دیده بان حقوق حیوانات: گران ترین قهوه دنیا به کاپی لواک موسوم است و از مدفوع نوعی گربه اندونزیایی به‌نام لواک به‌دست می‌آید. اما علاقمندان به این قهوه اگر در جریان جزئیات فرایند تهیه آن قرار گیرند٬ احتمالا دیگر تمایلی به نوشیدن این قهوه لوکس نخواهند داشت. مدافعان حقوق حیوانات به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد این گربه‌ها در شرایطی سخت٬ به خوردن و دفع میوه درخت قهوه وادار می‌شوند.
این نوع قهوه عمدتا در اندونزی تهیه میشود و از مدفوع حیوانی شبیه به گربه که در آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کند به‌دست می‌آید. به‌طور طبیعی این حیوان در مزارع قهوه می‌چرخد و از بهترین میوه‌های درخت قهوه تغذیه می‌کند. می‌گویند در معده گربه آنزیم‌هایی ترشح میشود و فعل و انفعالی بر روی دانه قهوه صورت می‌گیرد که طعمی خاص و استثنایی به قهوه می‌بخشد. بعد که حیوان اجابت مزاج کرد٬ کارگران مدفوعات را از مزرعه جمع‌آوری کرده و باقی مراحل شست‌وشو و خشک کردن آن را انجام می‌دهند.
محبوبیت جهانی کاپی لواک به سال ۲۰۰۷ بازمی‌گردد؛ زمانی‌که در سکانسی از فیلم The Bucket List با بازی جک نیکلسون و مورگان فری‌من٬ به فرایند تهیه این قهوه اشاره‌ای مستقیم میشود. در آن سال قیمت هر پوند کاپی لواک در بازارهای جهانی به ۲۳۰ دلار می‌رسد. در سال‌های بعد این قیمت به ۶۰۰ دلار هم می‌رسد.
به گزارش آیکافی طولی نمی‌کشد که قهوه به‌دست آمده از مدفوع این حیوان نازنین مرزهای اندونزی را درمی‌نوردد و سر از کافه‌ها و کافی‌شاپ‌های آمریکا و اروپا در می‌آورد. سال گذشته کافی‌شاپی در لندن هر فنجان کاپی‌لواک را با قیمت ۷۰ پوند به مشتریان عرضه می‌کرد. در مالزی برای یک فنجان از این قهوه چیزی حدود ۱۶ دلار باید پرداخت کنید.
اما تقاضای جهانی برای این قهوه و قیمت نهایی بالای آن در کنار منحصربهفرد بودنش٬ باعث شده که فرایند تولید آن از شیوه‌ای اصیل و طبیعی به روشی غیرانسانی بدل شود. قهوه‌کاران اندونزیایی به‌سودای سود بیشتر و زحمت کمتر٬ حیوان زبان‌بسته را به انواع شکنجه‌ها گرفتار می‌کنند.
قضیه بسیار ساده است؛ طبیعتا جمع‌آوری مدفوع حیوان از قفس بسیار ساده‌تر است تا از میان مزارع و درختان قهوه. پس مزرعه‌داران این حیوانات را در قفس‌های جداجدا نگه می‌دارند و روزانه جیره میوه درخت قهوه‌شان را در قفس در اختیارشان قرار می‌دهند و عصر به عصر مدفوعات را جمع می‌کنند. روزنامه گاردین به‌تازگی از یکی از این مزارع در شهر مدان استان سوماترای اندونزی بازدید کرده است؛ جایی که گربه‌ای ماده در قفسی تنگ در انتهای مزرعه محبوس بوده و دو توله‌اش هرکدام در قفس‌هایی دیگر دور از مادرشان نگهداری می‌شده‌اند. گاردین در این مزرعه ۲۰ قفس پنهان‌شده دیگر پیدا می‌کند.
گروه‌های مدافع حقوق حیوانات می‌گویند گربه‌های اندونزی برای تولید کاپی لواک تحت شکنجه قرار می‌گیرند.
اما پیش از آنکه اولیور میلمان ستون‌نویس گاردین هفته پیش این مقاله را از مدان اندونزی مخابره کند٬ من در سفری که سال گذشته درست به همین شهر داشتم٬ به عینه با چنین قفس‌هایی در یکی دو مزرعه قهوه مواجه شدم.
همان‌وقت در سفرنامه قهوه در اندونزی نوشتم:
در چند سفری که به مزارع کاپی‌لواک-خیز آسیای جنوب شرقی داشته‌ام، گربه‌های بی‌نوای در بند قفس را دیده‌ام که گوشه قفس کز کرده‌اند و نای حرکت ندارند. این هم برای خودش روشی‌ست: گربه‌ها را در قفس محبوس می‌کنند و برگ‌های درخت قهوه را جلوی حیوان می‌اندازند. آگاهان می‌گویند کاپی‌لواکی که به طریقه طبیعی و با گردش آزاد حیوان در مزرعه به‌دست نیامده باشد، از درجه اعتبار ساقط است. کارگران قهوه پیش از این در پاسخ به پرسش من درباره علت حبس حیوان در قفس می‌گفتند که این‌ها تنها برای نمونه است صرفا جهت حض بصری توریست‌ها؛ کاپی‌لواک‌های ما اوریجینال است. اما خانم متصدی یک کارگاه کوچک فرآوری قهوه در همین سفر مدان آب پاکی را روی دستم ریخت و گفت اصلا همین‌طوری بهتر است؛ به‌خاطر اینکه حیوان که نمی‌فهمد، حیوان است، ممکن است از دانه‌های قهوه‌ی فاسد شده تغذیه کند. به همین خاطر ما خوب‌هایش را برایش سوا می‌کنیم و در اختیارش قرار می‌دهیم.
حالا سر و صدای انجمن‌های دفاع از حقوق حیوانات درآمده که تعداد چنین مزارعی در کشورهای قهوه‌خیز و معمولا فقیر ِ آسیای جنوب شرقی رو به‌فزونی‌ست. هزاران هزارن گربه زبان‌بسته دور از محل طبیعی زندگی خود در قفس‌هایی کوچک حبس می‌شوند تا کیلومترها آن‌طرف‌تر فنجانی قهوه پر و خالی شود. نگرانی دیگر این فعالان٬ استفاده از گونه‌های دیگری از همین خانواده گربه زباد است که در معرض انقراض قرار دارند. گاردین گزارش می‌دهد که برای تهیه کاپی لواک گاه از حیوانی با نام binturong استفاده میشود که بنا بر طبقه‌بندی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست٬ جزو گونه‌های در خطر به‌حساب می‌آید.
می‌گویند آنزیم‌های اسید معده این گونه‌های حیوانی موجب به‌دست دادن دانه‌های قهوهای میشود که بعد از شسته‌شدن و بو دادن٬ طعمی ملایم و کاراملی به‌خود می‌گیرد.
کریس شپرد مدیر یک سازمان غیردولتی مدافع حقوق حیوانات در جنوب شرق آسیا می‌گوید: “این حیوانات در شرایط بسیار ناگواری به‌سر می‌برند. نرخ مرگ‌ومیر در میان گونه‌هایی از گربه زباد در حال افزایش است و بعضی در معرض خطر انقراض قرار دارند. شرایط دارد از کنترل خارج میشود٬ در حالی‌که آگاهی عمومی کافی نسبت به این مساله وجود ندارد. مردم باید بدانند که این قهوه چطور تهیه میشود. باید بدانند ده‌ها هزار گربه محبوس در قفس نگهداری می‌شوند تا این قهوه درست شود. آنها مسلما اگر این را بدانند٬ دیگر تمایلی به نوشیدن آن قهوه نخواهند داشت.”
سوای از این‌ها٬ طعم این قهوه آن‌طورها هم که می‌گویند٬ چندان آش دهن‌سوزی نیست. در همان سفرنامه آورده بودم:
به نظر می‌رسد دلیل اصلی گران بودن این نوع قهوه بیش از آنکه به طعم و کیفیت آن ربط داشته باشد، به شیوه خاص و منحصربهفرد تهیه‌اش برمی‌گردد. سوای از این، مسائل تبلیغاتی را هم نباید فراموش کرد؛ به‌هر حال آدم‌هایی که بوگاتی سوار می‌شوند قهوهای که می‌نوشند باید یک فرقی با قهوه بقیه داشته باشد؛ وگرنه که ما که بارها امتحان کرده‌ایم، چندان تفاوتی با دیگر قهوه‌های تک-گونه (Single Origin) احساس نکرده‌ایم.
دیده بان حقوق حیوانات
