دیده بان حقوق حیوانات/ یگانه خدامی*: پالتو از پوست آهو، کیف و کفش پوست مار، فرش با کله یوزپلنگ… شما چه حسی به این وسایل و تن‌پوش‌ها دارید؟ طرفدار حقوق حیوانات هستید و مخالف استفاده از پوست حیوانات یا از کسانی هستید که بدتان نمی‌آید یکی از این وسایل را در خانه‌تان داشته باشید؟
به گزارش مجله مهر، آن طور که پیداست طرفداران لباس و وسیله‌های خاصی از پوست حیوانات آنقدر هستند که بازار گرم و البته زیر زمینی فروش آن راه بیفتد. بازاری که نگرانی حامیان محیط زیست و طرفداران حقوق حیوانات را برانگیخته و البته این نگرانی نتوانسته بازار فروشنده‌ها را کساد کند.
پلنگ و کانگرو آنلاین
فروشندگان پوست حیوانات هم مانند بقیه مردم، اهمیت تکنولوژی را درک کرده اند و برای همین بازارشان از شکل سنتی و فروش‌های پنهان و آشکار در مغازه‌های خاص، به اینترنت کشیده شده است. ردپایشان را در فروم‌ها و اتاق‌های گفت و گو، وبلاگ‌ها و حتی وب سایت‌ها می‌توانید ببینید. فروش پوست در بازار‌های شمال و شرق کشور یا در مغازه‌های حوالی استانبول و خیابان منوچهری تهران دیگر جوابگوی نیاز انسان‌های مدرن علاقه مند به پوست حیوانات نیست.
یکی از وبسایت‌های فروش پوست حیوانات انگیزه این گزارش شد. روی صفحه اصلی می‌توانید عکس و مشخصات انواع و اقسام محصولات ساخته شده از پوست را ببینید؛ کیف پوست خرگوش، پوست کامل و دم روباه، پوست کامل کانگرو و گوزن، سمور و مار تاکسیدرمی شده، کلاه پوست راکن و…
با شماره ای که روی سایت قرار داده اند تماس می‌گیرم. ایمان رونقی، مسئول فروشگاه بدون اینکه دستپاچه شود از شنیدن عنوان خبرنگار و موضوع گزارش، می‌گوید که کارشان قانونی است و البته دیگر زمینه کارشان را از فروش پوست گاو و گوسفند تغییر داده اند.
تا می‌پرسم پس محصولاتی که مشخصاتشان روی سایت قرار دارد چه هستند، می‌گوید: «فروشگاه بیشتر اینترنتی است. این محصولات را هم برای بازاریابی گذاشتیم. کسی که طالب چنین محصولاتی است وقتی در اینترنت جستجو می‌کند، به سایت ما می‌رسد و تماس می‌گیرد. ما هم تلاش می‌کنیم نظرشان را عوض کنیم و پیشنهاد می‌دهیم که به جای هزینه‌های بالا و احتمالا جریمه، از پوست گاو و گوسفند استفاده کنند که فروششان قانونی است.»
می پرسم یعنی هیچ وقت پوست حیوانات دیگر را نمی‌فروختید؟ می‌گوید: «2سال پیش فروش داشتیم. پوست در بازار فراوان‌تر بود. سخت‌گیری‌های سازمان محیط زیست چند سالی است بیشتر شده و بیشتر پوست‌هایی که الان خرید و فروش می‌شوند، قدیمی هستند. زمانی که شکار مجاز بود. بخشی هم محصولات وارداتی بود که با بالا رفتن قیمت دلار واردتشان به صرفه نیست.»
روکشی گوشی تلفن همراه با پوست مار پیتون چند؟
قیمت انواع پوست بسیار متفاوت است. در واقع قیمت مقطوع برای هیچ کدام از این پوست‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. غیرقانونی بودن این تجارت و اینکه بسیاری از شکارچیان با توجه به نیازشان روی پوست‌ها قیمت می‌گذارند، عامل این تغییر و تفاوت قیمت هاست.
یگان حفاظت محیط زیست شهرستان قائمشهر مدتی پیش شکارچیانی را دستگیر کرد که قصد داشتند پوست یک قلاده پلنگ را به مبلغ 2 میلیون تومان بفروشند. این درحالی است که شهرام امیری شریفی، مدیرعامل انجمن دیده‌بان حقوق حیوانات، می‌گوید: «ما شنیده ایم که برای پوست پلنگ و خرس مبالغی بین 12 تا 30 ميليون معمولا در نظر می‌گیرند. فروشگاهي هم پوست گرگ داشت که حدود يك تومان روی آن قیمت گذاشته بود.»
قیمت پوست معمولا کمی بیش از جریمه آن در نظر گرفته می‌شود و براساس آخرین جریمه‌ای که برای شکار از سوی سازمان محیط زیست اعلام شده است، جریمه شکار پلنگ، خرس قهوه ای،کفتار، گرگ، کاراکال و سیاه‌گوش 5میلیون تومان، آهو 2میلیون تومان، روباه 3میلیون تومان و خرس سیاه 6میلیون تومان است. بیشترین جریمه به شکار یوزپلنگ تعلق می‌گیرد؛ 25میلیون تومان که البته فعالان محیط زیست و حقوق حیوانات معتقند این جریمه‌ها بازدارنگی لازم را ندارند.
قیمت در سایت‌های فروش پوست و آگهی‌های مربوط به آن کمی متفاوت است. در سایت فروش آنلاین پوست، این قیمت‌ها را می‌بینید: پالتو پوست روباه سلطنتی 1 میلیون و 500 هزار تومان، پالتوی پوست گرگ 380 هزار تومان، پالتو پوست خرگوش 375 هزار تومان،کلاه پوست روباه 75 هزار تومان، دم روباه 65 هزار تومان،پوست روباه 220 هزار تومان، پوست گوزن 125 هزار تومان و پوست کانگورو 115 هزار تومان.
در آگهی دیگری قیمت کیف سمور 68هزار تومان، پالتو سمور 300هزار تومان و پالتو روباه 1میلیون و 600هزار تومان، اعلام شده است.
در یکی از شبکه‌های اجتماعی هم فروشگاهی به عنوان اولین مرکز طراحی و تولید محصولات از پوست مار و کروکودیل و پوست‌های خاص، قیمت‌هایی ویژه‌ای برای محصولاتش در نظر گرفته است؛ فلش مموری با روکش پوست شتر مرغ 70 هزار تومان، گارد آیفون 4 و 4اس تهیه شده از پوست مار پیتون 130 هزار تومان، فلش مموری با روکش پوست خرگوش 50هزار تومان، روکش گوشی تلفن همراه از پوست مار کبری 250هزار تومان، کیف از پوست ایگوانا 450هزار تومان، گردن‌بند دندان گرگ 60هزار تومان، فلش مموری با روکش از پوست تمساح 80 هزار تومان!
سفارش شکار پذیرفته می‌شود!
عنوان و عکس‌های سایت برای خیلی‌ها وسوسه انگیز است. مخصوصا برای شکارچیان. اینطور که رونقی می‌گوید خیلی از شکارچی‌ها با آنها تماس می‌گیرند و می‌خواهد برایشان شکار کنند. یک بار هم کسی می‌خواسته پوست پلنگ بهشان بفروشد و گفته که پلنگ داخل باغ‌وحش مرده بوده و پوستش را کنده‌اند.
او می‌گوید پوست‌هایی که در خارج از ایران هستند، پرورشی‌اند. در واقع حیوان شکار نمی‌شود بلکه از ابتدا به منظور استفاده از پوستش پرورش داده می‌شود و با روش‌های خاصی کشته می‌شود تا اثر گلوله روی پوستش نماند. کره جنوبی و چین در پرورش روباه دست دارند و البته رونقی می‌گوید که وقتی این پوست‌ها به ایران وارد می‌شود، سازمان محیط زیست آنها را قبول نمی‌کند و مجوز نمی‌دهد.
رونقی ادامه می‌دهد: «تمام این محصولاتی که روی سایت می‌بینید قاچاقشان وجود دارد و وارداتی هم هست. البته چون کار سخت شده خیلی کمتر خرید و فروش می‌شود. کار سختی است و هم غیر قانونی است و هم دردسر دارد. کارهای وارداتی هم تک هستند و دست به دست می‌شوند و معمولا هم قدیمی هستند و دست دوم. مثل پالتوی پوست چون پوست دباغی شده خراب نمی‌شود و می‌شود آن را فروخت. ولی ما تمرکزمان را برای فروش پوست گاو گذاشته‌ایم.»
پوست سگ به جای پوست پلنگ
از سایت‌های خرید و فروش پوست حیوانات که بگذریم، مغازه‌های زیادی هستند که مدعی فروش پوست‌های خارجی می‌شوند. محصولاتی که به گفته رضا فرجی، رییس اداره اجرایی شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست، فروششان بدون اجازه این سازمان ممنوع است.
او می‌گوید: «یک سری کالای وارداتی در این زمینه خرید و فروش می‌شوند که پوست نیستند. دباغی شده‌اند. مثل اورکت، شال، کلاه و… پوست باید مجوز داشته باشد.»
مبدا اجناس وارداتی افغانستان و چین هستند که البته اجناس چینی همان‌طور که انتظار می‌رود تقلبی است. به گفته فرجی بسیاری از پوست‌هایی که به عنوان پوست پلنگ از چین وارد شده و به فروش رسیده، پوست سگ بوده که نقوش پوست پلنگ بر آن چاپ شده بوده!
فرجی می‌گوید: «یوز ایرانی و آسیایی در خطر انقراض هستند و شکار نمی‌شوند. اگر هم چنین چیزی باشد پوست یوز آفریقایی است که تعدادشان هنوز زیاد است و در خطر نیستند. آنها تکثیر می‌شوند و ممکن است از طرق مختلف مانند اسکله‌های غیر مجاز وارد شده باشند.»
او البته منکر وجود کارگاه‌های غیر مجاز یا شکارهای غیر مجاز برای استفاده از پوست حیوانات نیست و می‌گوید که مدتی پیش یک کارگاه کلاه‌دوزی در خیابان لاله‌زار که دباغی پوست انجام می‌داده، به همین دلیل مورد بازرسی قرار گرفته و تعطیل شده است.
اما خبرها و حرف و حدیث‌هایی که درباره شکارهای غیرمجاز به قصد استفاده از پوست حیوانات انجام می‌شود، چیست؟ فرجی معتقد است که این کار چندان رونق ندارد چون بسیاری از این حیوانات از نظر قوانین شرع جزو گونه‌های حرام گوشت هستند و استفاده از آنها بین مردم رواج چندانی ندارد.
بر اساس قانون فروش اجزای حیوانات حرام گوشت ممنوع است.
مازندران، بهشت شکارچی‌های ایران
فرجی اگرچه شکار برای پوست را در ایران چندان شایع نمی‌داند اما نظر مدیرعامل انجمن دیده‌بان حقوق حیوانات در این زمینه با مسئولان سازمان محیط زیست کمی متفاوت است.
شهرام امیری شریفی می‌گوید که در ایران شکار زیادی برای استفاده از پوست حیوانات انجام می‌شود و پوست‌هایی که در بازار داخلی به فروش می‌رسند کمتر وارداتی هستند. او معتقد است بیشتر حیوانات شکار شده داخل ایران هستند. شاید هم خبر فروش پالتوی ۲۰ میلیون تومانی پوست یوزپلنگ را خوانده باشید که توسط همین انجمن رسانه ای شد.
شریفی می‌گوید: «شکار گربه‌سانان، سگ‌سانان و سمورسانان به منظور استفاده از پوست آنها بسیار شایع است. افرادی هستند که در قالب وبلاگ، وبسایت و فروم‌های مختلف، خرید و فروش پوست انجام می‌دهد. ما چندین مورد را پیگیری کردیم و اطلاع دادیم. حتی به مرز گذاشتن قرارهای صوری هم رسیدیم اما این پیگیری‌ها نتیجه‌ای نداشته است.»
شریفی درباره وارداتی بودن این پوست‌ها می‌گوید: «معمولا گفته می‌شود این پوست‌ها وارداتی هستند یا متعلق به حیواناتی است که تصادف کرده اند. اگر تصادف کرده‌اند که باید مشخص شود عمدی به حیوان زده‌اند یا نه. اگر از خارج وارد شده، پس چطور پوست گونه‌های بومی ایران که در معرض خطر هم هستند فروخته می‌شوند؟ برای اثبات وارداتی بودن این پوست‌ها هیچ راهی وحود ندارد. شاید اگر شرط تست DNA برای واردات پوست گذاشته می‌شد به دلیل هزینه بالای این تست، کمتر هم وارد می‌شد که باز هم من می‌گویم حجم محصولات پوستی وارداتی بسیار کمتر از شکار داخلی است. چطور می‌شود این حجم پوست از کشورهایی که قوانین بسیار سخت‌گیرانه درباره حقوق حیوانات دارند، وارد ایران شود؟»
به گفته شریفی شکار در استان‌های گیلان و مازندارن و به خصوص مازندارن بسیار زیاد است. شکار حیواناتی مثل پلنگ، خرس و گربه وحشی. او در سایت‌های مختلف اینترنتی دیده است که شکارچیانی از این دو استان اعلام کرده اند که پول می‌گیرند و گونه خاصی را شکار می‌کنند و پوستشان را تحویل می‌دهند. او می‌گوید: «چندین بار با اسامی ناشناس سعی کرده‌ایم با این افراد معامله کنیم. گاهی هم سعی می‌کنیم متقاعدشان کنیم که این کار درست نیست و این گونه‌ها در معرض خطر هستند. اما می‌گویند بیکاریم و مجبوریم برای گذران زندگی شکار کنیم.»
دندان نیش گرگ جفتی 75 هزار تومان
دیده‌بان حقوق حیوانات موارد زیادی از فروش پوست حیواناتی مثل شغال و سمور را در مغازه‌های اطراف جاده‌های استان مازندارن دیده است. مغازه‌هایی که حیوانات تاکسیدرمی شده هم می‌فروشند. در صورتی که فروش حیوانات تاکسیدرمی شده با مجوز خاصی امکان پذیر است که حتما باید این مجوز به محصول نصب شده باشد و البته نیازی به گفتن نیست که بیشتر این تاکسیدرمی‌ها مجوز ندارند.
شریفی از نحوه نظارت سازمان محیط زیست بر این مسئله انتقاد می‌کند و می‌گوید: «این محصولات خیلی راحت فروخته می‌شوند. در خیابان منوچهری به راحتی می‌توانید چنین چیزهایی را پیدا کنید و بخرید. یک جفت دندان نیش گرگ با پایه نقره در همین خیابان پشت ویترین گذاشته شده و به قیمت 75 هزار تومان فروخته می‌شود.»
آنطور که پیداست فروش پوست حیوانات و استفاده از آنها بازار پر رونق و آشفته ای دارد که بیشتر شبیه کلاف سردرگم است. هیچ کس منکر وجود آن نیست اما غیر قانونی است. می‌گویند وارداتی هستند اما این حجم شکار حیوانات که بسیاری از آنها حرام گوشت هستند و معمولا گوشتشان استفاده نمی‌شود، نشان از اتفاق دیگری دارند.
ما و شما بدمان بیاید یا نیاید، خیلی‌ها دوست دارند پوست روباه دور گردنشان بیندازند، روی فرش پوست پلنگ قدم بگذارند و خانه‌شان را با دندان نیش گرگ تزئین کنند!
*خبرنگار مجله مهر
