دیده بان حقوق حیوانات/ سام خسروی فرد*: برای نخستین بار در سال ۲۰۰۶ روز جهانی پرندگان مهاجر بر پایه یک توافق‌نامه بین‌المللی شکل گرفت. دبیرخانه موافقت‌نامه پرندگان آبزی مهاجر آفریقا-اروآسیا (AEWA) با همکاری دبیرخانه کنوانسیون بین‌المللی حفاظت از گونه‌های مهاجر وحشی (CMS) دومین آخر هفته ماه می را به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر انتخاب کردند. ایده اصلی این روز به سال ۱۹۹۳ بر می‌گردد وقتی که سازمان شکار و صید آمریکا، مرکز پرندگان مهاجر اسمیت‌سونین و آزمایشگاه پرنده‌شناسی کورنل تصمیم گرفتند روزی را به نام پرندگان مهاجر اختصاص دهند و با برپایی جشن و گردهمایی در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند. 

 اما قرار است در این روز چه اتفاقی بیافتد؟ تمرکز این روز همان گونه که در سایت آن هم آمده چیزی نیست جز اطلاع‌رسانی و توجه بیشتر به پرندگان مهاجر که در آداب و رسوم، سنت‌ها و عقاید مردمان جهان نقش داشته‌اند. کافی است به یاد بیاوریم که در ایران، همچنان در برخی مناطق، این اعتقاد وجود دارد وقتی لک‌لک‌ها مهاجرت می‌کنند به مکه می‌روند و برای همین به آنها حاجی لک‌لک می‌گویند.

اهمیت پرندگان مهاجر حتی از منظر سلامتی آدمیان نیز مورد توجه بوده است. به عنوان مثال رابطه‌ معنی‌داری بین شیوع آنفلوانزای مرغی در جوامع انسانی و مسیر مهاجرت پرندگان به دست آمده است. همچنین پرندگان مهاجر می‌توانند نشانه‌هایی از تخریب محیط‌زیست باشند. باز کافی است به یاد بیاوریم که چه تعداد پرنده مهاجر (نظیر پلیکان و فلامیگو) به دریاچه ارومیه مهاجرت می‌کرد و از اوایل دهه ۱۳۸۰ این روند به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرد. هشدار کارشناس‌ها را هیچ کس جدی نگرفت تا این که بالاخره خشک شدن دریاچه ارومیه به سر خط مهمترین خبرهای ایران بدل شد.

بانکی مون، دبیر کل سازمان ملل، امسال در ارتباط با روز جهانی پرندگان مهاجر پیامی فرستاده است. در این پیام آمده است: «من قویا از کمپین جهانی حمایت می‌کنم که در راستای افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با پرندگان مهاجر فعالیت می‌کند. پرندگانی که به دلیل آلودگی، تخریب زیستگاه، استفاده مفرط و تغییرات اقلیمی در معرض تهدید قرار دارند. من خواهان توجه و تلاش بیشتر جامعه جهانی هستم تا با حفاظت پرندگان مهاجر و شبکه زیستگاه‌های آنها بقای این بخش مهم از محیط‌زیست‌ که حیات‌‌مان به آن وابسته است تامین شود.»

موضوعی که امسال روز جهانی پرندگان مهاجر روی آن تمرکز کرده ، شبکه ارتباطی (networking) است. منظور از شبکه، تالاب‌هایی است که پرندگان مهاجر از آنها در مسیر مهاجرت‌شان برای استراحت، تغذیه، زادآوری و زمستان‌گذرانی استفاده می‌کنند. البته موضوع شبکه ارتباطی، مفهوم دیگری را نیز در برمی‌گیرد؛ اهمیت ایجاد ارتباط میان دولت‌ها، سازمان‌های حفاظت از طبیعت و مردم با بنیان نهادن روابط جهانی.

نکته جالب این که هر اقدامی به مناسبت این روز در زمینه افزایش آگاهی عمومی و آموزش (نظیر جشن گرفتن، گردهمایی، نوشتن مقاله، تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و …) انجام شده باشد را می‌توان روی وب‌سایت روز جهانی پرندگان مهاجر به اشتراک گذاشت.

*منبع: آتش نوشت