دیده بان حقوق حیوانات: مدیرعامل انجمن طرح سرزمین از مشاهده خرس سیاه به عنوان یک گونه در خطر انقراض در مناطق غربی هرمزگان خبر داد. تعداد گونه خرس سیاه در کل استان به 50 قلاده نیز نمی‌رسد.
به گزارش خبرنگار سرویس محیط زیست هرمزگان نیوز، خرس سیاه آسیایی كه در گویش محلی به آن هرس می گویند، یكی از زیباترین حیوانات استان هرمزگان است که سال 89 به عنوان سمبل طبیعت و حیات وحش این استان انتخاب شد. این حیوان كه از گونه های جانوری نادر در ایران و جهان است در حال حاضر در فهرست قرمز (در آستانه انقراض) قرار دارد كه باید تحت حفاظت ویژه قرار بگیرد. این در حالی است كه به دلیل عدم تحقیقات طی سال های گذشته حتی از تعداد این گونه نیز هیچ آمار دقیقی در دست نیست.
خرس سیاه آسیایی اولین بار در بلوچستان ایران، اوایل قرن بیستم توسط جانورشناس روسی به نام زارودنی مشاهده و گزارش شد. پس از آن تا مدت ها دیگر خبری از آن نبود تا جایی كه محققان فكر كردند نسل این گونه زیبا در ایران منقرض شده است، اما مشاهده آن در سال 1352 در مناطق جنگلی جنوب كرمان خط بطلان بر فرضیه انقراض آنها كشید.
تا پیش از این، محققان پراكندگی خرس سیاه بلوچی در استان هرمزگان را مناطقی همچون قلوان، جاهودق زاغ، گوردی در بشاگرد، رودان، ارتفاعات سردشت و جكدان جاسك، ارتفاعات زاغ پیرزال واقع در رودخانه دژ میناب اعلام می کردند؛ در حالی که امروز طاهر قدیری- مدیر عامل موسسه طرح سرزمین- خبر از مشاهده این گونه در خطر انقراض در مناطق غربی هرمزگان داده است.
قدیری در گفت و گو با فارس افزود: طرح مطالعاتی خرس سیاه و پلنگ که از یک سال پیش توسط انجمن طرح سرزمین با همکاری اداره کل محیط زیست هرمزگان و با بررسی مقدماتی برخی مناطق همچون بشاگرد، میناب و رودان آغاز شده، هم اکنون وارد مرحله جدیدی شده است.
وی اضافه کرد: هدف اصلی این طرح، بررسی رژیم غذایی خرس سیاه و پلنگ، تهیه نقشه پراکنش خرس سیاه در استان هرمزگان و نیز بررسی میزان تعارض خرس سیاه با انسان در منطقه است.
به گفته مدیر عامل موسسه طرح سرزمین، قرار است بعد از پایان این مطالعات که دو سال به طول می‌انجامد اقداماتی در راستای فرهنگ سازی به منظور کاهش تعارضات بین مردم محلی و خرس سیاه با اجرای برنامه‌های آموزشی آغاز شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر تعارضات زیادی بین مردم محلی و خرس سیاه به ویژه در منطقه رودان در استان هرمزگان وجود دارد و تلاش انجمن طرح سرزمین، به حداقل رساندن این تعارضات برای حفظ این گونه در خطر انقراض در کشور است. همچنین در قالب این طرح قرار است در منطقه حفاظت شده گنو در هرمزگان براورد جمعیت و تعیین رژیم غذایی پلنگ هم صورت گیرد.
این مسئول با بیان اینکه منطقه حفاظت شده برای گونه خرس سیاه در استان هرمزگان وجود ندارد، یادآور شد: انجمن طرح سرزمین در تلاش برای ایجاد مناطق حفاظت شده زیست خرس سیاه در هرمزگان است.
مدیر عامل انجمن طرح سرزمین با بیان اینکه علاوه بر پژوهش‌ها باید آموزش‌های محلی نیز در دستور کار انجمن‌های زیست محیطی در رابطه با حفاظت از گونه‌های در حال انقراض قرار گیرد، ادامه داد: طی تمهیدات اندیشیده شده گونه خرس سیاه در مناطق غربی هرمزگان نیز دیده شده است.
قدیری با بیان اینکه تاکنون تصور بر این بود که گونه خرس سیاه تنها در مناطق شرقی استان هرمزگان زیست دارد، افزود: طبق تمهیدات یاد شده، این گونه در پنج نقطه دیگر استان نیز طی ماههای گذشته به ویژه شهرستا‌ن‌های غربی هرمزگان مشاهده شده است.
به گفته وی، طبق تخمین‌ها تعداد گونه خرس سیاه در کل استان به 50 قلاده نیز نمی‌رسد.
مدیر عامل انجمن طرح سرزمین ضمن اشاره به ثبت نخستین عکس خرس سیاه در هرمزگان طی سال 2011 و ارائه آن به سازمان ملل افزود: استقرار دوربین‌های تله‌ای و آنالیز رژیم غذایی خرس سیاه در کنار آموزش افراد محلی از جمله فعالیت‌های انجمن مذکور در حمایت از
این گونه در خطر انقراض است.
به گزارش هرمزگان نیوز، خرس سیاه آسیایی منزوی، گوشه گیر و قلمروطلب است و مناطقی را به عنوان قلمرو خود علامت گذاری می كند. یكی از عادات عجیب و فوق العاده خرس آسیایی این است كه زمانی كه در گوشه و لبه پرتگاهی غافلگیر می شود، خود را لوله كرده و صدها متر روی زمین می غلتد و از منطقه دور می شود. نكته جالب دیگر این كه تمامی خرس ها می توانند از درخت بالا بروند، اما خرس سیاه علاوه بر این، هنگام پایین آمدن می تواند وارونه و رو به پایین (با سر) از درخت پایین بیاید.
شاید یكی از دلایل مشاهده دیر به دیر این حیوان زیبا و كم نظیر زندگی شبانه آن بعلاوه ترسو و مردم گریز بودنش باشد كه مشاهده اش را حتی برای محلی ها و بومیان منطقه نیز سخت می كند. خرس سیاه شب هنگام از خانه اش برای شكار بیرون می آید و تا نزدیك صبح به شكار و خوردن غذا می پردازد و صبح تا شب برای استراحت راهی پناهگاهش می شود.
غذای مورد علاقه این خرس درختچه ای به نام «داز» است كه از خانواده خرما و شبیه نخل زینتی است.خرس سیاه آسیایی در مناطق گرمسیری، خواب زمستانی ندارد ولی در مناطق سردسیر در فصل زمستان به غارها و سوراخ درختان پناه برده و به خواب زمستانی فرو می رود.
همچنین با فرا رسیدن زمستان دچار تغییر و تحولات فیزیولوژیكی می شود ازجمله عصبی و مضطرب شده و اشتهایش را از دست می دهد و به دنبال مكانی برای خواب زمستان می گردد.
بهزیستگاه خرس سیاه آسیایی علاوه بر ایران كشورهای ژاپن، چین، روسیه، تایوان، هند، نپال، ویتنام، افغانستان و پاكستان است و در ایران نیز در استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و كرمان مشاهده می شود.این حیوان نادر در حال حاضر در فهرست قرمز و در آستانه انقراض جهانی است و از درجه حفاظتی برخوردار است و این به این معناست كه طی 10 سال اخیر حدود 50 درصد از جمعیت آن كاسته شده است.
متاسفانه در ایران شكار بی رویه و نابودی زیستگاه ها از عوامل مهم تهدید حیات این جانور به شمار می رود. هر ساله تعداد زیادی از بچه های این خرس كه برای خوردن خرما و میوه به نخلستان ها می روند، توسط مردم محلی و شكارچیان كشته یا اسیر شده و به دیگر كشورها فروخته می شوند. تصا
دفات جاده ای بخصوص در منطقه جیرفت و كهنوج نیز یكی دیگر از عوامل تهدیدكننده خرس سیاه است.
بنا بر اطلاعات منتشر شده، از میان 8 گونه خرس دنیا 2 گونه در ایران زندگی می كنند؛ خرس قهوه ای كه در امتداد رشته كوه های زاگرس و البرز زندگی می كند و خرس سیاه آسیایی كه در جنوب شرقی كشور در محدوده استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و كرمان پراكنده است. خرس سیاه در گویش محلی بلوچی “ممmem ” و در گویش محلی مردم بشاگرد هرمزگان “هرس”نامیده می شود. طول سر و تنه 120 تا 180سانتیمتر، طول دم 7 تا 10 سانتیمتر، ارتفاع 90 سانتیمتر و وزن50 تا170كیلو گرم متغیر است.
رنگ بدن خرس به جز اطراف پوزه كه روشن تر است، مشكی است. یكی از ویژگی های خاص خرس سیاه آسیایی وجود یك طوق بزرگ سفید در زیر گردن است. این طوق به شكل هفت كمانی زیر گردن قرار گرفته و به دو طرف شانه ها كشیده شده است. گوش ها بزرگ و لوله ای شكل بوده كه انتهای گردی دارند و در دو پهلوی سر قرار می گیرند. دست و پا كوتاه است این حیوان چشم های كوچكی داشته و حس بینایی و شنوایی ضعیف ولی حس بویایی بسیار قوی و حساسی دارد.
_____________________
