدگی و حضور فیزیکی در مناطق خارج از محدوده حفاظتی دور می مانند.
زیستگاه گوزن شوکا
معادن فلزی دردسر بزرگ محیط زیست ارسباران
کارشناس منابع طبیعی وجود معادن فلزی در منطقه ارسباران را دردسر بزرگ منابع طبیعی و حیات وحش این منطقه دانسته و گفت: در مناطق جنگلی معادن فلزات رنگین ( فلزات کمیاب ) معضلی برای محیط زیست هستند.
عبدالله رسولی افزود: این معادن ارزش اقتصادی بالایی داشته و به دلیل میزان کم آن در مناطق مادر مورد توجه خاص معدن داران است که یک گرم در تن فلز اهمیت ویژه ای دارد.
وی تشریح کرد: در این قسم از مناطق برای معادن معمولی سنگ مجوز داده نمی شود اما در خارج از محدوده مناطق حفاظت شده کارخانه ها به صورت خودسرانه فعالیت می کنند.
تخریب مراتع ارسباران در اثر عملیات اکتشافی
جنگلها می میرند و کارخانه ها سبز می شوند
جنگلها و مراتع آرزوی سبز بودن و جنب و جوش حیات وحش را با صدای وحشیانه بلدوزرها در خاک دفن کرده و از دل خود کارخانه می رویانند و جانواران و حیوانات از آن مناطق فراری شده و زیستگاه آنها تخریب می شود.
رسولی با ابراز تاسف از افزایش روز افزون تعداد کارخانه ها در مناطق مختلف ارسباران اظهار داشت: بسیاری از مناطق آزاد ارسباران که شامل مراتع بوده و زیستگاه حیات وحش است با بلدوزر ویران کرده و اقدام به ساخت شرکتها و کارخانه های مس کرده اند.
وی یاد آور شد: سرانه فضای سبز به قدری نیست که آن را به خاطر اکتشاف تخریب کنیم و این فعالیتهای انسانی در مقایسه با از دست دادن منابع طبیعی بهای سنگینی است که متاسفانه کسی به آن توجه نمی کند.
رسولی تشریح کرد: مردم به صورت خودجوش هفت چشمه را به منطقه گردشگری تبدیل کرده اند و این درحالیست که شرکتهای مس برای اکتشاف اقدام به تخریب مراتع آن با بلدوزر کرده اند.
این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: این منطقه دارای بلوط های 700 ساله است که حتی در مناطق حفاظت شده نیز وجود ندارد که گرد و غبار ناشی از استخراج و انواع آلاینده های تولید شده به وسیله باران شسته شده و باعث تخریب گیاهان و مراتع و آلودگی چشمه ها می شود.
به گفته وی، احداث کارخانه های مختلف در مناطق جنگلی معضل اساسی محیط زیست بوده فاضلاب آنها باعث آلودگی سواحل غربی و شرقی رودخانه ها می شود.
رسوبات معدن مس سونگون در بستر رودخانه
ضعف قوانین نظارتی بر مناطق آزاد ارسباران عامل بهره برداری های غیر مجاز کارخانه های مس
علی رغم نظارت های دقیق و موشکافانه بر مناطق حفاظت شده از سوی محیط زیست گویی مناطق خارج از این محدوده مظلوم واقع شده و قوانین نیز توانایی دفاع از آنها را ندارند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی ضعف قوانین نظارتی بر مناطق آزاد ارسباران را عامل بهره برداری های غیر مجاز کارخانه های مس دانست.
بیوک رئیسی در تشریح این مطلب گفت: کمیته فنی بر مناطق حفاظت شده نظارت دقیق داشته و اجازه هر گونه فعالیت غیر مجاز در این مناطق داده نمی شود و این درحالیست که علی رغم وجود قوانین نظارتی بر مناطق آزاد ارسباران، این قوانین کارایی چندانی نداشته و در حد ضعیفی اجرایی می شوند.
رئیسی افزود: منطقه ورزقان دارای معادن غنی فلزی و مس بوده و شرکت ها و کارخانه های مختلف از جمله مس سونگون بیش از حد مجاز بهره برداری می کنند.
وی تاکید کرد: قانون حفاظت از سرمایه گذاری از دیگر عواملی است که دست سرمایه گذاران و فعالان عرصه صنعت و معدن را برای سرمایه گذاری در مناطق آزاد باز گذاشته و این چنین محیط زیست تنها بر مناطق حفاظت شده می تواند نظارت جدی داشته باشد.
رئیسی تاکید کرد: قانون حمایت از سرمایه گذاری خسارات زیادی را باعث شده است.
مارال های ارسباران
خسارت 8 هکتاری کارخانه ها به جنگلهای ارسباران
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خسارات وارده به مناطق خارج از محدوده حفاظت شده ارسباران را در اثر فعالیت کارخانه های مس هشت هکتار عنوان کرد.
وی تصریح کرد: مس سونگون علی رغم اینکه باعث ارتقای صنعت کشور است، احداث آن تخریب های زیادی را منجر شده است.
رئیسی با بیان اینکه قوانین حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و حیات وحش در مناطق آزاد نیز وجود داشته اما به صورت کمرنگ اجرا می شود، افزود: استان آذربایجان شرقی حائز اهمیت بوده و نیازمند توجه بیش از پیش است.
بهره برداری از معادن و تخریب جنگلها ممنوع است/ کسی پاسخگوی تخریب منابع طبیعی نیست!
رئیس جنگلبانی ایران تاکید کرد: بهره برداری از معادن در صورت تخریب جنگلها در مناطق خارج از محدوده حفاظت شده نیز ممنوع است.
هادی کیا دلیر تشریح کرد: در مناطقی که گونه های نادر و ذخایر ارزشمند طبیعی وجود دارد برای حفظ منظر و منابع طبیعی و حفظ زیستگاه حیات وحش، فعالیت صنایع در مناطق خارج از حفاظت نیز بدون مجوز اداره کل منابع طبیعی و محیط زیست امکان پذیر نیست.
به گفته وی، همجواری کارخانه ها با رودخانه و مشکلات اجتماعی از دیگر مسائل تاثیر گذار برای صدور فعالیت صنایع در خارج از مناطق طرح جنگل داری است.
کیا دلیر یاد آور شد: تنها در طرح های ملی از جمله احداث آزاد راهها امکان تغییر و گاه تخریب بخشی از مناطق جنگلی داده می شود.
رئیس جنگلبانی تاکید کرد: کمیته فنی منابع طبیعی بر فعالیت های صنایع در مناطق خارج از طرح جنگلداری نظارت دارد و تنها در صورت حمایت از سوی نهادهای مختلف این شرکتها می توانند علی رغم مخالفت اداره کل محیط زیست و منابع طبیعی به فعالیت های مخرب خود ادامه دهند.
از سوی دیگر کارشناس منابع طبیعی گفت: اداره کل محیط زیست استان همواره نظارت دقیق بر هر گونه فعالیت صنایع در مناطق مختلف داشته و بدون استعلام از این اداره امکان فعالیت وجود نداشت.
عبدالله رسولی ادامه داد: صنعت کاران که سختگیری های محیط زیست را نابجا می دانستند طی شکایات به سازمان صنایع و معادن اکنون بدون استعلام از این اداره فعالیت می کنند و هیچ کس مسئول و پاسخگوی تخریب منابع طبیعی نیست!
***
به نظر می رسد علی رغم وجود قانون های مدون که در هر سخنی از تبصره و بندهای آن به میان کشیده می شود، وقتی پای منافع انسانی به میان آید دیگر قوانین رنگ می بازد.
و ظاهرا چاره ای نیست جز آنکه حیوانات به فکر خانه ای دیگر برای خود باشند زیرا در دنیای امروز که هر تکنولوژی گوشه ای از آن را به امید نکته ای تازه می کاود جایی برای حیات وحش نیست.
________________
یاسمین السادات مولانا
_____________________________
خبر مرتبط:
