برچسب: دلبر

دیده بان حقوق حیوانات: / سعیده احسانی راد*: مقصد ما منطقه حفاظت شده میاندشت در استان خراسان شمالی زیستگاه یوزپلنگ ایرانی است. ماشین‌ها در مسیر خاکی کویر تقلا می‌کنند و گرد و خاک کویر را به خورد ما می‌دهند. چشم‌ها فقط به رنگ خاکی که بر برهوت کویر نشسته زل زده‌اند؛ نه آبادی‌ای می‌بینی و نه حتی جنبنده‌ای! تا چشم کار می‌کند، خاک است و کویر … تنها صدای این برهوت، صدای موتور ماشین‌هایی است که کویر را زیر چرخ‌های شان له می‌کنند و به جلو می‌روند. تصویر فنس‌ها و همچنین شبحی دور از برج و باروی سفید رنگی که بالای تپه‌ای آن دورها (پاسگاه محیط زیست محل زندگی آقای کوشکی) جا خوش کرده، خبر می‌دهند که کویرپیمایی 2ساعته ما رو به پایان است. شوق دیدار «کوشکی»،  پسر شش ساله‌ای را داریم که حرف و حدیث‌های زیادی از عشق دور افتاده‌اش«دلبر» در سرزمین توران در استان سمنان،  ورد زبان‌هاست، و گمان می‌رود روزی داستان این دو یوز مشکل پسند و خجالتی وارد ادبیات ایران شود. بگذریم از لحظات نخست رسیدن به مقصد و استقبال میزبان‌ها و باقی قضایا… خلاصه چشم‌مان به دیدارش روشن می‌شود!.
روی دوتا پاهایش نشسته؛ در سکناتش نشانی از افسردگی و در نگاه و ته چشمان قرمز رنگش،هیچ اثری از ترس دیده نمی‌شود. هیچ حدسی از نگاه‌های خیره‌اش به آدم‌هایی که با بی‌مهری او را از طبیعت بریده و زندگی در شرایط نیمه اسارت را نصیبش کرده‌اند، نمی‌توان زد. آقای کوشکی حتی اگر دلش هم بخواهد، نمی‌تواند پا از فنس بیرون گذارد و مانند حیات وحش منطقه میاندشت، کویر و تپه ماهورها را با سرعت بالایش بدود و خودش شکارش را انتخاب کند؛ نه این که خرگوشی را که محیط‌بانان برایش می‌اندازند و گوشت‌هایی را که زیر ساطور قصابان تکه تکه شده، با دندان‌های تیز و برنده‌اش بدرد و بخورد.
برای آقای کوشکی خرگوش می‌اندازند تا شکارش را به نمایش بگذارند. او حالا سوژه عکس و گزارش آدم‌هایی است که آسه آسه دنبال او قدم برمی‌دارند و دلبری‌هایش را سر می‌کشند. کوشکی حرکات مختلفی مثل کش وقوس دادن به بدن و راه رفتن و دویدن و ایستادن روی پاها و نشستن و خیره شدن و پنهان شدن در لابه لای بوته‌ها و… همه را در برابر نگاه‌های خریدار به نمایش می‌گذارد. لابد در پس ذهن خود می‌خواهد فرمانروایی بی‌چون و چرایش برقلمرو خود- که متعلق به زیستگاه یوز ایرانی است- را با وجود شرایط نیمه اسارت، به رخ بکشد.
مرتضی اسلامی ‌رئیس انجمن یوزپلنگ ایرانی در جریان کارگاه آموزشی که با حمایت مالی مؤسسه ایران برای آشنایی با شرایط زندگی یوزپلنگ آسیایی در میاندشت برگزار شد بحث تکثیر در شرایط نیمه اسارت در محدوده فنس کشی میاندشت را مربوط به سال87  می‌داند که بنا  بود علاوه بر دو یوز نر و ماده  طعمه‌ها نیز در محل زندگی آنها  تکثیر و رهاسازی شوند که متأسفانه بخاطر تغییرات مدیریتی و تکمیل نشدن بودجه این اتفاق صورت نگرفت و جدایی بین دو یوز که زندگی‌شان در شرایط نیمه اسارت در حال گذر است به درازا کشید.
اسلامی ‌محدوده فنس کشی برای زندگی این دو یوزپلنگ را که هزینه زیادی برای آن صرف شد 200هکتار بیان کرد که در حال حاضر بسیاری از این فنس کشی‌ها بی استفاده رها و تخریب شده و فقط 11هکتار آن برای نگهداری کوشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رئیس انجمن یوزپلنگ ایرانی مدت زندگی کوشکی در میاندشت را 7سال می‌داند و معتقد است منطقی نیست جدایی این دو یوز طولانی شود و به سن پیری برسند و زایشی بین شان اتفاق نیفتد و بمیرند، هر چند تکثیر در اسارت، راهکار حفاظتی مؤثری برای گوشتخواران نیست اما این دویوز به واسطه شکار شدن پدر و مادرشان مهارت زندگی و شکار در طبیعت را نیاموخته‌اند و دیگر جزو آمار حیات وحش به حساب نمی‌آیند.
حاشیه مرکزی کویر ایران زیستگاه باقی‌مانده از یوزآسیایی
یوزپلنگ از جمله گونه‌های در حال انقراض در دنیاست که فقط می‌توان باقی مانده جمعیت کم یوزها را در قاره آسیا و آفریقا دید. رئیس انجمنیوزپلنگ ایرانی، جمعیت یوزپلنگ را با توجه به گزارش‌های صندوق حفاظت از یوزپلنگ در آفریقا بین 9 تا 12هزار یوز بیان می‌کند که در 26کشور این قاره  زندگی می‌کنند، درآسیا جمعیت یوز به 100می‌رسد که 30 قلاده آن در منطقه خوش ییلاق شاهرود زندگی می‌کنند.
اسلامی‌، جمعیت قطعی یوز آسیایی را که براساس پژوهش‌های سه ساله انجمن از سال 90 تا 92صورت گرفته، بین 40 تا 70 بیان می‌کند که این تحقیقات در زیستگاه قطعی و منتخب یوز در 5 منطقه صورت گرفته است.
در حال حاضر پراکندگی یوز آسیایی به حواشی مرکزی کویر ایران محدود شده که شامل استان‌های یزد، خراسان شمالی، رضوی و جنوبی، سمنان،کرمان و اصفهان بوده که به عنوان آخرین پناهگاه‌های یوزایرانی در حال تخریب هستند.
انجمن یوزپلنگ آسیایی برای تدوین شناسنامه تصویری برای هر یوز دوربین‌های الکترونیکی  در زیستگاه‌های یوز مستقر کرده است. اسلامی ‌تک درخت‌ها در مناطق باز، رودخانه‌ها و خط رأس‌ها را محل تردد یوزها برای جانمایی دوربین‌ها و عکس گرفتن از آنها بیان می‌کند، خال‌های روی بدن یوزها بهترین نشانه‌ها برای شناسایی آنهاست زیرا خال‌های بدن یوز مثل اثر انگشت انسان‌ها منحصر به فرد است و همسان نیست. کارت‌های شناسایی یوزها نشان می‌دهد که یوزها در ایران مهاجرت‌های وسیعی دارند و بین مناطق جابه جا می‌شوند، همین جابه جایی آمار گرفتن از تعداد یوزها را دچار اشکال می‌کند زیرا ممکن است یک یوز در سال چند مسیر طولانی را طی کند و محیط‌بانان در شمارش آنها اشتباه کنند.
جاده‌ها در کمین سریع‌ترین دونده گوشتخوار جهان
از یوزپلنگ‌ها به عنوان سریع‌ترین موجودات روی زمین نام می‌برند که می‌توانند در عرض سه ثانیه سرعت خود را به 100کیلومتر در ساعت برسانند. رنگ بدن زرد کم رنگ با خال‌های کوچک سیاه و گرد و خط اشکی که از گوشه چشم تا گوشه لب آنها امتداد یافته این حیوان را از  پلنگ و ببر متفاوت می‌کند.
رئیس انجمن یوزپلنگ آسیایی تغییرات اقلیمی، خشکسالی، تعارضات انسانی و ساخت و ساز در حاشیه زیستگاه‌های یوز و کمبود نیروی حفاظتی را از عوامل تهدیدکننده زندگی یوز ایرانی می‌داند. به عنوان مثال در منطقه میاندشت منابع آبی محدود یوزها توسط شترها در حال تخریب بود که انجمن یوز با کشیدن حصار فلزی و مانع شدن از حضور شترها آبشخورهای حیوانات مختلف در منطقه حفاظت شده میاندشت را از خطر نابودی نجات داد.
اسلامی ‌محل زندگی یوز ایرانی را روی خط اورانیوم در مناطق مختلف بیان می‌کند که باعث شده ساخت معدن برای اکتشاف و جاده سازی برای دسترسی به معادن جمعیت یوزها را در زیستگاه‌های‌شان کاهش دهد که این اقدامات اعتراضات فراوان از سوی انجمن‌های محیط زیست را در پی داشت تا این زیستگاه‌ها از خطر نابودی رهایی یابد. این اتفاق خوشبختانه در منطقه بافق با موفقیت همراه بود و جاده سازی متوقف شد.
اسلامی‌ به تلفات یوزها در جاده‌ها اشاره می‌کند که در دهه 80  تلف شدن 27یوزپلنگ در جاده‌ها به ثبت رسید  40درصد تلفات یوز پلنگ دردهه 80 فقط به واسطه تلفات جاده‌ای بوده که نشان می‌دهد سهم جاده‌ها در کشته شدن یوزپلنگ‌ها بیشتر از عوامل دیگر  بوده است.
اما چه راهکاری برای کاهش تلفات یوزها در جاده‌ها وجود دارد، اسلامی ‌تابلوهای هشدار دهنده در زیستگاه‌های یوز را برای هشدار استاندارد نمی‌داند، ساخت روگذرها، زیرگذرها، آبگذرها و فنس کشی مستلزم هزینه زیاد است.
رئیس انجمن یوزپلنگ ایرانی به ابتکارات کشورهای دیگر برای حفاظت از یوزها در حاشیه جاده‌ها اشاره می‌کند که در کانادا فنس کشی کنار جاده‌ها توانسته تا  92درصد تلفات را کاهش دهد، آنها از سنسورها و جانمایی چراغ قرمز برای کاهش تلفات در جاده‌ها بهره بردند. به عنوان مثال در بحث سنسورها وقتی اتومبیل در حال حرکت است سنسورها صدا را به گوش حیوانات انعکاس می‌دهد که آن صدا برای آدم‌ها قابل تشخیص نیست و هشداری است برای اینکه این حیوانات از جاده عبور نکنند.
اسلامی‌ به نبود محدودیت سرعت در محل تردد یوزها اشاره می‌کند که در روز بیشتر تصادفات حیوانات به علت تشخیص ندادن فاصله جانبی است و در شب نیز چراغ ماشین‌ها حیوانات را به کشتن می‌دهد پیشنهادی در قالب بسته کارشناسی از سوی انجمن برای کاهش تلفات جاده‌ای به  سازمان محیط زیست داده شد تا با  تشکیل کارگروهی با مشارکت معاونت حفاظت از محیط زیست، وزارت راه و شهرسازی، پلیس راهنمایی و رانندگی این طرح کارشناسی به صورت پایلوت به اجرا درآید که این طرح به صورت آزمایشی در پارک ملی گلستان و کالمند بهادران در حال اجرا است که در صورت موفق بودن به دیگر مناطق تسری پیدا می‌کند.
پایین بودن اقدامات حفاظتی از استانداردهای جهانی
مساحت زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی در 7 استان شش و نیم میلیون هکتار است. به گفته اسلامی برای نیروهای حفاظتی در جهان استانداردی وجود دارد که براساس  آن به ازای هر 2هزار هکتار عرصه خشکی یا هر هزار هکتار عرصه تالابی، یک محیط بان باید وجود داشته باشد که در ایران  برای این مساحت جدا از مناطق آزاد حداکثر یک محیط‌بان وجود دارد؛ یعنی هر 64 هزار هکتار یک محیط‌بان که این 32 برابر کمتر از استانداردهای جهانی است. رئیس انجمن یوزپلنگ ایرانی به سفر یکی از کارشناسان محیط‌زیست آفریقایی به منطقه نای بندان اشاره می‌کند که این کارشناس اذعان کرد که اگر ما چنین منطقه حفاظت شده‌ای را داشتیم حداقل 50 محیط‌بان مسلح را برای حفاظت از آنجا به کار می‌گرفتیم در صورتی که الان در نای بندان 5محیط بان وجود دارد که فقط یک نفر از آنها مسلح است.
  به صفر رسیدن تلفات یوز در میاندشت
انجمن یوزپلنگ آسیایی برای حفاظت از یوز ایرانی به  کارهای پژوهشی در قسمت امن پارک ملی ضامن آهو در منطقه حفاظت شده میاندشت در یک مقطع 10ساله پرداخت و با کاشت دوربین‌های طلایی به برآورد جمعیت دقیق از یوزها رسید و این انجمن با آموزش چوپانان و دامداران در شناخت یوز تلفات یوزها را در این منطقه به صفر رساند. نمونه عینی آن مشاهده یوز در منطقه سرخ چشمه بود که مردم از آن عکس گرفتند و آن را به محیط زیست ارسال کردند در حالی که در گذشته آنچه به محیط‌زیست می‌رسید فقط لاشه یوزها بود!
اسلامی ‌بعد مسافت و مساحت را معیاری مهم برای حفاظت از یوز می‌داند که به جز منطقه توران تمام زیستگاه‌های یوز مساحت کوچکی دارند؛ کم بودن جمیعت یوز می‌طلبد تا سیاست حفاظت تغییر یابد و یوزها به صورت شبکه‌ای در منطقه  حفاظت شده کوچک یا بزرگ زندگی کنند.
جای خالی تورهای اختصاصی حیات وحش
می‌توان کارگاه آموزشی آشنایی با یوز برای خبرنگاران رسانه‌ها را نمونه‌ای از تورهای اختصاصی حیات وحش دانست. محمد گائینی مسئول تورهای حیات وحش انجمن یوز آسیایی برپایی تورهای اختصاصی حیات وحش را پراکنده و موردی می‌داند که  مؤسسات فعال در زمینه محیط‌زیست اجرا می‌کنند. او تورهای اختصاصی حیات وحش را بسیار خوب می‌داند و می‌گوید، مثلاً روستای سرخ چشمه نزدیک پاسگاه محیط‌زیست میاندشت قابلیت تورهای بوم گردی را دارد که می‌تواند با اقامت شبانه هرماه برگزار شود. یوز بهترین بهانه است تا مردم را به روستاهای بکر کویری بکشاند که از آلودگی‌های صوتی و نوری دور هستند.
خیلی از گردشگران دنبال چنین مکان‌هایی هستند. هتل و امکانات لوکس برای شان مهم نیست. می‌خواهند جایی بروند که مثلاً از قنات آب بیاورند و هر سختی را تحمل کنند و زندگی ساده گذشته را بی‌هیچ تجملی تجربه کنند.
گائینی معتقد است برپایی تورهای حیات وحش و طبیعت گردی  با محوریت کویر باید به صورت مرتب برگزار شود و برای آن تورهای سالانه تعریف کرد. دوری از تهران نباید بهانه‌ای برای فراموشی تورهای حیات وحش شود.
خداحافظی از آقای کوشکی
تصور  از یوزهای  ایرانی که در شرایط نیمه اسارت در توران و میاندشت به سر می‌برند فقط به شنیده‌ها محدود شده بود حتی عکس‌ها حس زندگی در جایی را که متعلق به یوز ایرانی است، به خوبی انتقال نمی‌داد اما وقتی آقای کوشکی را در میاندشت در همنشینی با حیوانات دیگر از پشت فنس‌ها دیدیم یک سؤال برای همه به وجود آمد:«آیا کوشکی و دلبر می‌توانند دور از زیستگاه‌های شان در پردیسان به سلامت  زندگی‌شان را ادامه دهند؟» به اعتقاد رئیس انجمن یوز آسیایی، آوردن کوشکی و دلبر به پردیسان با «اگر» بزرگی همراه است و میزان موفقیتش اصلاً معلوم نیست. تهران امکانات خوبی برای دامپزشکی و همچنین مونیتورینگ پیشرفته‌ای دارد اما امنیت نگهبانی در پردیسان همراه با ریسک است. تا به حال این دو یوز به واسطه دوری از مرکز از  تنش‌ها و تصمیم گیری‌های عجولانه به دور بوده‌اند لازم است برای تصمیم‌گیری در محیط‌زیست افراد در جایگاه‌های مختلف شرایط و عواقب انتقال این دو یوز را سنجیده و بهترین تصمیم را در فضایی به دور از حاشیه بگیرند. پردیسان شاید اجرایی‌ترین راه باشد اما بهترین گزینه نیست.  اسلامی‌ درباره نگهداری کوشکی و دلبر در میاندشت می‌گوید: خراسان شمالی خیلی مدعی است که بتواند کوشکی را نگه دارد اما این امر نیازمند تأمین زیرساخت‌هاست مثل تجهیز مراکز دامپزشکی استان و حضور مستمر دامپزشک متخصص و افزایش نیروهای حفاظتی. در منطقه‌ای که کوشکی زندگی می‌کند دو نگهبان به صورت شبانه روز حضور دارند که اگر دلبر اضافه شود نیاز به نیروی حفاظتی بیشتر است و هزینه جدی را می‌طلبد. رئیس انجمن یوز آسیایی در آخر می‌گوید: ترجیح ما این است که با کمک به استان، دلبر و کوشکی به تهران نیایند که البته باز هم توانایی استان برای تأمین هزینه‌ها و زیرساخت‌ها با اما و اگر همراه است؛ که اگر استان در نهایت نتواند از پس کار برآید، گزینه‌ای بهتر از پردیسان وجود ندارد.

* روزنامه ایران

دیده بان حقوق حیوانات/ معصومه قلباربند*:  تکثیر در اسارت دو یوز ماده و نر«دلبر و کوشکی» از راهکارهای محیط زیست برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ آسیایی بوده که قرار است این پروژه با ایجاد مرکز تحقیق و بررسی یوز آسیایی و انتقال دو یوز به پارک پردیسان تکمیل و اجرایی شود.

به گزارش فارس یوزپلنگ، دونده ایرانی هم‌‌اکنون در خطر انقراض به سر می‌برد و کمتر کسی است که نداند هم‌‌اکنون زیستگاه این گونه جانوری در سراسر خاورمیانه محدود به مناطقی از ایران شده است.

هم‌اکنون اصلی‌ترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی در منطقه بافق است که متاسفانه به دلیل احداث جاده میان‌‌گذر(جاده گزوئیه) و افزایش میزان تلفات یوز به دلیل تصادف با وسایل نقلیه عبوری از این جاده،  شاهد به خطر افتادن دوچندان حیات یوز آسیایی شده‌ایم.

البته شکار غیرمجاز این گونه جانوری و فعالیت معادن در زیستگاه یوز را می‌توان از دیگر علل به خطر افتادن حیات این گونه جانوری در کشور عنوان کرد.

یوزپلنگ آسیایی که زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، یکی از در معرض خطرترین اعضای خانواده گربه‌سانان است.

نخستین آمارها تا پیش از جنگ جهانی دوم، جمعیت یوزپلنگ در حدود 400 قلاده بود که تقریبا در تمام مناطق استپی و صحرایی نیمه شرقی کشور و بخش‌هایی از نواحی غربی کشور نزدیک مرز عراق دیده می‌شد. در سال 1338 کانون شکار وقت ایران یوزپلنگ را حمایت شده اعلام کرد.

در اواسط دهه 1350، جمعیت یوزپلنگ در ایران 300-200 قلاده تخمین زده می‌شد. در آن زمان، قلمرو یوزپلنگ تقریبا تمام مناطق کویری نیمه شرقی کشور را در برمی‌گرفت که از جمعیت انسانی کمی برخوردار بود.

در اواخر دهه 1350 حفاظت از حیات‌وحش برای چند سال دچار اختلال شد. اکثر مناطق به وسیله دامداران اشغال و دشت‌های صاف و استپ‌ها جولانگاه ماشین‌ها و موتورسیکلت‌های قدرتمند صحرایی شد که گونه‌های کویری مثل آهوی ایرانی، جبیر، گورخر و همچنین یوزپلنگ را تعقیب و شکار می‌کردند.

منطقه حفاظت‌شده «خوش‌ییلاق» که زمانی مناسب‌ترین زیستگاه یوزپلنگ در آسیا بود تقریبا از بین رفت و بین سال های 1362 تا 1391 هیچ یوزی در خوش‌ییلاق مشاهده نشد. یوزپلنگ از بسیاری از مناطق زیست خود ناپدید شد و محدوده پراکنش آن به بعضی مناطق دور دست که در آنجا طعمه کافی و امنیت نسبی وجود داشت محدود شد.

یوزپلنگ آسیایی که روزگاری سراسر خاورمیانه محل زندگی آنها بود، اکنون فقط در برخی از نواحی کویری کشورمان آن هم به تعداد محدود زندگی می‌کند که این تعداد اندک نیز همیشه با خطرات زیادی روبه‌روست، به همین دلیل حفاظت از این گونه نادر از اهمیت زیادی برخوردار است هر چند که اخیرا اقداماتی برای تکثیر این حیوان در پارک پردیسان تهران صورت گرفته است تا نسل این حیوان از انقراض نجات یابد.

اکنون زیستگاه عمده یوزپلنگ ایرانی استان‌ یزد است. البته این گونه در حال انقراض در مناطقی چون استان خراسان جنوبی، پارک ملی، منطقه حفاظت‌شده‌ سیاهکوه، منطقه شکار ممنوع آریز، منطقه‌ حفاظت‌شده‌ کالمند بهادران و چند منطقه کویری دیگر هم مشاهده می‌شود.

هومن جوکار، مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با اشاره به این‌که آمار دقیقی از تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی موجود در کشورمان وجود ندارد، بیان می‌کند: بر اساس آخرین آماری که در سال 91 تهیه شده است، دست‌کم 50 قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران وجود دارد، اما به دلیل این‌که این یوزپلنگ‌ها فقط در زیستگاه‌های حفاظت شده مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، امکان دارد تعداد آنها بسیار بیشتر از این هم باشند.

وی با اشاره به پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز آسیایی، می‌گوید: اگر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی 13 سال پیش شروع نشده بود، اکنون دیگر در ایران یوزپلنگ آسیایی وجود نداشت.

پیرامون اقداماتی که برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی صورت گرفت، ایجاد مرکز تحقیق و بررسی یوزپلنگ آسیایی مطرح شد که تاکنون خبری از آغاز به کار این مرکز، نشده است.

بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته این مرکز که در مساحتی حدود 2.5 هکتار ساخته می‌شود، تا اواخر تابستان به بهره برداری خواهد رسید.

قرار است این مرکز خانه بخت «دلبر» و «کوشکی» دو یوز ماده و نری است که سالها در اسارت به سر می‌برن، شود.

اکنون کوشکی (نر) در خراسان شمالی در حیات وحش میاندشت و دلبر ( ماده ) در استان سمنان در پارک ملی توران در منطقه‌ای محصور شده نگهداری می‌شوند.

قرار است که بعد از راه‌اندازی مرکز تحقیق و بررسی یوز در مقر سازمان محیط زیست، عملیات تکثیر بر روی دو یوزپلنگ با نام های کوشکی ( یوز نر) و دلبر (یوزماده) که به ترتیب 5 و 3 ساله هستند، آغاز شود.

جوکار با بیان اینکه تکثیر یوزپلنگ شرایط خاص و ویژه‌ای را می طلبد، ادامه می‌دهد: به همین لحاظ اجرای این پروژه بسیار حساس است.

وی بیان می ‌دارد که یوزپلنگ تنها در 7 روز سال است که آمادگی تکثیر پیدا می‌کند بنابراین تشخص زمانی را که یوزپلنگ در آن آمادگی تکثیر پیدا می کند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی اضافه می‌کند:  باید این 7 روز تشخیص داده شود و سپس اقدام به نزدیک کردن این دو یوز نر و ماده کرد در غیر این صورت دلبر و کوشکی هیچگاه با هم جفت گیری نخواهند کرد.

به همین منظور  “شان مک کوین” از کشور ایرلند یکی از سرشناس ترین متخصصین جهان در زمینه تکثیر یوزپلنگ در شرایط اسارت که پیش از این نیز چندین بار از جمله در کشور امارات موفق به انجام این امر شده است بعنوان مشاور این پروژه در کشور حضور می یابد.

به گفته مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی، مرکز تحقیق و بررسی یوزپلنگ آسیایی تا آخر شهریورماه امسال در پارک پردیسان به بهره برداری می‌رسد که عملیات تکثیر یوز ایرانی در این مرکز انجام خواهد شد.

این در حالی است که معصومه ابتکار در این باره زمانی را اعلام نمی‌‌کند و می گوید:  هم‌اکنون مقدمات ورود این دو یوز به سازمان محیط زیست در حال فراهم شدن است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ورود دلبر و کوشکی دو یوز ماده و نر  به پارک پردیسان که در هم‌اکنون در اسارت به سر می‌برند، خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون اقدامات و مقدمات لازم برای ورود دلبر و کوشکی به مقر سازمان حفاظت محیط زیست برای پیشبرد پروژه تکثیر در اسارت یوز آسیایی در حال فراهم شدن است.

امید است که خانه این دو یوز نر و ماده به منظور حفاظت از نسل این گونه جانوری در مقر سازمان حفاظت محیط زیست ایجاد و به موقع راه‌اندازی شود تا نوش دارویی پس از مرگ سهراب نباشد.

* فارس

دیده بان حقوق حیوانات: معصومه ابتکار در گفت‌وگو با خبرنگار جامعه فارس در آستانه فرا رسیدن روز ملی حفاظت از یوزپلنگ‌ آسیایی با اشاره به انجام اقداماتی برای حفظ گونه جانوری یوزپلنگ آسیایی، اظهار داشت: در روز ملی یوزپلنگ آسیایی(نهم شهریور ماه) نشستی را در سازمان حفاظت محیط زیست و با حضور اصحاب رسانه خواهیم داشت که مفصل درباره آن به گفت‌وگو خواهیم پرداخت.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ورود دلبر و کوشکی دو یوز ماده و نر  به پارک پردیسان که در هم‌اکنون در اسارت به سر می‌برند، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون اقدامات و مقدمات لازم برای ورود دلبر و کوشکی به مقر سازمان حفاظت محیط زیست برای پیشبرد پروژه تکثیر در اسارت یوز آسیایی در حال فراهم شدن است.

ابتکار درباره زمان ورود یوزهای نر و ماده به پارک پردیسان زمانی اعلام نکرد.

به گزارش فارس؛ بر اساس گفته‌های هومن جوکار، مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی، مرکز تحقیق و بررسی یوزپلنگ آسیایی تا آخر شهریورماه امسال در پارک پردیسان به بهره برداری می‌رسد که عملیات تکثیر یوز ایرانی در این مرکز انجام خواهد شد.

بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته این مرکز که در مساحتی حدود 2.5 هکتار ساخته می‌شود، تا اواخر تابستان به بهره برداری خواهد رسید.

عملیات تکثیر بر روی دو یوزپلنگ با نام های کوشکی ( یوز نر) و دلبر (یوزماده) که به ترتیب 5 و 3 ساله هستند، انجام شود که این کار بعد از راه اندازی مرکز تحقیق و بررسی یوزپلنگ آسیایی آغاز می‌شود.

اکنون کوشکی (نر) در خراسان شمالی در حیات وحش میاندشت و دلبر ( ماده ) در استان سمنان در پارک ملی توران در منطقه‌ای محصور شده نگهداری می‌شوند که بعد از پایان کار مرکز تحقیقاتی به تهران منتقل خواهند شد.

دیده بان حقوق حیوانات: مدیر پروژه بین الملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: مشاهده دسته‌های 5 تایی یوز به همراه توله‌اش نشان از افزایش زادآوری این گونه با ارزش دارد.

هومن جوکار مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران گفت: خوشبختانه از ابتدای سال جاری تا کنون 47 مورد مشاهده یوزپلنگ در زیستگاه‌های یوز ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته آمار نسبتا خوبی است.

وی ادامه داد: ثبت دسته‌های 5 تایی و 4 تایی یوز به همراه توله‌ خود نشان از افزایش یوز در مناطق تحت مدیریت سازمان است که ما را امیدوار کرده است.

وی ادامه داد: خوشبختانه از یکسال گذشته حس مسئولیت در مردم بومی و مسئولان شهرهای اطراف زیستگاه ایجاد شده و حالا حس مالکیت نسبت به یوز دارند که انگیزه آنها برای حفاظت از این گونه ارزشمند را بالا می‌برد.

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تصریح کرد: البته حفاظت از 6 میلیون هکتار زیستگاه یوز به نسبت تعداد محیط‌بانان کار آسانی نیست و این کار جز با همکاری و مشارکت مردم بومی میسر نمی‌شود.

هومن جوکار در خصوص انتقال کوشکی و دلبر به پردیسان اذعان داشت: تقریبا 3 هزار متر فضا برای نگهداری آنها تعبیه شده و فنس‌کشی آن به اتمام رسیده وبعضی از کارهای جانبی و فضاسازی داخلی باقی مانده که تا پایان شهریور به اتمام می‌رسد و تا یک ماه آینده به پردیسان منتقل خواهند شد.

دیده بان حقوق حیوانات: هومن جوکار در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار جامعه فارس، اظهار داشت:‌ پوزپلنگ گونه ای است که تعیین جمعیت دقیق آن کار آسانی نیست. اینها گونه‌هایی هستند که آمار آنها در دنیا با تخمین یاد می‌شود. برای این کار چند منطقه به طور نمونه مورد انتخاب قرار می‌گیرد و در آن مناطق از روش‌های آمار برداری سعی می‌شود تعداد این دسته از جانداران تخمین زده و به سایر مناطق تعمیم داده شود.

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی در ادامه افزود: برای به دست آوردن آمار این دسته از حیوانات(حیواناتی که پوست بدن آنها خال خال یا راه راه است) از دوربین‌های تله‌ای استفاده می شود.

به گفته وی،‌ یوزپلنگ‌ها گونه‌هایی هستند که در دنیای زیست شناسی از آنها با تخمین یاد می شود.

وی بیان داشت: در روش فعلی تعداد زیادی دوربین در مناطق به خصوصی کار گذاشته می شود و یوزپلنگ‌هایی که از کنار این دوربین‌ها عبور می‌کنند به صورت اتوماتیک از آنها عکسبرداری می‌شود و به همین ترتیب به یک تخمین از جمعیت یوزپلنگ‌های دست می‌یابیم.

جوکار اضافه کرد: این کار به صورت پراکنده انجام شده و درنهایت تخمین غیر دقیقی در گذشته از تعداد یوزپلنگ‌ها حاصل شده است.

*بر اساس آمار تخمینی تعداد یوزپلنگ‌ها در کشور به 120 قلاده می‌رسد

وی بیان داشت:‌ هم اکنون بر همین اساس آمار یوزپلنگ در کشور حدود 100 تا 120 قلاده بوده است.

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسایی در ادامه ابراز داشت: از زمانی که تصمیم گرفته تخمین با واقعیت نزدیک شود زمانی که حدود 80درصد از زیستگاه این جاندار مورد آماربرداری قرار گرفت بر این امر واقف شدیم که تعداد یوزپلنگ در کشور از آماری که در گذشته تخمین خورده بود کمتر است.

جوکار گفت: تمامی یوزپلنگ‌های شناسایی شده، در حاشیه کویر مرکزی شناخته شده اند این در حالی است که ما از وسط این کویر خبری نداریم و اطلاعی از تعداد یوزپلنگ‌ها در این نقطه نداریم.

*هم‌اکنون حداقل 50قلاده یوزپلنگ در کشور زندگی می‌کند

وی افزود: بر همین اساس ما حداقل‌ها را در خصوص آمار یوزپلنگ در کشور می دانیم به همین ترتیب می توان به طور قطع گفت که هم اکنون حداقل تعداد 50 قلاده یوزپلنگ در کشور زندگی می کند.

جوکار ادامه داد: ‌تنها جایی که در دهه 70میلادی یوزپلنگ در آن دیده شده است فقط ایران است و گزارشی مبنی بر دیده شدن این حیوان در کشورهای حاشیه ارائه نشده است.

*شکارچی یوز نداریم

وی با اعلام اینکه هم اکنون شکار برای سرگرمی و فروش در خصوص یورزپلنگ در کشور انجام نمی‌شود، بیان داشت: شکارچی که به قصد شکار  یوزپلنگ به صحرا و بیابان برود وجود ندارد.

جوکار افزود: شکار این جاندار به ندرت و به صورت تصادفی توسط چوپان‌ها و ساربان‌ها آن هم به دلیل اینکه این دسته از افراد آموزش‌های لازم را ندیده‌اند انجام می‌شود.

*به دام افتادن یوزپلنگ توسط چوپانان و ساربان‌ها

وی گفت: این افراد در مواجه به یوزپلنگ نسبت به این دسته از حیوانات وحشی واکنش شدید نشان می دهند و در نهایت در این میان یورزپلنگ یا به دام می افتد و یا از بین ‌می‌رود.

*طی 8سال گذشته 2حادثه درباره اسارت یوزپلنگ اتفاق افتاده است

وی بیان داشت: به این ترتیب طی 8سال گذشته 2 حادثه برخورد افراد به صورت تصادفی با یوزپلنگ دیده شده است که در هر دو مورد در پارک ملی توران اتفاق افتاده است.

جوکار اضافه کرد: یکی از این موارد حدود 4 سال گذشته اتفاق افتاده بود که یک چوپان با تعقیب یک یوزپلنگ مادر به همراه دو توله اش، موفق شده بود تا یکی از توله‌های این یوز را نر بود و سنش هم 4ماه بود به دام اندازد.

*به دام افتادن یوزپلنگ نر 4 ماهه توسط چوپان

‌مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی اظهار داشت: سازمان حفاظت محیط زیست این یوزپلنگ نر را از چوپانی که مبادرت به دام انداختن آن کرده بود باز پس گرفت و از آنجایی که سن آن کم بود و امکانش نبود به طبیعت برگردانده شود  آن را در محل 12هکتاری در استان خراسان شمالی اسکان داد.

جوکار یادآور شد: اسم این توله یوزپلنگ به نام فردی که آن را به سازمان حفاظت محیط زیست معرفی کرده است نامگذاری شد.

وی اضافه کرد: هم اکنون نام این یوزپلنگ نر، کوشکی است.

*دلبر نیز به دام افتاد

‌مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی اضافه کرد:‌ در اوایل سال 90 نیز یوزپلنگ دیگری مورد تعقیب افراد عادی قرار گرفت که سازمان حفاظت محیط زیست پس از باز پس گیری این یوزپلنگ ماده آن را به منطقه پارک ملی توران برای ادامه حیات انتقال داد.

وی افزود: اسم این یوزپلنگ ماده با بهره گیری از منطقه‌ای که ساختمان حفاظت محیط زیست در آن واقع شده است،‌ دلبر نامگذاری شد.

جوکار گفت: بنابراین ما هم اکنون شاهد اسارت دو یوزپلنگ نر و ماده با نام‌های کوشکی و دلبر هستیم.

*تولد یوز فرزند توسط کوشکی و دلبر

وی خاطرنشان کرد: معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست درصدد است به عنوان گزینه آخر، ‌تکثیر در اسارت این دو یوز را مورد آزمایش قرار دهد.

وی متذکر شد:‌ باید توجه داشت که این دو یوز را اگر به همین شکل رها کنیم عمرشان به پایان خواهد رسید بنابراین می‌توان از موقعیت به وجود آمده استفاده کرد.

وی بیان داشت: این امر به شکلی است که کوشکی و دلبر به یک مکان واحد انتقال می‌یابند و پس از ازدواج

طی عمل جفت‌گیری فرزند می‌آورند.

جوکار متذکر شد: البته سازمان محیط زیست تکثیر گونه‌ها در اسارت را هیچگاه به عنوان گزینه اول مطرح مورد تایید قرار نمی‌دهد.

*تولید مثل دو یوز در اسارت یک شانس و فرصت است

‌مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی در ادامه اضافه کرد: برای این کار دلایل کافی وجود دارد چرا که هم اکنون دو یوزپلنگ در اسارت هستند که این اقدام تنها راهکار ادامه دارد بودن حیات آنها خواهد بود.این یک شانس و فرصت است.

جوکار با بیان اینکه تکثیر یوزپلنگ شرایط خاص و ویژه‌ای را می طلبد، گفت:‌ به همین لحاظ اجرای این پروژه بسیار حساس است.

وی بیان داشت: یوزپلنگ تنها در 7 روز سال است که آمادگی تکثیر پیدا می‌کند بنابراین تشخص زمانی را که یوزپلنگ در آن آمادگی تکثیر پیدا می کند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی افزود:  باید این 7 روز تشخیص داده شود و سپس اقدام به نزدیک کردن این دو یوز نر و ماده کرد در غیر این صورت دلبر و کوشکی هیچگاه با هم جفت گیری نخواهند کرد.

*خوش بینی درباره جفتگیری کوشکی و دلبر در سال آتی

جوکار با بیان اینکه تامین منابع بودجه‌ای برای پیشبرد این مهم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اظهار داشت:‌ برای تحقق مطلوب امر مزبور، بهترین متخصص بین المللی تکثیر یوزپلنگ را برای به کشور دعوت کرده‌ایم.خوش بین هستم در سال آینده این کار فاضل اجرایی کند.

وی در ادامه بیان داشت: شیوه زندگی یوزپلنگ‌ها ایجاب کننده طی مسافت‌های طولانی توسط آنان است به همین دلیل این دسته از جانداران برای طی مسافت مجبورند از بسیاری از جاده‌ها عبور کنند و چنانچه این امر در شب اتفاق افتد، رانندگان قادر به تشخیص نخواهند بود و احتمال صدمه دیدن آنها وجود خواهد داشت.

‌*هرساله 2قلاده یوزپلنگ در جاده ها از بین می‌رود

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی بیان داشت: از 10 سال گذشته تا به امروز هر 3 ساله 2 قلاده یوزپلنگ به این شکل از بین رفته اند.

جوکار افزود: کشورهای دنیا زیر گذرهایی را درست می کنند و از دو سمت جاده نقطه‌هایی را محصور می کنند و حیوانات برای عبور از جاده مجبور هستند از این زیر گذر عبور کنند.

*آغاز پروژه حمایت از یوزپلنگ آسیایی از سال 1381

وی یادآور شد: در ایران نیز در این راستا اقداماتی انجام شده است. به طوریکه برای نگه داشت یوزپلنگ از سال 81 پروژه ای بین سازمان ملل متحد با سازمان حفاظت محیط زیست ایران با عنوان پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسایی، آغاز شد.

جوکار اضافه کرد: این پروژه با یک سری حمایت‌های بین‌المللی و بودجه ملی ادامه یافت.

وی اظهار داشت:  در طول 10 سال گذشته به منظور حفاظت از این گونه از جانداران مجموعه‌ای از فعالیت‌ها در قالب  3حوزه  آموزش و آگاه سازی،‌ تحقیقات و نیز حفاظت انجام شده است.

به گفته وی،‌ شاید اگر این اقدامات صورت  نمی‌گرفت امروز شاهد منقرض شدن این جاندار بودیم.

*یوزپلنگ دیگر در هاله‌ای از ابهام نیست

جوکار با تاکید بر اینکه باید روند رشد جمعیت این جاندار مورد ارزیابی قرار می گرفت،‌ افزود: فیلم های مستندی در این باره ساخته شده به طوریکه می‌توان گفت یوزپلنگ دیگر در هاله ای از ابهام نیست و همین امر  کمک شایانی را به حفاظت از آن کرده است.

مدیر ملی پروژه یوزپلنگ آسیایی یادآور شد:‌ سازمان حفاظت محیط زیست تعداد محیط بانان خود را در مناطقی که حضور قطعی یوز در آنها وجود دارد، افزایش داده است و امکانات این مناطق را بیشتر کرده است.

وی به نقش مهم رسانه ها اشاره کرد و گفت: رسانه‌ها بستری را در ذهن مردم ایجاد می کند تا سازمان محیط زیست از تنهایی بیرون آید.

جوکار خاطرنشان کرد: مردم باید با آگاه شدن در حفظ و حراست از میراث های طبیعی همکاری لازم را با سازمان حفاظت محیط زیست داشته باشند.