دیده بان حقوق حیوانات: در افسانه ها آمده است که این ورزش برای اولین بار درحوزة دو طرف آمو دریا انجام می شده است. در بعضی از نوشته های دیگر آمده است که مسابقات بزکشی در افغانستان به قرن یازدهم و دورة چنگیزخان باز می گردد. تاریخ بزکشی را به زمان لشکر کشی های اسکندر مقدونی ارتباط میدهند که پهلوانان آریائی بالای لشکر دشمن شبخون میزدند و افراد دشمن را زنده از اردوگاهای شان با خود میبردند.میگویند که بعد ها این مهارت های جنگی شکل ورزش را به خود گرفته و برای سرگرمی و نمایش انجام میشد.در ابتدا در این بازی از لاشه بز استفاده میشد ولی به نسبت کم بودن وزن آن، بعداً گوساله مورد استفاده قرار گرفت، اما این ورزش نام قبلی خویش(بزکشی) را همچنان حفظ نموده است. این ورزشی است که در نظر بسیاری ازطرفداران حقوق حیوانات ، مصداق بارز نقض این قوانین است . اگر بشود بر روی آن اسم ورزش گذاشت.
در افسانه ها آمده است که این ورزش برای اولین بار درحوزة دو طرف آمو دریا انجام می شده است. در بعضی از نوشته های دیگر آمده است که مسابقات بزکشی در افغانستان به قرن یازدهم و دورة چنگیزخان باز می گردد. تاریخ بزکشی را به زمان لشکر کشی های سکندر مقدونی ارتباط میدهند که پهلوانان آریائی بالای لشکر دشمن شبخون میزدند و افراد دشمن را زنده از اردوگاهای شان با خود میبردند. وی میگوید که بعد ها این مهارت های جنگی شکل ورزش را به خود گرفته و برای سرگرمی و نمایش انجام میشد. در اوایل دراین بازی از لاشة بز استفاده میشد ولی به نسبت کم بودن وزن آن، بعداً گوساله مورد استفاده قرار گرفت، اما این ورزش نام قبلی خویش(بزکشی) را همچنان حفظ نموده است.
بزکشی یک بازی قدرتی است که بطور سنتی در افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای میانه انجام می شود. پناهندگان افغان این بازی را از افغانستان به پاکستان آورده اند. قوانین این بازی برای کسانی که با آن آشنایی دارند بسیار ساده است.اجازه ندارید بز را تا زین بالا بیاورید. حق ندارید برای گرفتن بز از رقیب به دستش بزنید و حق ندارید برای مانع شدن از دیگر سواراکاران از طناب بر سر راهشان استفاده کنید.
اگر این قوانین کمی عجیب به نظر می رسند، آنها را یک درس سریع در بزکشی بحساب بیاورید. البته این ها همه قوانین نیستند، اما آن هایی که با این بازی قدرتی آشنا هستند آنها را به عنوان قوانین مردانگی می شناسند.
این بازی هنوز در بخش های شمالی افغانستان و توسط پناهندگان افغان در بسیاری از بخش های پاکستان همچنین در سراسر آسیای میانه بازی می شود. این بازی توجه هزاران هوادار را به خود جلب می کند و در افغانستان در استان های میمنه، مزارشریف و کتغان مشهور است. قانون دیگر این است که زنان حق تماشای این بازی را ندارند.
زهیر حسین سرواری، دبیرکل فدراسیون بزکشی پاکستان، گفت: «اغلب بزکشی در زمستان انجام می شود، چون فصل برداشت محصولات کشاورزی به اتمام رسیده است و اسب ها و سوارکاران بدون اینکه بیش از حد گرمشان شود می توانند مسابقه دهند.» بزکشی هر طوری که شکل و رویدادش باشد بستگی به حمایت ها از اسب ها و سوارکاران پیروز و جشنی دارد که بزکشی در طی آن انجام می شود.
بطور سنتی، جنبه روستایی شمال افغانستان و در پاکستان جایی که بزکشی انجام می شود، هر دو نوع حمایت های مالی در دست روسای قبائل – مردان دارای اهمیت سیاسی، اقتصادی و سیاسی قرار دارند که طبقه برجسته غیر رسمی زندگی محلی را تشکیل می دهند. روسای قبائل اسب هایی دارند که به نژاد آنها افتخار می کنند و موفقیت خود را در بزکشی به حیثیت صاحبان خود می افزاید.
روسای قبائل و اشخاص مشهور منطقه، سوارکاران ویژه ای را برای اسب های خود استخدام می کنند که به نام «چپ انداز» مشهور هستند. مهمترین چیز حمایت آنها از رویدادهای جشنی است که بزکشی بطور سنتی در طی آن انجام می شود.
برای بزکشی از لاشه یک حیوان استفاده می شود. بز ترجیح داده می شود اما اگر بز پیدا نشود از گوساله کوچک هم می توان استفاده کرد.
قبل از اینکه مسابقه بزکشی شروع شود، بازیکنان، جسد را حداقل به مدت 24 ساعت در آب سرد قرار می دهند تا خیس بخورد!!!!!!!!!
این کار برای تغییر شکل نیافتن لاشه حیوان صورت می گیرد تا وقتی صدها چپ انداز برای گرفتنش رقابت می کنند لاشه متلاشی نشود و بازیکنان بتوانند آن را به حلقه پیروزی برسانند.
چپ اندازها افرادی قوی هستند. آنها با استخوان های شکسته به بازی ادامه می دهند. یک چپ انداز فقط یک مدت بسیار کوتاه برای بستن شکستگی خود می تواند بایستد و مجدد سوار بر اسب شده و به بازی ادامه دهد.
والی استان سرحد شمال غربی سال گذشته 500,000 روپیه به فدراسیون بزکشی هدیه داد؛ اما این مبلغ برای اجرا و بهبود این بازی در منطقه کافی نبود.
حاجی علی احمد، یک بازیکن مشهور بزکشی، به آسیای میانه آنلاین گفت: «اسب های بزکشی برای مسابقه تربیت می شوند و ویژگی های کیفی خاصی دارند. اگر چپ انداز در طی مسابقه از اسب خود بیافتد، اسب در میانه آن همه گرد و خاک می ایستد. او در بین آن همه شلوغی می ایستد و منتظر می ماند تا سوار کار دوباره سوار شود.»
او افزود که آنهایی که اسب های بزکشی را تربیت می کنند به اسب ها در زمان های مشخص به همراه رژیم معمولی کاه و جو، خشکبار و کره می دهند.
اگر اسب بیش از حد چاق شود، مربی قنتر می کند یعنی اینکه اسب را چندین هفته هر روز به مدت چند ساعت افسار و زین کرده زیر تابش آفتاب نگه می دارد تا چاقی از بین برود. آفتاب نه تنها چربی ها را می سوزاند بلکه طاقت آوردن را نیز به اسب می آموزد.
بزکشی یک بازی مشهور در بین جنوبی های آسیای میانه مانند پشتون ها، هزاره ها، تاجیک ها، ازبک ها، قرقیزها، قزاق ها و ترکمن ها است.
در دهه 1950، دولت افغان بزکشی را به عنوان یک جاذبه گردشگری و سمبل قدرت مرکزی و اتحاد ملی تبلیغ می نمود. تیم های استانی وجود داشت و مسابقات تحت نظارت شاه بود. دولتی که توسط شوروی منصوب شد این مسابقات را برداشت.بازیکنان بزکشی سال ها با شدت و کوشش آموزش می بینند. بسیاری از رقبای فصلی بیش از 35 سال سن دارند.بازی درست نیاز به اسب آموزش دیده دارد. چنین اسب هایی را امروزه می توان بین 15,000 تا 20,000 دلار خرید.
این ورزش توسط پناهندگان افغان و در زمان طالبان زمانی که این بازی در استان های شمالی افغانستان انجام می شد به پاکستان آورده شد. وقتی قوانین و تاریخچه این بازی را می خوانید، جاذبه ها برای تماشاگران نوعی را می توانید حس کنید.
برخی مشخصات
نحوة انجام این بازی قسمی است که عده ای سوارکاران که بنام چپ انداز یاد میگردند برای بدست آوری لاشة یکبز «گوسالة ذبح شده» با هم به رقابت می‌پردازند.گوسالة که باید در بین 30 تا 45 کیلوگرام وزن داشته باشد بعد از ذبح و پاک نمودن داخل آن، برای مدت 24 ساعت در داخل آب گذاشته میشود تا مقاومت پوست آن بیشتر گردد.
ساحة میدان بزکشی محدود نمی باشد ولی از طرف ریاست المپیک افغانستان حدود میدان مربع 350*350 متر و حدود میدان مستطیل 300*350 متر تعیین گردیده است. علاوه بر آن انجام مسابقات بزکشی در میدان های عمومی ورزشی و در داخل استدیوم ها هم امکان پذیر است.
در میدان بزکشی دو محل مهم و بارز وجود دارد که یکی آن “دایرة حلال” و دومی “بیرق” است که در یک فاصلة معین و در مقابل دایرة حلال در سمت دیگر میدان قرار دارد. در مواردی هم دایرة برداشت بطور علیحده نیز وجود دارد.
در شروع بازی، بز ((گوساله)) در وسط دایرة حلال و یا دایرة برداشت قرار داده میشود و چپ اندازان سوار بر اسب در اطراف آن حلقه میزنند تا لاشه را از روی زمین برداشته و با پیشی گرفتن ازرقبا از بیرق عبور داده و دوباره آنرا به دایرة حلال پرتاب نمایند. در صورت عبور دادن بز از بیرق یک نمره و در صورت رسانیدن به دایرة حلال، برندگان مستحق دو نمره میگردند.
نظر به مقررات وضع شده از طرف فدراسیون بزکشی افغانستان، گرفتن بز در زیر پای توسط چپ انداز، زدن چپ انداز با قمچین ، بستن بز در زین که به آن «قوش» میگویند، بستن بز به ریسمان (چلبر بستن)، بیجای دست انداختن به بز از فول های این ورزش محسوب میگردد.
مسابقات بزکشی بین دو تیم و چندین تیم اجرا میگردد. در صورتیکه مسابقات بین دو تیم باشد، از هر تیم ده نفر چپ انداز و در مسابقات میان چند تیم، از هر تیم پنج نفر سوار کار اشتراک میداشته باشند. بنابر عدم موجودیت تیم های مختلف بزکشی، در بیشتر مسابقات که در ولایات انجام میشود، تعداد نا محدود ورزشکاران اشتراک مینمایند که به نام “توده برآئی” معروف است که هر سوار کار سعی می نماید تا به نفع خود امتیاز کسب نماید.
اسبهای بزکشی نیاز به تمرینات ویژه ای دارند تا درمسابقات شرکت نمایند. چندروز قبل از مسابقه، اسبها را برای مدتی از روز گرسنهنگه می دارند و آنها را در فواصل طولانی می دوانند. این تمرینات مشقت آمیزسبب می شود تا اسب سختی های روز مسابقه را که طاقت فرسا نیز است، به خوبیتحمل کند. علاوتاً حفظ و نگهداری اسب بزکشی مهارت و مصارف گزاف نیاز دارد.
اسب های بزکشی، بیشتر به نام رنگی که دارندنامگذاری میگردند. طور مثال یک اسپ خاکستری به نام “تارق” نامیده می شود ویک اسپ بور خاکستری به نام “سمند” یاد میگردد. به همین ترتیب یک اسپ سرخ رنگ را “جیرن” و همچنین یک اسپ سفید را “قزل” میگویند. ارزش این اسب ها بسیار زیاد بوده و حتی صاحبان آن آماده نیستند که اسپ های خود را با لوکس ترین موتر تبادله نمایند.
مسابقات بزکشی بیشتر به مناسبت روز های ملی، سال نو، جشن ها، ختنه سوری و عروسی ها برگزار میگردد. به نسبت هوای معتدل، مواسم بهار و خزان برای اجرای این ورزش مساعد بوده و انتخاب میشود.
به خاطر هیجانی و مهیچ بودن بزکشی، این ورزش در چندین فیلم سینمایی به نوعی حضور داشته است. هالیوود فلمی به نام سوارکارانThe Horsemenدربارة بزکشی ساخت که عمرشریف بازیگر مصری هالیود درآن نقش مرکزی داشت. فلم هندی “خدا گواه” با یک صحنة بزکشی آغاز میشود. در فلم امریکائی “رامبو 3” و همچنان در فلم “کابل اکسپرس” صحنه های از بزکشی وجود دارد.
منبع: وت پارس
