دسته: دانش

  • تحقیقات ۶ ساله از زندگی جانداران دریاها پرده بر می دارد

    دیده بان حقوق حیوانات/ محسن وفانژاد:  کشتی تحقیقاتی «تارا» از سال ۲۰۰۹ به مدت سه سال در اقیانوس های سراسر جهان در حرکت بود و نمونه های مختلف آب را جمع آوری می کرد. پس از پایان یافتن مسافرت کشتی تحقیقاتی، سه سال دیگر طول کشید تا محققین نمونه ها را آنالیز کنند و حالا نتیجه ۶ سال تلاش مداوم منتشر شده است.

    به گزارش دیجیاتو، میلیون ها و میلیون ها موجود میکروسکوپی کوچک در آب های سراسر جهان در اقیانوس ها زندگی می کنند. نتیجه تحقیق تیم ۱۶۰ نفره دانشمندان از سراسر جهان هفته پیش در نسخه ویژه مجله Science منتشر شد تا جزئیات ماجراجویی تارا و تلاش پژوهشگران را در اختیار علاقه مندان قرار دهد.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1394

    طی این مطالعات عمیق و طولانی، یک بار دیگر به دانشمندان ثابت شد که زیستگاه مذکور تا چه حد میزبان جانوران متنوع است. از میکروارگانیسم ها گرفته تا بزرگ ترین جانداران کره زمین، همه در آب های سراسر جهان، در اقیانوس ها، رودها و دریاچه ها زندگی می کنند.

    با وجود اینکه انسان ها تقریبا زیستگاه خود، کره زمین را به خوبی شناخته اند و مطالعات هر روز نکات جدیدی را نشان می دهد، اما دریاها و اقیانوس ها هنوز رازها و معماهای بزرگی را درون سینه خود حفظ کرده اند.

    تنوع جانوران در اقیانوس ها بی نهایت زیاد است اما محدودیت های انسان برای مطالعه اعماق دریا سبب شده که دریاها را به اندازه ای که خشکی را می شناسیم، نتوانیم مورد مطالعه قرار دهیم.این کشتی در حدود ۱۴۰ هزار کیلومتر طی ۱۱۴۰ روز سفر خود مسافرت کرده و از ۲۰۰ ایستگاه مختلف، بیش از ۳۵ هزار نمونه از سطح تا عمق هزار متری برداشته است.

    میکروارگانیسم ها و ویروس ها، بزرگترین بیومس اقیانوس ها را با ۱۰ هزار تا یک میلیون سلول آن هم تنها در چند میلیلیتر آب دریا تشکیل می دهند.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1395

     

    شانه داران، بزرگ ترین گروه جانوارن هستند که از قسمت های مو مانند برای شنا کردن استفاده می کنند. تصویر بالا یک جانوری که تنها یک میلی متر است را نشان می دهد اما دیگر جانوران این گروه حتی تا ۱٫۵ متر هم طول دارند. حرکت مواج مژک های این جانور سبب ایجاد پیام های عصبی و در نتیجه ایجاد رنگین کمانی از رنگ های نئونی می شود.

     

     

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1396

     

    کوپپادها یا جلوپایان که گروه کوچکی از سخت پوستان به حساب می آیند، در اقیانوس های سراسر جهان زندگی می کنند. برخی در بستر دریا هستند اما عده ای هم در آب های سطحی هستند. اغلب این جانداران گروه بسیار کوچکی در حد یک الی دو میلی متر هستند و یک ترکیب چشم مانند در جلوی سر خود دارند.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1397

    از پشت شبیه به یک فیل است که گوش های خود را باز کرده اما در واقع به این جانور پروانه دریایی می گویند. پروانه های دریایی نوعی حلزون دریایی هستند که معمولا بیشتر از ۱۰ میلی متر رشد نمی کنند.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1398

    عروس دریایی بالا بین ۱۰ تا ۳۰ میلی متر اندازه دارد و آنچه در بالا میبینید مراحل شکار یک ماهی است.

     

     

     

     

  • اختراعی که به داد تشنگی حیات وحش رسید/ نخبه همدانی جدی گرفته نشد

    دیده بان حقوق حیونات:  حفظ گونه های در حال انقراض حیات وحش از دغدغه های اصلی جهانیان است که یکی از نخبه های جوان همدانی با ساخت آبشخور هوشمند قدمی در راه حفظ این گونه ها برداشته اما هنوز حمایتی نمی بیند.

    به گزارش خبرنگار مهر، هر ساله به دلایل گرمایش زمین، مصرف بی رویه آب و عوامل مختلف، سطح آب سفره های زیر زمینی پایین آمده و دریاچه ها و رودخانه ها رو به خشک شدن هستند که در کشوری مانند ایران که دچار کمبود شدید آب است این موضوع نماد بیشتری پیدا می کند.

    از سویی حیات وحش دارای گونه های بسیاری است که در محیط و به خصوص مناطق حفاظت شده پراکندگی دارند و تا حدودی تحت حفاظت هستند اما برای تامین آب مورد مصرف خود از گیاهان آب دار استفاده می کنند که آن هم منبع کامل برای موجودات نیست و فقط برای موجودات علف خوار در محدودیت خاص خود فراهم است که برای این امر آبشخور هایی در محیط تعبیه شده که حوضچه هایی هستند که یا به صورت دستی و یا از ذخیره آب باران و یا هدایت آب ارتفاعات پر می شود تا برای مصرف حیوانات در محیط فراهم باشد.آنچه ذکر آن ضروری به نظر می رسد اینکه این آبشخور ها اکثرا آب خود را به داخل زمین و دیواره ها نشت داده و حتی در غیر این صورت تا قبل از مصرف آب توسط حیوانات با توجه به گرمای محیط و شرایط آب و هوایی تبخیر شده و کاملا از بین می رود و به واقع کارایی و تاثیر کمی برای حیوانات دارد.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1389

    برای حل این مشکل امیر عباس اقبالپور از نخبه های همدانی در رشته مهندسی منابع طبیعی در گرایش محیط زیست دستگاه آبشخور هوشمند را ساخته است.

    مخترع جوان همدانی در گفتگوی اختصاصی خود با خبرنگار مهر همدان اظهارداشت: آبشخور هوشمند دستگاهی است که داری منبع ذخیره آب است که از آب باران برای ذخیره منبع خود استفاده می کند و به روش دستی و طبیعی منبع آن شارژ می شود و آب مورد نیاز موجودات زنده را بدون دخالت انسان در اختیار موجودات قرار می دهد.

    امیر عباس اقبالپور گفت: این دستگاه داری یک شاسی بدنه و یک منبع آب، تعدادی سنسور و محل آبشخور و سیستم باران گیر و متعلقات است که در دو مدل الکترونیکی و مکانیکی طراحی شده و در مدل الکترونیکی از انرژی پاک خورشیدی برای تامین نیروی الکتریسیته خود استفاده می کند.

    وی ادامه داد: آبشخور هوشمند در محیط هایی که محل گذر موجودات، مناطق حفاظت شده، مراتع و در کل در محیط هایی که حیات وحش، موجودات، پرندگان و جانوران دسترسی به آب ندارند کارایی به سزایی دارد و قابل نصب و بهره برداری است و قابلیت نصب در مناطق صعب العبور را دارد و در تمامی ابعاد و حجم های قابل نیاز قابل طراحی و ساخت است.

     

    مخترع جوان همدانی عنوان کرد: دستگاه آبشخور هوشمند در مدل الکترونیکی در محیط های ذکر شده حضور جانداران را از فاصله چند متری (متغیر قابل تنظیم) حس می کند و توسط پردازشگر دستگاه این اطلاعات ثبت می شود و دستگاه در پاسخ، از چشمه ی تعبیه شده در طرفین آبشخور مقدار آب لازم را برای موجود تهیه کرده و مانند چشمه ای تراوش می کند و آب حاصله در حوضچه سیستم ریخته می شود و به راحتی در دسترس و توجه موجودات قرار می گیرد.

    امیر عباس اقبالپور گفت: سیستم به قدری هوشمندانه عمل می کند که وجود یک حیوان بزرگ حتی گاو و یک پرنده کوچک را هم حس می کند و مقدار آب مورد نیاز را در اختیارش می گذارد.

    وی گفت: مقداری از این آب توسط موجود خورده می شود و مابقی آب تولید شده در حوضچه آبشخور هوشمند که برای مصرف حیوان به طور مکانیزه تهیه شده بعد از تایم مشخص و فقدان موجود اتوماتیک فیلتر شده و دوباره به منبع سیستم برگشته داده می شود.

    وی افزود: یکی دیگر از ویژگی های بارز این سیستم این است که آب باران موجود در منطقه را گرفته هدایت کرده و بعد از فیلتر کردن در منبع خود ذخیره می کند و تقریبا در این سیستم، تبخیر محیطی و هدر رفتن آب نفوذ و نشت آب به زمین به صفر می رسد و مقدار کل آب مورد استفاده صرف مصرف موجودات می شود.

     

    امیر عباس اقبالپور عنوان کرد: مدل مکانیکی این دستگاه همانند مدل الکترونیکی خود قابلیت ذخیره آب باران به روش دستی را دارد و ظاهر دستگاه و متعلقات مشابه مدل الکترونیکی است اما همیشه مقدار کمی آب در حوضچه آبشخور خود قرار می دهد که در صورت کم شدن آب (خورده شدن توسط موجود) دوباره به همان مقدار آب به مرور به حوضچه آبشخور اضافه می شود و همان طور که از اسمش پیداست کارکرد مکانیکی دارد و نیاز به هیچ گونه انرژی الکترونیکی ندارد و نسبت به مدل الکترونیکی خود ساده تر و مقاومت و کارکرد بالایی در محیط دارد.

    وی گفت: این دستگاه هیچ گونه مشابه داخلی و خارجی ندارد و برای اولین بار در سطح دنیا طراحی و ساخته شده است.

    وی یادآور شد: در مدل الکتریکی حدود ۶۰ درصد اجزای مهم دستگاه که بن اصلی آن است ۱۰۰ درصد ایرانی و ۴۰ درصد قطعات جانبی دستگاه برای جواب دهی بهتر ساخت دیگر کشور هاست و درمجموع اصالت طرح و ایده ۱۰۰ رصد ایرانی و در مدل مکانیکی ۱۰۰ درصد دستگاه و اجزای تشکیل دهنده آن بومی است.

    مخترع جوان همدانی در رابطه با ساخت دستگاه آبشخور هوشمند اظهار داشت: با توجه به رشته تحصیلی خود و مواجه بودن به طور علمی و مستقیم با محیط زیست این کمبود را حس کرده و به فکر جبران آن بودم.

    امیرعباس اقبال پور با بیان اینکه طرح دستگاه آبشخور هوشمند اردیبهشت سال ۹۲ انجام و تا خردادماه سال گذشته مراحل تحقیقاتی و ساخت آن به طول انجامید، گفت: این دستگاه محصول مشترک فکری و نیروی کاری بنده و حمیدرضا اقبالپور بود که چون عنوان طرح متعلق به بنده بود نام ایشان کمتر برده شده اما حمیدرضا اقبالپور نقش بسزایی در به بار نشستن این دستگاه داشته است.

    وی با اشاره به انبوه سازی این دستگاه بیان کرد: به دلیل اینکه استفاده این دستگاه جنبه ملی دارد طرف قراداد برای تولید انبوه، سازمان محیط زیست است که آنها هم با این همه ابراز ناراحتی از وضعیت بحرانی حیات وحش علی الخصوص در زمینه کمبود منابع آبی برای تغذیه موجودات، تا کنون هیچ جوابی به بنده نداده اند و اختراع را نادیده گرفته اند.

    مخترع جوان همدان یادآور شد: سازمان محیط زیست هیچ همکاری نداشته و با توجه به اینکه مرجع اصلی ارائه این دستگاه سازمان حفاظت محیط زیست است اما این سازمان ازپذیرش این موضوع شانه خالی می کند.

     

    مخترع جوان همدانی با بیان اینکه این طرح به هیچ وجه نمونه خارجی ندارد، بیان کرد: عامل تخریب محیط زیست و از دست دادن گونه های حیاتی در حیات وحش کشور سطحی نگری افراد جامعه به خصوص مسئولین مربوطه است.

    اقبال پور افزود: تمامی هزینه ها شخصی بوده و باعث ایجاد ضعف شدیدی در انجام پروسه های این طرح هاست.

    وی با اشاره به مشوق های خود بیان کرد: در وهله اول پشتیبانی بدون مرز پدر و مادر عزیزم و همفکری و راهنمایی های بسیار موثر برادر عزیزم و صبر و شکیبایی همسر مهربانم.

    سرپرست اداره‌کل محیط‌ زیست همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در همدان با اشاره به اختراع آبشخور هوشمند اظهار داشت: اختراعی که این مخترع جوان انجام داده کار بسیار خوبی است منتهی این اختراع به هیچ وجه به کار محیط زیست نمی آید.

    عادل عربی با اشاره به دلایل عدم کارایی آبشخور هوشمند در محیط زیست گفت: در طبیعت نه برق داریم و نه چشمه های پر آب که بتوانیم مخزن این آبشخور را از این چشمه ها تامین کنیم و در مجموع شرایط استفاده از این وسیله را در محیط زیست نداریم.

    سرپرست اداره‌کل محیط‌ زیست همدان با بیان اینکه ما در طبیعت مکانی داریم که شیبی بالای ۵۰ درصد دارد و عملا نمی شود این دستگاه را در ان محیط استفاده کرد، گفت: چشمه هایی داریم که به اندازه یک شیر سماور نیز آب نمی دهند و تنها پرندگان به دور این چشمه ها جمع می شوند.

    عربی با اشاره به توپوگرافی همدان بیان کرد: توپوگرافی همدان نیز مناسب نصب آبشخور هوشمند نیست چراکه توپوگرافی همدان کوهستانی است و اکثر چشمه ها نیز در شیب ها قرار دارند و باید گفت که این دستگاه در مجموع به درد محیط زیست نمی خورد.

    وی عنوان کرد: این دستگاه قطعات الکترونیکی دارد و طوری طراحی شده که آب باران را در خود نگه دارد اما حیات وحش آنقدر حساس است که وقتی آبی درجایی جمع شود و بو بگیرد گونه های جانوری از آن نمی خورند.

    سرپرست اداره‌کل محیط‌ زیست همدان با اشاره به سازه این آبشخور گفت: این وسیله نزدیک به دو متر ارتفاع دارد و حیاط وحش اصلا از ترس به این آبشخور نزدیک هم نمی شود چراکه به چنین چیزهایی عادت ندارند.

    عربی یادآور شد: مخترع جوان همدان با هدف محیط زیست این آبشخور را طراحی کرده و با ذهنیت دانشجویی خود این وسیله را ساخته در صورتی که در واقعیت با چیز دیگری رو به رو هستیم و وقتی در عرصه محیط زیست این وسیله را قرار می دهیم می بینیم اصلا این آبشخور به کار محیط زیست نمی آید و تنها نگهداری از این وسیله برای ما هزینه ایجاد می کند و ما اصلا از پس آن هم بر نمی آییم.

    وی در پاسخ به وضعیت مناطق حفاظت شده همدان نیز گفت: شش منطقه حفاظت شده در استان همدان و ۱۲ منطقه شکار ممنوع در استان وجود دارد.

    با این تفاسیر شاید دلایل مسئولان اداره محیط زیست استان همدان برای عدم پذیرش این طرح پذیرفتنی باشد اما آنچه مسلم است اینکه عدم حمایت از جوانان نخبه همدانی آنان را دلسرد کرده و از ادامه فعالیت بازخواهد داشت.

    گفتنی است از دیگر طرح های این مخترع نخبه همدانی که نیازمند حمایت مسئولان است ساخت ربات متحرک تامین پخش علوفه برای موجودات حیات وحش با کنترل ماهواره ای (برای اولین بار در دنیا)، ربات محیط بان حیات وحش (با کاربردهای هواشناسی و اعلام بررسی ها به صورت بیسیم به مرکز برای اولین بار در دنیا)، دستگاه کنترل کننده برای سر شماری موجودات وحشی و اهلی (برای اولین بار در ایران)، سیستم دزدگیر هوشمند وایرلس ضد سرقت برای اتومبیل (برای اولین بار در دنیا)، پنل تقویت شاسی خودرو برای تمامی خودرو ها برای کاهش آسیب دیدگی در تصادفات (برای اولین بار در دنیا)، ایربگ دوبل ریل صندلی خودرو (برای اولین بار در دنیا)، کنترلر خروجی اگزوز (مشابه خارجی تولید با یک سوم قیمت)، پروتز(اندام) مصنوعی با الیاف فیبر کربن، ضد آب با ۳/۱ وزنی و ۱۰ برابر مقاوم تر از پروتز های موجود (برای اولین بار در ایران) و… است.

  • چند توصیه به مناسبت “روز جهانی لاک‌پشت”

    دیده بان حقوق حیوانات: سازمان‌های حامی محیط زیست امسال نیز در کشورهای مختلف برنامه‌هایی را به مناسبت «روز جهانی لاک‌پشت» برگزار کردند.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1388

    به گزارش دیده بان حقوق حیوانات، لاک‌پشت‌ها نیز مانند بسیاری از گونه‌های جانوریِ باارزش برای محیط زیست و حیات وحش که در معرض خطر نابودی هستند با خطرات گوناگونی مواجه‌اند که اگر اقدامات ضروری برای مراقبت از آنها صورت نگیرد به زودی نسل‌شان منقرض خواهد شد.

    این خزندگان بی‌آزار، دوست داشتنی و مفید برای محیط زیست با تهدیدهای جدی از جمله تغییرات جوی، تجارت غیرقانونی، صیدهای تجاری، از دست دادن زیستگاه‌های طبیعی و آلودگی‌های زیست‌محیطی مواجه‌ هستند.به گزارش یونایتدپرس، کارشناسان حفاظت از حیات وحش به دوستداران زمین و محیط زیست، چند راهکار زیر را برای حفاظت از لاک‌پشت‌ها توصیه می‌کنند:

    – هرگز از فروشگاه‌های حیوانات اهلی لاک‌پشت خریداری نکنید چون با این کار فروشندگان را به شکار و محروم کردنِ این حیوانات از زیستگاه‌های طبیعی‌شان ترغیب می‌کنید.

    – هرگز یک لاک‌پشت را از محیط طبیعی زندگی‌اش جدا نکنید مگر اینکه بیماری و زخمی باشد و به کمک و مراقبت شما احتیاج داشته باشد و پس از اطمینان از سلامتی، آن را زودتر به زیستگاه‌اش بازگردانید.

    – اگر لاک‌پشتی را دیدید که در حال گذشتن از عرض خیابان است هرگز آن را به مبدا حرکتش بازنگردانید چون دوباره همین مسیر را طی خواهد کرد بلکه لازم است او را برداشته و به سمت دیگر جاده منتقل کنید.

    – هر نوع خرید و فروش غیرقانونی و رفتارهای وحشیانه با این حیوانات را به مقامات محلی محیط زیستی خود اطلاع دهید.

  • پنجمین کارگاه تخصصی خزنده شناسی در اداره کل محیط زیست قم

    دیده بان حقوق حیوانات:  پنجمین کارگاه تخصصی خزنده شناسی با تاکید بر مارهای سمی به همت اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم برگزار شد.

    به گزارش روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم، پنجمین کارگاه تخصصی خزنده شناسی با تاکید بر مارهای سمی به همت این اداره کل و با مشارکت موسسه مطالعات خزندگان و دوزیستان ایرانیان و با حضور جمعی از کارشناسان دستگاههای اجرایی، تشکل های مردم نهاد و فعالان زیست محیطی در موزه تاریخ طبیعی استان قم برگزار شد.

    Animal-Rights-Watch--ARW-1-1382

    مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم در این نشست تخصصی بر ضرورت تهیه و تدوین نقشه زیست محیطی استان تاکید کرد و گفت: برای مدیریت هوشمندانه و حفظ و حراست از زیستگاههای طبیعی و حیات وحش باید نقشه زیستی تهیه و نسبت به فراوانی، پراکنش و رفتارشناسی حيات وحش به خوبی آگاه باشیم.

    دکتر محمودعلی رکنی با بیان اینکه اقشار مختلف مردم باید نسبت به اهمیت و جایگاه محیط زیست و جانوران در زنجیره غذايي و شبكه حیات، خاطرنشان کرد: برای اعمال مدیریت متوازن، صحيح و نظام مند و تحقق اهداف و برنامه های زیست محیطی، مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع استان باید هرچه بیشتر گسترش یابد.

    وی با اشاره به اکوسیستم و اقلیم متنوع در استان قم، از وجود 25 درصد گونه های حیات وحش کشور در این استان خبر داد و گفت: استان قم دارای زيست بوم هاي تالابی، کوهستانی، دشتی و کویری و همچنین اقلیم های گرم و معتدل است و ظرفیت های گسترده ای در عرصه های  مختلف زیست محیطی دارد.

    مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم در پایان با اشاره به روز جهانی تنوع زیستی در اول خردادماه که در سال جاری با شعار «تنوع زیستی برای توسعه پایدار» برگزار می شود، تصریح کرد: در مدیریت خردمندانه محیط زیست باید بين بخشی و بين رشته اي بصورت همه جانبه تدابير لازم را عملياتي نمود و مد نظر قرار دادن مشاركت مردم را به عنوان یکی از مهمترین عوامل در تحقق توسعه پایدار  و كليد ترين عنصر در انجام شايسته حفاظت محيط زيست بوده و نيز اهتمام ويژه اي براي هدايت هوشمندانه آن بعمل آورد.

    کارشناس بخش خزندگان ودوزیستان سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این نشست تخصصی با بیان اینکه آنچنان که باید و شاید به این حوزه توجه نشده است، اظهار داشت: عرصه برای کار و فعالیت در جهت شناسایی، حفاظت و نگهداری و تحقیق و پژوهش در عرصه خزندگان بسیار زیاد است و کارشناسان و علاقه مندان باید حضور و مشارکت بیشتری در این راستا داشته باشند.

    دکتر مسعود ابراهیم تهرانی با بیان اینکه برگزاری چنین کارگاههایی بسیار مفید و موثر خواهد بود، خاطرنشان کرد: اولویت های پژوهشی در رابطه با خزندگان و دوزیستان مشخص شده و علاقه مندان می توانند با مراجعه به سازمان، اطلاعات و حمایت های لازم را دریافت کنند.

  • نبود پل‌های حیوانات در ایران، یکی‌ از مهمترین عوامل انقراض حیات وحش می‌‌باشد

    نبود پل‌های حیوانات در ایران، یکی‌ از مهمترین عوامل انقراض حیات وحش می‌‌باشد

    دیده بان حقوق حیوانات/جمشید پرچی زاده: پل‌های حیوانات به ساختارهایی گفته می‌‌شود که به حیوانات این امکان را می‌‌دهد که بتوانند به طور ایمن از نقاطی که ساخته دست انسان (مثل اتوبان یا جاده) می‌‌باشند، عبور کنند. پل حیوانات می‌‌تواند به صورت یک تونل زیرگذر یا یک پل هوایی‌ باشد. این پل‌ها به منظور محافظت از طبیعت ساخته می‌‌شوند و دو قسمت را به یکدیگر متصل می‌‌کنند و همچنین از برخورد اتومبیل‌های عبوری با حیوانات جلوگیری کرده که به نوبه خود نه تنها باعث حفظ جان گونه‌های مختلف جانوری در طبیعت می‌‌گردند، بلکه باعث جلوگیری از خسارات جانی و مالی‌ به خود انسان‌ها نیز می‌‌شوند. اولین پل حیوانات در کشور فرانسه و در دهه ۱۹۵۰ ساخته شد و پس از آن‌، ساخت این پل‌ها در بسیاری از کشورها رواج یافت و سالانه از برخورد تعداد زیادی از حیوانات با اتومبیل‌ها کاست. تحقیقات انجام شده در بسیاری از کشورهایی که دارای این پل‌ها هستند، ثابت کرده که تعداد حیوانات حیات وحش دارای افزایش چشمگیری بوده است.

    Animal-Rights-Watch-103

    نبود این پل‌ها در کشور ایران باعث شده که سالانه تعداد زیادی از گونه‌های جانوری بر اثر برخورد با اتومبیل‌های عبوری جان خود را از دست داده یا زخمی شوند. از نمونه‌های فراوانی می‌توان به عنوان مثال یاد کرد همانند برخورد دو قلّاده پلنگ ایرانی‌ با دو اتومبیل عبوری در جاده‌های خرم آباد به الشتر و شیراز به کازرون، برخورد دو کفتار راه راه با خودروهای عبوری در جاده علامرودشت به گله دار و همچنین جاده‌ای که درست از قلب پناهگاه حیات وحش موته می‌گذرد، برخورد یک ‌خرس قهوه‌ای با اتومبیل عبوری در جاده اردبیل به پارس آباد و بسیاری نمونه‌های دیگر. اما در این میا‌‌ن، جاده پارک ملی‌ گلستان آمار بیشترین تلفات را به خود اختصاص داده است. طبق آمار رسمی‌ که توسط مدیر کّل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست – محمد درویش – در سال ۱۳۹۳ ارائه شد، سالانه بین ۸۰ تا ۱۲۰ راس حیات وحش در این پارک در اثر برخورد با خودروها کشته می‌‌شوند. پارک ملی‌ گلستان پناهگاهی کم نظیر برای حیات وحش است که در حدود ۱۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری را در خود جای داده است.

    Animal-Rights-Watch-101

    گونه‌های مختلف جانوری به منظور به دست آوردن غذا، یافتن محلّی مناسب برای زندگی‌، تعیین قلمرو خود و از این قبیل، مجبور به گذشتن از جاده هستند و در نتیجه، تعداد بسیار زیادی از آنها در اثر برخورد با اتومبیل‌ها کشته می‌‌شوند.

    Animal-Rights-Watch-102

    سازمان حفاظت از محیط زیست – به عنوان متولی حفاظت از محیط زیست ایران – به طور مداوم در حال اعلام تعداد گونه‌های جانوری در خطر انقراض در ایران می‌باشد، ولی‌ راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از منقرض شدن حیوانات را اتخاذ نمی‌‌کند. یکی‌ از این راهکارها، ساختن پل‌های حیوانات در جاده‌های مختلف کشور از جمله پارک ملی‌ گلستان می‌باشد. ممکن است این پل‌ها خرجی را به سازمان تحمیل کنند، ولی‌ آیا محافظت از گونه‌های ارزشمند جانوری ایران زمین این خرج را توجیه نمی‌‌کند؟!

    نصب تابلوهای هشدار به رانندگان در جاده‌ها عملی‌ پسندیده و به جا می‌‌باشد، ولی‌ هرگز نمی‌‌تواند به اندازه پل‌های حیوانات که بسیار واجب و ضروری هستند، تأثیرگذار باشد. لذا هماهنگی و همکاری تنگاتنگ سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارات راه و شهرسازی برای ساختن پل‌های حیوانات نیاز است.

    Animal-Rights-Watch-104

  • 10 فتوا در نفی سگ کشی/ رفتار عوامل شهرداری از منظر شرع اسلام مجاز نیست

    10 فتوا در نفی سگ کشی/ رفتار عوامل شهرداری از منظر شرع اسلام مجاز نیست

    دیده بان حقوق حیوانات: سگ کشی (و سایر کشتارها) توسط ادارات زیر مجموعه شهرداری ها، توجیه شرعی، عقلی، اخلاقی، بهداشتی و علمی ندارد.

    به گزارش دیده بان حقوق حیوانات استفتای انجام شده از مراجع تقلید شیعه، حاکی از آن است که حتی در صورتی که موذی بودن برخی گونه های حیوانات شهری اثبات شود، دفع آنها تابع مراحل خاصی است که کشتار، نه تنها آخرین راه بوده، بلکه مشروط به شرایطی است که در مقایسه با سگ کشی های جاری در کشور می توان ادعا کرد هیچ یک از این شرایط نه تنها اجرا نمی شود که به صورتی عامدانه، برای مخفی نگه داشتن آن نیز تلاش می شود.

    دیده بان حقوق حیوانات با اعتقاد به روش کنترل با شفقت، عالمانه، پایدار و غیر عامل ازدیاد جمعیت حیوانات، و با اقدامی ترویجی، طرح جایگزین کشتار را به مراجع مختلف تصمیم گیری ارایه کرده که پیرو آن تغییرات مثبتی در نگرش تصمیم گیرندگان در زمینه کنترل جمعیت حیوانات شهری ایجاد شده است و تاکید مسوولان بر سه عامل آب، لانه و غذا به عنوان عوامل اصلی موثر بر جمعیت، نشانه بارز آن است. در همین راستا استفتائات انجام شده در زمینه مراحل و نحوه دفع حیوانات موذی و همچنین شرایط تشخیص موذی بودن یک حیوان منتشر می گردد.

     

    Animal-Rights-Watch-ARW-8412

    متن استفتای انجام شده: بسمه تعالی، محضر مبارک عالم گرانقدر، سلام علیکم،

    اخیرا افرادی تحت تاثیر موارد معدود گزارش بیماری حیوانات شهری، اقدام به تحریک ارگان هایی نظیر شهرداری نموده اند که باید برای مقابله با بیماری یا جلوگیری از خطر حیوانات شهری (نظیر سگ و گربه) آنها را معدوم نمود. آیا کشتن و معدوم سازی یک گونه حیوان شهری با هدف “امحا” آن را به چنین بهانه ای مجاز می دانید؟

    با توجه به اینکه گروه های حامی محیط زیست، اقداماتی داوطلبانه در جهت مداوای حیوانات انجام می دهند، آیا صرف هزینه امحاء، جمع آوری و معدوم سازی (از قبیل ماشین آلات، تجهیزات، پرسنل و جوایز اهدایی به آنها برای کشتن هر حیوان) را برای درمان و واکسیناسیون این مخلوقات الهی روا میدانید؟

    با توجه به حق و حقوق حیوانات برای زندگی، آیا اصولا معدوم سازی یا عقیم سازی پرهزینه این حیوانات را با هدف امحاء یکی از گونه های مخلوقات الهی و حذف جلوه ای از جلوه های خلق خدا از شهرها مجاز می دانید؟

    در صورت اصلاح روش دفع زباله، جمعیت این جانوارن به صورت طبیعی و زاد آوری کمتر به صورت پایدار کاسته خواهد شد. آیا حذف فیزیکی آنها با تله، سم، گلوله و کلا انتخاب مرگ سخت را برای آنها روا میدانید؟

     

    Animal-Rights-Watch-ARW-8413

    پاسخ آیت الله العظمی حسین مظاهری: بسمه تعالی، چنین کارهایی روا نیست.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8414

    پاسخ آیت الله العظمی علوی گرگانی: بسمه تعالی، معدوم سازی حیوانات و امحای آنان به وسیله های مختلف به بهانه حفظ بهداشت و محیط زیست با توجه به امکان تدبیرات دیگر برای حفظ بهداشت و محیط زیست جایز نیست. البته از بین بردن برخی حیوانات خاص که موجب اذیت هستند بدون امحای نسل آنان جایز است.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8415

    پاسخ آیت الله العظمی بیات زنجانی: بسمه الله الرحمن الرحیم، با سلام و تحنیت؛ باتوجه به فرمایش حضرت علی (ع) که فرموده اند شما مسوول هستید حتی در مقابل ساختمان ها و بهایم، بنابراین کشتن هر موجود زنده ای به هر بهانه ای مسوولیت آور است؛ در نتیجه اگر حیوانی موذی نباشد و یا با تشخیص کارشناسان امین، موجب مریضی نباشد، کشتن آن جایز نیست. اما اگر در موردی موجب بیماری تشخیص داده شدند، باید حتی الامکان از راه هایی که منجر به کشتن حیوانات نباشد، وارد شد و تلاش کرد که آزار کمتری به آنها رسانده شود. ولی اگر ضرورت اقتضا کند که حیوانی کشته شود، دلیی بر حرمت این عمل نداریم.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8416

    بسمه تعالی

    پاسخ آیت الله العظمی موسوی اردبیلی:  در این گونه موارد، مناسب است، کارشناسان از ارگان ها و نهادهای مختلف موضوع را بررسی نمایند و هرگونه که مصلحت کشور و جامعه و محیط زیست است عمل شود، نه این که هر نهادی به طور مستقل اقدام نماید.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8417

    پاسخ آیت الله العظمی روحانی: باسمه حلت سبحانه، وقتی انسان بروایات مراجعه میکند میبیند اسلام چقدر در رفتار خوب با آنها سفارش کرده است و در گرفتاری آنها اقدامات جدی نموده اند. امام سجاد (س) با جمعیتی به باغ رفته بودند با آهوی گرسنه ای که سه شبانه روز غذا نخورده آن را سر سفره خود آوردند و به او غذا خوراندند تا سیر شد. کسی که صورت الاغی را جهت علامت گذاری داغ کرده بود مورد لعن و نفرین پیامبر اکرم قرار گرفت. در روایاتی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله نهی فرمودند از عقیم کردن اسب و گوسفند و خروس و در خبری پیامبر (ص) شخصی که جویی را که میخواهد به اسبش بدهد پاک کند و به آن بخوراند خدای متعال به چنین شخصی برای هر دانه جویی که تمیز کرده حسنه میدهد . و در حدیثی فرموده اند وقت گذاشتن برای تربیت اسب جزء امور باطل و لهوی نیست. و در خبری چنین است کسی که چشم اسبی را کور کند باید جریمه بپردازد و نیز فرموده اند خروس را دشنام ندهید و در حدیثی فرموده است حرام است که خروس ها را به جان هم بیاندازید. در حدیثی فرموده اند خدا لعنت کند گروهی را مرغ زنده را مورد آزار و شکنجه قرار دهند. روایت شده است که امام سجاد (س) به قصد سیر کردن حیوانات بیابانی دانه هایی را روی زمین می کاشتند و ما در کتاب فقه الصادق ج 33 ص490 باب مفصلی در نفقه بهائم نوشته ایم مراجعه شود.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8418

    پاسخ آیت الله العظمی نوری همدانی: بسمه تعالی، سلام علیکم، تلف نمودن حیوانات غیر موذی جایز نیست.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8419

    پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی: بسمه تعالی، تنها در صورتی این کار جایز است که واقعا احساس خطر از ناحیه آنها شود و راه دیگری جز این نباشد.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8420

    پاسخ آیت الله العظمی صانعی:  باسمه تعالی، کشتن گربه هر چند ضرر برساند، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست و حرام است، بلکه باید آن را بترسانند و یا به نحوی دور نمایند و اذیت کردن و شکنجه نمودن و تعذیب حیوانات، مطلقا حرام است – و در روایت آمده زنی به جهنم می رود چون گربه ای را زندانی نموده و او را با تشنگی و گرسنگی اذیت کره تا مرده است – ، کما این که کشتن حیوانات غیر موذی هم قطعا مستحب و مطلوب نیست، اما از حیث منع ظاهرا منع کراهتی دارد و به هر حال کشتن حیوانات غیر موذی، فی حد نفسه نامطلوب است.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8421

    پاسخ آیت الله العظمی حسینی شیرازی: بسمه تعالی، سلام علیکم، اگر احتمال ضرر رساندن به شهروندان و یا سبب سرایت بیماری های مسری به انسان عقلائی باشد اقدام مذکور اشکال ندارد ولی نباید به مثل سوزاندن و مانند آن باشد، والله العالم.

    Animal-Rights-Watch-ARW-8422

    پاسخ آیت الله العظمی غروی علیاری: بسمه تعالی، شانه العزیز، در عام صور مورد سوال در صورتیکه حیوانات مورد ایجاد امراض برای انسانها نباشند اذیت به انسانها نرسانند بهر نحوی کشتن آنها جایز نیست.

    بر اساس این استفتائات، لازم است که ارگان های خاطی برای توجیه کشتارشان:

    1- اثبات کنند گونه های هدف کشتار، موذی هستند، یعنی بیمارند و این بیماری به طور قطع به بشر منتقل خواهد شد.

    2- اثبات کنند هیچ تدبیر دیگری بجز کشتار به عنوان راه حل پذیرفتنی نیست.

    3- اثبات کنند روش های انتخابی آنها از نظر آماری موثر است.

    4- اثبات کنند هدف آنها امحای نسل حیوانات شهری نیست.

    5- اثبات کنند کمترین آزار را به حیوان می رسانند.

    6- اثبات کنند کارشناسان ارگان های مختلف بر این روش متفق القولند.

    واضح است که در شرایط فعلی که حتی موذی بودن حیوانات شهری مستند به آمار ابتلا به بیماری ها قابلیت اثبات ندارد، نه تنها کشتار حیوانات مردود محسوب می شود، بلکه انتخاب هر روش آزارنده، صرف امکانات و هزینه برای آن، مقابله با روش های علمی و پایدار و مخفی نگه داشتن حقایق مورد نقد جدی علما محسوب می شود.

    ______________________

    نامه سرگشاده به معصومه ابتکار/ سکوت و بی عملی در قبال سگ کشی پذیرفته نیست

    انتقاد از تزریق برای کشتار سگ ها / نا کارمدی روش های خشن

    پرونده سگ کشی در دیده بان

    پرونده کنترل جمعیت حیوانات شهری در دیده بان

    دو فتوای جدید در حرمت حیوان آزاری در سیرک ها/ تصویر

    مراجع تقلید «سیرک حیوانات» را حرام می دانند؛ لزوم توقف سریع روند صدور مجوز سیرک های حیوانات/ استفتائات شرعی

    یک فتوا از آیت الله مکارم شیرازی

     

  • توصیه به مسافران نوروزی: سفر مسوولانه در قبال حیات وحش/ آغاز به کار دو کمپین سال جدید: «تصادف با حیوانات، نه!» و «قاچاق حیات وحش، نه!»

    توصیه به مسافران نوروزی: سفر مسوولانه در قبال حیات وحش/ آغاز به کار دو کمپین سال جدید: «تصادف با حیوانات، نه!» و «قاچاق حیات وحش، نه!»

    Animal-Rights-Watch-ARW-8215

    دیده بان حقوق حیوانات: با توجه به حجم سفرهای نوروزی هموطنان و جهت آگاهی رسانی عمومی و ترویج سفرهای مسوولانه در قبال حیات وحش و محیط زیست، کانون دیده بان حقوق حیوانات با همکاری شرکت «نیوشانیک» در 60 نقطه کشور اقدام به توزیع بروشورهای آگاهی دهنده می کند. همزمان با این آگاهی رسانی عام، دو کمپین پیش بینی شده برای  سال 1394، «تصادف با حیوانات، نه!» و «قاچاق حیات وحش، نه!» اعلام موجودیت کرده و فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.

    بنا به خواسته کانون دیده بان حقوق حیوانات از مسافران نوروزی، برای اجرای سفر مسوولانه در قبال حیات وحش باید مسایلی را مد نظر قرار دهیم.

    در سفر از چه چیز حذر کنیم؟

    از خریدن سوغاتی هایی که در آنها از اعضای بدن حیوانات استفاده شده خودداری کنیم.

    محصولات ساخته شده از عاج فیل، استخوان حیوانات وحشی، صدف، لاکِ لاک پشت، اجزای بدن خزندگان و حیوانات تاکسیدرمی شده همگی باعث وارد شدن صدمات جدی به حیات وحش و تنوع زیستی می شوند. متاسفانه هنوز هم در استان های شمالی پرنده های تاکسیدرمی شده و صنایع دستی ساخته شده از صدف به تعداد زیاد تحت عنوان سوغاتی فروخته می شوند که باید از خرید آنها خودداری کرد. در جنوب کشور نیز ماهی ها، کوسه ها، لاک پشت ها و انواع زیتمندان دریایی یا قطعات آنها به صورت تاکسیدرمی شده یا سایر اشکال به عنوان سوغاتی فروخته می شوند که مشمول همین توصیه هستند. خاتم کاری های حاوی عاج فیل نیز از این قاعده مستثنی نیستند. سود رساندن به این مشاغل، ضامن بقای آنها و صدمات دایمی به تنوع زیستی است. پایان بخشیدن به قاچاق حیات وحش نیازمند آگاهی و هوشیاری همگانی است.

    از خوردن غذاهای محلی طبخ شده با گوشت حیات وحش خودداری کنیم.

    در بسیاری از شهرهای توریست پذیر، رستوران هایی هستند که سود خود را در کشتار حیات وحش و فروش گوشت یا غذای طبخ شده با آن ها می جویند. این قضیه به ویژه در رستوران های استان های شمالی باید مورد توجه قرار گیرد. سود رساندن به این رستوران ها، به مفهوم بقای آنها و صدمات دایمی به تنوع زیستی است.

    http://arw.ir/wp-content/uploads/2012/04/Animal-Rights-Watch-ARW-3448.jpg

    باید ها و نباید های سفر جاده ای/ ریلی

    از تصادف با حیوانات پیشگیری کنیم

    در صورت عبور از مناطق حفاظت شده و زیستگاه حیات وحش، بیش از هر زمان دیگر احتیاط کنیم. در صورت مشاهده تابلوی محل عبور حیوانات وحشی و یا مشاهده حیواناتی که در حاشیه یا میان جاده ها هستند، با رعایت ضوابط رانندگی در جاده ها، از سرعت خودرو کاسته و از برخورد با حیوانات جلوگیری کنیم.

    http://i39.tinypic.com/2s0mr6g.jpg

    از تغذیه حیوانات خودداری کنیم

    لازم است از تغذیه حیات وحش حتی با نیت خیر و از روی وش قلبی پرهیز کنیم. حیوانات رژیم غذایی خاص خود را دارند و ته مانده غذای ما برای آنها مضر است. افزون بر این تلاش برای نزدیک کردن آنها به انسان، موجب کم شدن ترس آنها از بشر و افزایش احتمال شکار و صدمه دیدنشان به دست افراد سودجو می شود.

    http://i43.tinypic.com/2qvfmeb.jpg

    در اطراف جاده ها زباله نریزیم

    ریختن زباله در نزدیکی جاده ها، علاوه بر مضرات متعدد تغذیه دستی حیوانات، موجب جذب آنها به حاشیه جاده ها شده و باعث افزایش تلفات جاده ای وحوش می شود. برای پیشگیری از تلفات حیات وحش و صدمات احتمالی به همنوعان خود، از ریختن زباله و مواد غذایی در حاشیه جاده ها خودداری کنیم.

    http://arw.ir/wp-content/uploads/2013/08/Animal-Rights-Watch-ARW-6571.jpg

    در صورت مشاهده حیوانات چه کنیم؟

    با توجه به آغاز فصل زادآوری حیوانات و فصل رویش، در سفرها و توقف های بین راهی احتمال رویت حیوانات، لانه، تخم، جوجه و بچه های آنها زیاد است. در صورت مشاهده حیوانات لازم است:

    از غذا دادن به آنها خودداری کنیم

    بشر بزرگ ترین دشمن حیوانات است. با تغذیه حیوانات از روی خوش قلبی و علاقه، ترس آنها از بشر را از آنها گرفته و جان آنها را به خطر می اندازیم. به علاوه مواد غذایی مورد استفاده ما برای حیوانات به خصوص برای نوزادان حیوانات مضر است.

    با حیوانات فاصله داشته باشیم

    نزدیک شدن به حیوانات از روی علاقه و کنجکاوی، به خصوص در فصل زایش منجر به صدمات مرگ آوری به نوزادان می شود. به علاوه خوی طبیعی حیوانات در دفاع از فرزندان ناتوان ممکن است منجر به ترس شدید یا درگیری آنها با بشر گردد که هر دو شکل به ضرر حیات وحش خواهد بود. در صورت مشاهده وحوش، از آنها فاصله بگیریم.

    به حیوانات استرس وارد نکنیم و آنها را نترسانیم

    با توجه به اینکه بسیاری از حیوانات در این فصل بچه نوزاد دارند یا آماده زادآوری می شوند، تلاش نیم آنها را نترسانیم و به آنها استرس وارد نکنیم. حیوانات به خصوص در سنین پایین بسیار حساسند.

    بچه ها، تخم و جوجه حیوانات را لمس نکنیم

    لمس نوزادان، جوجه ها و تخم حیوانات منجر به صدمات جسمی می شود. در اغلب موارد نیزما انسان ها به اشتباه فکر می کنیم حیوانی نیازمند کمک است و با خوش قلبی و با نیت کمک، رفتاری می کنیم که حیوان از زندگی طبیعی باز می ماند. بچه بسیاری از حیوانات قبل از استقلال کامل، روی زمین یا شاخه درختان تجربه کسب می کنند. باید بدانیم در این حین والدین مراقب آنها هستند ولی از چشم ما پنهانند. ندیدن اولیا به مفهوم یتیم بودن حیوان نیست. در صورت مشاهده این شرایط، حیوان را به حال خود رها کرده و دور شوید.

    زباله را به خانه برگردانیم

    زباله های ما، منابع غذایی خطرناکی برای حیوانات هستند. آنها را به خانه برگردانیم.

    و در نهایت:

    از لمس حیوانات مرده در طبیعت پرهیز کنیم.

    حیوانات مرده منبع آلودگی های احتمالی مضر برای بشر هستند و قانون طبیعت بهترین گزینه برای امحای آنهاست. از لمس حیوانات مرده خودداری کنیم.

    ماهی قرمز را در طبیعت رها نکنیم.

    ماهی قرمز زیستگاه طبیعی ندارد و در صورت رهاسازی، شرایط را به تفع خود تغییر می دهد. با رهاسازی ماهی قرمز حیوانات بومی اکوسیستم های آبی را به خطر خواهیم انداخت.

    سمندر، مار، لاک پشت و حیوانات وحشی را برای نگهداری در منزل نخریم.

    حیات وحش حتی زیباترین آنها  مناسب نگهداری در منزل نیستند و در جوار بشر سختی می کشند. به ویژه گونه هایی مانند سمندر، صرفا به علت خرید و فروش قاچاق با خطر انقراض مواجه شده اند. در صورت مشاهده خرید و فروش آنها مسوولان را در جریان قرار دهیم.

    سیرک هایی که از حیوانات برای نمایش استفاده می کنند را تحریم کنیم

    بدون هرگونه استثنا، استفاده از حیوانات برای نمایش در سیرک ها با حیوان آزاری پیدا و پنهان و حاد همراه است. خرید بلیط این سیرک ها مفهومی جز حمایت از آزار شدید حیوانات ندارد. به یاد داشته باشیم تمام سیرک ها و دلفیناریوم ها و اکثرباغات وحش و باغ های پرندگان محصول استثمار حیوانات هستند.

    هرگونه تخلف زیست محیطی، شکار و صید، خرید و فروش حیوان زنده، مرده یا اجزای آن را به ادارات محیط زیست، تلفن 1540 و یا پلیس اطلاع دهیم.

    رسیدگی به تخلفات زیست محیطی مسوول خاصی دارد. از برخورد خودسرانه بپرهیزیم و به ادارات محیط زیست اطلاع رسانی کنیم.

    http://arw.ir/wp-content/uploads/2015/01/Animal-Rights-Watch-ARW-Gun.jpg

  • دورگه شدنِ ناخواسته، تهدیدی نوین؛ و حکایتِ بهرام گور/ لزوم برخورد جدی با نگهداری گونه های هیبرید در باغ وحش ها

    دورگه شدنِ ناخواسته، تهدیدی نوین؛ و حکایتِ بهرام گور/ لزوم برخورد جدی با نگهداری گونه های هیبرید در باغ وحش ها

    Animal-Rights-Watch-ARW-8372

    دیده بان حقوق حیوانات/ کوشان مهران*: در کتاب سیاست‌نامه، خواجه نظام‌الملک داستانی از بهرام گور، خسروی نخجیرگر ساسانی، نقل نموده که روزی بهرام به هنگامه شکار از ملتزمینِ رکاب دور افتاده و به هنگام جست‌وجوی چشمه آبی، به صحنه‌ای غریب برمی‌خورد؛ در کنار چادر شبانی، داری برپا شده، و سگ گله‌ای از آن آویزان است. شبان در پاسخِ پرسش بهرام بیان می دارد که: «… این سگی بود گرگ‌افکن ولی از مدتی پیش با ماده‌گرگی اخت شده و چشم بر یغمای او بسته بود، و زین سبب، به دلیل خیانت، او را به دار کشیدم.»

    در بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی، به دلیل الگوهای رفتاری و تغذیه‌ایِ متفاوت و حتی گاهی تمایز در شکل و فرمِ اندام‌ها، گونه‌های ساکن در آن ناحیه با یکدیگر آمیزش ننموده و فرزندانی را که ژن‌های دو گونه را دارا می‌باشند به وجود نمی‌آورند؛ برای نمونه در جزیره بیوکو (Bioko Island) واقع در خلیج گینه، با وجود مشترک بودنِ منابع در زیستگاهی محدود و جزیره‌ای، یازده گونه میمونِ متمایز وجود دارد.

    ولی گاهی شاهد حضور گونه‌های دورگه در طبیعت، بدون دخالت انسان می‌باشیم؛ برای نمونه در غرب رشته‌کوه‌های قفقاز بزرگ، گونه تور غربی (کوبان) وجود داشته؛ در انتهای مسیر شرقی قفقاز بزرگ، که در شمال غربی جمهوری آذربایجان پایان می‌پذیرد، تور شرقی داغستان حضور دارد؛ و در محل برخورد این دو گونه، نمونه‌ای دورگه بنام تورِ قفقازِ مرکزی مشاهده می‌شود که فرم شاخ‌های آن مابینِ این دو گونه است؛ ولی در جمهوری داغستان، با وجود همزیستی تور داغستان و پازنِ ایرانی، گویا به دلیل این که قلمروی تور در ارتفاعات بالاتر می‌باشد، تا کنون مدرکی بر دورگه شدن این دو گونه به دست نیامده است.

    سمت راست: تورِ شرقی داغستان؛ سمتِ چپ: تور غربی کوبان؛ و در مرکز: تورِ دورگه‌ی قفقاز مرکزی.
    سمت راست: تورِ شرقی داغستان؛ سمتِ چپ: تور غربی کوبان؛ و در مرکز: تورِ دورگه‌ی قفقاز مرکزی.

     

    در شمالِ بلوچستانِ پاکستان، به دلیلِ برخورد دو گونه مارخورِ سلیمان و پازن سند (شبیه به پازنِ ساکن در فلات ایران ولی با گره‌هایی بسیار کوچک بر شاخ)، گونه‌ای بنام مارخور چیلتان پدید آمده، ولی در کشمیر و کوهستانِ پامیرِ پاکستان و افغانستان، با وجودِ همزیستیِ دیگر زیرگونه‌های مارخور، همچون کشمیری و آستور و کابل با آیبیکسِ هیمالیایی، آمیزشی مستند نگردیده است.

    سمتِ راست: پازنِ سند؛ سمتِ چپ: مارخورِ سلیمان؛ و در مرکز: ماخورِ دورگه‌ی چیلتان… به شاخِ مارخورِ چیلتان دقت کنید: آمیخته‌ای از دو گونه‌ی مارخور سلیمان و پازن سند.

     

    اما دست‌اندازی های دانسته و یا نادانسته‌ی انسان بر زیستبوم، تنها به انهدامِ زیستگاه‌ها و انقراضِ گونه‌ها محدود نمی‌شود. برای قرن‌ها شکارگرانِ بومیِ خاوردور روسیه و منچوری، با نمونه‌ای گوزنِ دورگه که حاصل جفتگیریِ گوزنِ الک منچوری با گوزنِ سیکای دوبروسکی بود آشنایی داشتند. پس از معرقیِ زیرگونه ژاپنی گوزن سیکا به پارک‌های گوزنِ اشراف بریتانیا وایرلند از دهه ۱۸۶۰ میلادی، گهگاه گوزن‌هایی از پارک گریخته و به‌تدریج جمعیت‌هایی وحشی و مستقل از انسان را تشکیل داده، و تا بدان حد با جفتگیری با گونه بومی گوزن سرخِ اسکاتلند و ایرلند باعث از دست رفتنِ خلوصِ ژنتیکیِ این بزرگ‌ترین گونه گوزن بریتانیا شدند که اکنون تنها در جزایرِ شمالی و دور از دسترسِ اسکاتلند می‌توان به نمونه‌های اصیلِ گوزنِ سرخ دست یافت.

    گوزن سیگا و تأثیرِ دورگه شدن با گوزن سرخ اسکاتلند
    گوزن سیگا و تأثیرِ دورگه شدن با گوزن سرخ اسکاتلند

     

    یکی از بیش‌ترین نمونه‌های افرادی که به دلیلِ اختلاطِ گونه‌ها عملاً ارزش حفاظتیِ خویش را از دست داده‌اند، در شکارگاه‌های خصوصیِ تگزاس به چشم می‌خورد. برای نمونه به دلیل بی‌دقتی، اوریکسِ گمزباک با اوریکسِ شاخ‌شمشیری جفت شده و نمونه‌هایی دورگه پدید آورده‌اند، و با در نظر گرفتنِ این حقیقت که نسلِ اوریکس شاخ شمشیری در طبیعتِ شمالِ آفریقا نابود شده و اکنون برنامه‌هایی برای معرفیِ مجددِ آن به تونس، مراکش، سنگال و چاد انجام شده و در دست انجام است، هر گونه بی‌دقتی در ارسالِ این نمونه‌های دورگه می‌تواند به فاجعه‌ای منجر گردد.

    پازن دورگه‌ی تگزاس

     

    بالا: اوریکس گمزباک و اوریکسِ شاخ‌شمشیری؛ پایین: اوریکس دورگه

     

    یکی دیگر از اعمال سلیقه‌ها جفت نمودنِ پازن و آیبیکس با بزِ اهلی برای به دست آوردنِ نمونه‌هایی با شاخِ باز و به اصطلاح “شکارچی‌پسند” می‌باشد، که به کرات در تگزاس مشاهده شده است. در ایران و نواحی آلپیِ اروپا، به دلیلِ کاهش شدیدِ تعداد پازنِ ایرانی و آیبیکسِ آلپ، و گسترشِ دامنه نفوذ بزِ اهلی، در بسیاری موارد نمونه‌هایی وحشی مشاهده شده که دارای بدنی مودارتر از نمونه‌هایِ اصیل و فرمِ شاخی متفاوت می‌باشند.

    بز دورگه با شاخ باز

     

    در اروپا و ایالت‌های شرقیِ آمریکا، به دلیلِ کاهشِ شدیدِ جمعیتِ گرگِ بومی، عرصه برای مهاجرتِ شغالِ طلایی و کایوت و تصرف قلمروهای جدید و بدونِ رقیب فراهم شده، و به دلیلِ دورگه شدنِ کایوت با گرگِ سرخِ ساکنِ تگزاس و لوئیزیانا، در اوایل دهه ۱۹۸۰ که کارشناسان به دلیل رو به انقراض بودنِ گرگِ سرخ برنامه‌ای را برای پرورش در اسارت در دست انجام داشتند، تفکیک و تشخیصِ نمونه‌هایِ اصیل با دورگه‌هایی که ژنِ کایوت را حامل بودند مشکل‌آفرین گردیده بود.

    در ایران نیز به دلیلِ کاهشِ شدیدِ شکارهای طبیعی، گرگ‌ها ناگزیر به ذباله‌خوری و نزدیکی به سکونت‌گاه‌های انسانی شده، که به دلیلِ افزایشِ تعدادِ سگانِ بدونِ مالک، به تدریج خطرِ ازدست‌رفتنِ خلوصِ ژنتیکی این سگسان را تهدید می‌نماید.

    Threat-of-Hybrid-Persian-Fallow-Deer-koocheha-dot-com-07

    ولی اکنون در ایران خطر جدیدی به‌شدت حاصلِ تلاش‌های کارشناسانی چون خسروی سریری را مورد تهدید قرار داده است!

    دورگه شدن، تهدیدِ نوینِ بقای نسل گوزن زرد میان رودان

    در طول آخرین دوران یخبندان، گوزن زرد اروپایی (Dama dama) در بیش‌ترِ نواحیِ اروپا، همچون سیسیل و بالکان، وجود داشته، ولی با عقب‌نشینیِ یخچال‌ها، و دگرگونیِ گسترده، اقلیمِ مهم‌ترین زیستگاه این گوزنِ زیبا محدود به کرانه‌های مدیترانه جنوب آسیای صغیر (ترکیه کنونی) گردید، و این بار یونانیان و سپس رومیان بودند که این گونه‌ی سازگار و خوش زاد و ولد را به یونان و جزیره رودس و بسیاری از زیستگاه‌های اروپا انتقال دادند.

    در سال ۱۸۷۵ کنسولِ بریتانیا در خوزستان، گونه گوزن زردِ میان‌رودان را به جهانِ علم شناساند، ولی در هزاره‌های کهن این گونه به‌خوبی برای آشوریان و مصریان شناخته شده بود و از جنگل‌های زاگرسِ ایران و جنگل‌های رودخانه‌ایِ خوزستان و جنوب عراق، تا نواحیِ کردنشینِ ترکیه و عراق و سوریه و لبنان و فلسطین تا باریکه ساحلیِ شمال مصر و تونس وجود داشته است. تا دهه‌های گذشته بسیاری از دانشمندان این جانور را که حدود چهل درصد از نمونه‌های مدیترانه‌ای بزرگتر می‌باشد به عنوانِ زیرگونه‌ی گوزنِ زردِ اروپایی معرفی نموده و با نام علمیِ (Dama dama mesopotamica) می‌شناختند، ولی اکنون به عنوانِ گونه‌ای مستقل (Dama mesopotamica) معرفی می‌گردد.

    مقایسه‌ی جثه‌ی گوزن زرد میان‌رودان و گوزن زرد مدیترانه‌ای

     

    در اوایلِ قرنِ بیستم، پس از هزاران سال تخریبِ زیستگاه و رقابت با دامِ اهلی، دو جمعیتِ گوزنِ زرد در ترکیه وجود داشت؛ نمونه‌هایِ میان رودان که ساکن استانِ کردنشینِ حکاری در شرق ترکیه، در نزدیکی کردستان عراق، بوده؛ و جمعیتِ اروپایی که به صورتِ لکه‌هایی در اطرافِ ازمیر و آنتالیا و ساحلِ دریای اژه (تا سال ۱۹۶۰) وجود داشته و پس از نابودیِ تمامی این جمعیت‌ها به‌جز جنگل‌های کاج و بلوط مدیترانه‌ای اطراف شهر زیبای آنتالیا با حفاظتِ شدید از زیستگاه باعث نابودیِ کاملِ قدیمی‌ترین جمعیتِ گوزن زرد اروپایی گردیدند.

    در طبیعت بسیاری از گونه‌های نزدیک، گهگاه حتی با وجودِ تفاوت‌های ساختاری، با یکدیگر جفتگیری نموده و نمونه‌های دورگه (هیبرید) ایجاد می‌نمایند؛ برای نمونه برای شکارچیانِ منچوری در کنارِ گوزنِ الک منچوری و گوزنِ سیکای دوبروسکی (Dobrevsky Sika Deer) مشاهده نمونه‌های دورگه این دو گونه در طبیعت عادی بوده، و در آسیایِ صغیر چند هزار سال پیش نیز، به یقین، تماس‌هایی بینِ جمعیت‌های گوزنِ زردِ اروپایی و میان‌رودان روی می‌داده است.

    اما!

    نگهداری از گوزنِ زردِ اروپایی در مجموعه‌ای به نام “باغ وحش دزفول” به احتمالِ زیاد فاجعه‌ای بس هولناک را در پی خواهد داشت. با توجه به تجربیاتِ گذشته، این امکان همواره وجود دارد که بنا بر دلایلی، چند سر گوزنِ اروپایی از این محوطه خارج گشته، و پس از مدتی به مناطق جنگلیِ دز و کرخه برده، با نمونه‌هایِ اصیلِ میان‌رودانی هیبریدهایی را تشکیل داده، و عملاً نسلی فاقدِ ارزشِ حفاظتی پدید آورده و تمامی تلاش‌های چندین نسل کارشناسان را بر باد دهد.

    سمت راست: گوزن زرد ایرانی؛ سمتِ چپ: گوزنِ زرد اروپاییِ باغ‌وحشِ دزفول؛ در مرکز: گوزنِ دورگه‌ی زرد میان‌رودان+اروپایی نگهداری شده در باغ‌وحش مشهد

     

    با در نظر داشتنِ تجربه پیشینِ “منطقه حاظت شده گنو” که با نگهداریِ زیرگونه‌های مختلفِ گوسپندان وحشی، نمونه‌هایی فاقدِ ارزش پدید آمد، و به دلیلِ خروج از فنس و جفتگیریِ احتمالی با نمونه‌های بومی (لارستان؟) ضربه‌ی جبران‌ناپذیری بر این جمعیت وارد نمود، نباید نگهداریِ گوزنِ زرد اروپایی در دزفول را تنها به شیوه‌ی معمول به قضا و قدر سپرد. سوگمندانه هنوز در بدنه‌ی محیط زیست، بسیاری با این تفکر روز را به شب می رسانند که: «صابون را با صاد بنویسند و یا با سین فرقی ندارد چون در هر دو صورت کف می نماید.»

    و این احتمال همواره وجود دارد که در صورت تلف شدنِ افرادی از جمعیتِ برجای‌مانده از بیماریِ ناشی از مگسِ میاز، و برای رفعِ مسئولیت، تعدادی از گوزن‌های زردِ اروپایی برای خالی نبودنِ عریضه، به دز و یا کرخه انتقال یابند.

    با نیم‌نگاهی در شبکه اینترنت شاید بتوان منشأ گوزن‌های زردِ اروپایی را باغ‌وحشِ تهران و یا باغ‌وحشِ مشهد در نظر گرفت که پس از تولیدِ دو رگه‌های شیر+ببر اکنون با تولیدِ جمعیتِ دورگه‌ی گوزن زردِ میان‌رودان+گوزن زرد اروپایی، این تهدید را آشکارا برملا ساخته، و افسوس که تا کنون کسی در فکرِ برخورد با این تخلف نبوده است.

    مقایسه‌ی دو نمونه پازن اصیل و پازن دورگه

     

    در این شرایط تنها می‌توان افسوس خورد که به جایِ پیشگیری از این فاجعه که بقای نسل و پاکیِ نژادِ گوزنِ زردِ میان‌رودان را برای همیشه نابود می‌نماید، دلمشغولیِ بسیاری در محیط زیست معطوف به شومن بودن و اجرایِ نمایش گردیده است. برخوردِ قاطع با این تخلف، در مجموعه‌ای که نامِ باغ‌وحش را در دزفول یدک می‌کشد، مهم‌ترین راهکارِ موجود می‌باشد، زیرا همان‌گونه که همگان می‌دانند باغ‌وحشِ مشهد دولتی است اندر دولت، و سخن ناگفتن از آن شرط عقل می‌باشد.

    شاید سخن‌سرایِ جاودانه طوس، در نامه‌ای که رستمِ فرخزاد به برادرِ خویش نگاشته بود، وضع و حالِ گوزنِ زردِ میان‌رودان را نیز به گونه‌ای پیش‌بینی نموده باشد:

    گنهکارتر در زمانه من‌ام
    از ایرا گرفتارِ آهرمــن‌ام
    چنین است و کاری بزرگ است پیش
    همی سیـــر گردد دل از جان خویش
    همــه بودنـی‌ها ببینـم همی
    وز او خامشی برگزینم همی
    بر ایرانیـان زار و گریان شدم
    ز ساسانیان نیز بریان شدم
    پیاده شــود مردمِ جـنـگـجـوی
    سواری که لاف آرد و گفتگوی
    کشاورز جنگی شود بی‌هنر
    نــژاد و گُهـر کمتــر آید به بر
    رباید همی این از آن، و آن از این
    ز نفـــریـن نـدانـنـد بـــاز آفـریــن
    نهــان بهتــر از آشــکـارا شـود
    دلِ شاه‌شان سنگِ خارا شود
    بداندیـش گردد پسـر بر پـدر
    پدر همچنین بر پسر چاره‌گر
    شود بنده‌ی بی‌هنر شهریار
    نــژاد و بزرگـی نیـایـد به کار
    به گیتی کسی را نمانَد وفا
    روان و زبـان‌ها شود پُرجفــا
    زِ ایران و از ترک و از تازیان
    نژادی پدیـد آید اندر میـان
    نه دهقان، نه ترک و نه تازی بُود
    سخــن‌ها بـه کـردار بــازی بُــود

    * کوچه ها

  • خطرانقراض گونه های جانوری را جدی بدانیم

    خطرانقراض گونه های جانوری را جدی بدانیم

    Animal-Rights-Watch-ARW-Moghaddam

    دیده بان حقوق حیوانات/ سید مجید خرازیان مقدم*: تنوع یا غنای گونه‌‌ای، شبکه‌ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و نژادهای انسان و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تک سلولی را در بر می گیرد. گونه ها علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسان ها نظیر خوراک، پوشاک، مسکن و دارو را فراهم می آورند، می‌توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان وکشورها نقش داشته باشند.

    مقدمه
    تنوع یا غنای گونه‌‌ای، شبکه‌ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و نژادهای انسان و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تک سلولی را در بر می گیرد. گونه ها علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسان ها نظیر خوراک، پوشاک، مسکن و دارو را فراهم می آورند، می‌توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان وکشورها نقش داشته باشند. امروزه دیگر مفاهیمی چون سلاح و تجهیزات نظامی، حرف آخر را در تامین امنیت ملی نمی‌زنند و در دنیایی که کشورها برای دسترسی به منابعی چون آب در تقابل با یکدیگر هستند، ابعاد و ارزش‌های مهم تنوع‌زیستی را نمی‌توان نادیده گرفت.
    از طرفی دیگرتنوع زیستی، میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل‌های قبل به امانت گرفته است و باید به نسل‌های بعد بسپارد و حفاظت از آن، ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت‌ها دارد . نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد. در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام به طور ویژه احترام به طبیعت و حفاظت از گونه‌های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزو تعالیم دینی محسوب می‌شود. این امر در فرهنگ‌های بومی و جوامع پایبند به اعتقادات سنتی نیز مورد توجه قرار دارد.
    متاسفانه امروزه به دلیل بدرفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود،‌ روند انقراض گونه‌های زیستی با سرعت نگران کننده‌ای افزایش یافته و کشور ما نیز از این گردونه انقراض در امان نیست. با حذف هر گونه جانوری از چرخه طبیعت و از دست رفتن نقش او در پایداری محیط زیست، کره خاکی یک قدم به سوی نابودی پیش خواهد رفت.

    خلاصه وضعیت گونه های جانوری وحشی در ایران
     کشور ایران به دلیل مکان جغرافیایی، برخورداری از تنوع سیمای منظر و اقلیم به علاوه وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب از غنای گونه‌ای بالا برخوردار است. براساس آخرین بررسی‌ها  1140 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی در اکوسیستم‌های خشکی و آب‌های داخلی ایران شناسایی شده، به علاوه حدود 650 گونه ماهی که در آب‌‌های دریایی شناسایی شده است.
    پستانداران با 197 گونه شناسایی شده، طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می‌گیرد. به طوریکه از پستاندار بسیار کوچکی که حشره خوار کوتوله نامیده می‌شود و فقط در حدود 2 گرم وزن دارد تا نهنگ‌های بزرگ آب‌های دریای جنوب با طول بیش از سی متر و وزن 130 تن را می‌توان در این رده مشاهده نمود. در میان مهره‌داران 535 گونه پرنده شناسایی و گزارش شده که  این تعداد گونه‌ معادل کل گونه‌های پرنده گزارش شده در قاره اروپا و دو سوم پرندگان خاورمیانه است. پرندگان به سبب برخورداری از قدرت پرواز ، صاحب وسیع ترین محیط بلامعارض در گیتی یعنی هوا هستند. هم اکنون پرندگانی نظیر درنای سیبری،  اردک سرسفید، اردک مرمری، میش مرغ، هوبره، پرندگان شکاری و تعدادی دیگر از گونه ها در کشور در معرض تهدید و انقراض است.
    از رده خزندگان نیز تاکنون227 گونه مورد شناسایی قرار گرفته، اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد اغلب این گونه ها بسیار اندک است.کمبود مطالعات جامع در مورد بیولوژی و وضعیت  حفاظتی این گونه ها  از یک طرف و جمعیت رو به زوال با توجه به  عوامل متعدد تهدید کننده به ویژه تخریب زیستگاههای آنها در سال های اخیر موجب نگرانی زیادی در مورد تعدادی از گونه های ارزشمند خزنده کشورمان شده است .از رده دوزیستان نیز در 21 گونه تاکنون گزارش شده و در بین آنها سمندرها از  نظر وضعیت حفاظتی از درجه اهمیت بیشتری برخوردار هستند و اطلاعات بسیار کم و جزئی از بیولوژی و اکولوژی آنها در دست است. گونه هایی نظیر سمندر لرستانی، سمندر کردستانی، سمندرغارزی ایرانی و سمندر آذربایجانی در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر انقراض قرار دارند.
    ماهیان آب‌های داخلی ایران شامل 160 گونه بوده که در 25 خانواده جای گرفته‌اند. متاسفانه به دلیل عدم توجه لازم به حفظ و مدیریت آبزیان آب های داخلی طی  سال های اخیر مطالعات جامعی برای شناخت ماهیان در اکوسیستم های آبی مختلف صورت نگرفته و از فراوانی و پراکنش بسیاری از گونه ها اطلاعات و آمار دقیقی در دسترس نیست و یا جمعیت برخی گونه ها نظیر ماهی کورغار در معرض تهدید است.
    به رغم غنای گونه ای قابل ملاحظه، متاسفانه حدود 76 گونه از رده‌های جانوری کشورمان در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارد و ازگونه‌هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در کمتر از یک قرن گذشته منقرض شده اند و اگر برای حفاظت گونه‌های ارزشمند و در خطر انقراض مثل گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد و… اقدام لازم صورت نگیرد در آینده‌ای نه چندان دور شاهد انقراض این گونه‌های نادر  نیز در کشورمان خواهیم بود.
    در این میان 19 گونه از پستانداران، 25 گونه از پرندگان، 16 گونه از خزندگان، 4 گونه از دوزیستان و 10 گونه از ماهیان آب های داخلی کشور در سال 2014 میلادی  به عنوان گونه های مهره دار در معرض تهدید در لیست سرخIUCN   قرار دارند.


    علل بروز چالش:

    بطور کلی چالش های پیش رو در حیات وحش کشور را عمدتا می توان در سه گروه طبقه بندی کرد:

    الف) عوامل ناشی از توسعه و فعالیت‌های انسانی شامل:

    1- جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها و جمعیت گونه‌ها 
    توسعه راه‌ها، سکونت‌گاه‌ها وکشتزارها، موجب جزیره ای شدن زیستگاهها و به طبع آن جمعیت برخی گونه های جانوری درون آن شده، به طوریکه ارتباط شان با جمعیت‌های پیرامون قطع و موجب انقراض محلی و بروز فشارهای درون‌آمیزی در درون جمعیت‌های موجود شده است و در دراز مدت این گونه، با چالش کاهش تنوع ژنتیکی وکاهش مقاومت گونه در مقابل بیماری‌ها وتغییرات محیطی مواجه می‌شود. برای مثال  می توان به جمعیت آهوان در زیستگاه‌های دشت سهرین زنجان، موته وکلاه قاضی اصفهان، هفتاد قله مرکزی و شیر احمد سبزوار و …  اشاره کرد. به علاوه این موضوع در مورد بسیاری از جمعیت‌های گوشتخوار کشورمان مثل یوزپلنگ و پلنگ نیز صادق است، تلفات این گونه‌ها در حوادث جاده‌ای و تقابل با جمعیت‌های انسانی از جمله دلایل اصلی این اتفاق ناگوار برای حیات‌وحش و این گونه های ارزشمند است. از 1422 مورد ثبت شده مرگ و میر در بین پستانداران بزرگ جثه از سال 1386 تا نیمه اول سال 1393، گوشتخواران با حدود 49 درصد تلفات  بیشترین سهم مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند و مهم‌ترین عامل در مرگ و میر گوشتخواران تصادفات جاده ای ثبت شده است به طوریکه تصادفات جاده‌ای به تنهایی 62 درصد مرگ و میرها را شامل می‌شود.

    2- وجود سلاح‌های غیر مجاز
    تعداد قابل ملاحظه ای اسلحه شکاری مجاز و غیر مجاز در کشور وجود دارد که نظر به تعداد درخواست‌های دفترچه و پروانه شکار، بیش از ظرفیت و توان حیات‌وحش کشور است. این تعداد اسلحه در واقع عرصه طبیعت ایران را به صحنه جنگی نابرابر  بین انسان و حیوان تبدیل کرده و امید است در سال جاری با ممنوعیت شکار و  اعمال  آن فرصتی برای احیای جمعیت گونه های قابل شکار فراهم شود. علاوه بر آن  می توان به تصویب قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات (مصوبه 7/6/90 مجلس محترم شورای اسلامی) اشاره کردکه به استناد تبصره یک ماده 16 این قانون دارندگان سلاح‌های شکاری غیر مجاز می‌توانند مجوز حمل سلاح دریافت کنند و این موضوع باعث شده تعداد زیادی اسلحه غیر مجاز توسط افراد سود جو وارد کشور شود.

    3- حضور دام بیش از ظرفیت در زیستگاه‌ها
    متاسفانه در حال حاضر دو برابر و در برخی مناطق بیش از دوبرابر ظرفیت مراتع، دام در مناطق چرا می‌کنند و این موضوع ضمن تخریب پوشش گیاهی باعث کاهش منابع آب وعلوفه حیات‌وحش و فرو افت مطلوبیت زیستگاه‌ها شده است.

    4- تجارت غیر قانونی گونه‌های جانوری و اجزای آن‌ها
    دنیا امروز با گسترش پدیده شوم شکار وتجارت غیر قانونی جانوران وحشی واجزای آن‌ها مواجه است. به طوری که قاچاق جانوران وحشی واجزای آن‌ها بعداز قاچاق مواد مخدر و سلاح  رتبه سوم را به خود اختصاص داده وکشورمان به دلیل مکان جغرافیایی و غنای گونه‌ای و داشتن گونه‌های انحصاری، در معرض تهدید این پدیده است. متاسفانه ما  بیشتر با زنده‌گیری و قاچاق انواع خزندگان و دوزیستان مواجه هستیم.

    ب) عوامل طبیعی

    1- شیوع انواع بیماری‌ها
    اگر چه شیوع بیماری‌ها بیشتر نتیجه عملکرد جامعه بشری است، اما عومل محیطی در پیدایش وگسترش آن نقش مهمی دارد. امروزه گونه‌های جانوری وحشی به ویژه گونه‌های در خطر انقراض با تهدید جدی و جدیدی به نام شیوع وگسترش انواع بیماری‌ها مثل طاعون نشخوارکنندگان کوچک، تب برفکی، شاربن (سیاه زخم)، آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، هاری و … مواجه هستند. بروز برخی بیماری‌های نوظهور مثل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان که انتشار آن توسط پرندگان وحشی صورت می‌گیرد تلفات زیادی نیز در بین این رده از جانوران در جهان به همراه داشته است. به دلیل بومی‌شدن برخی از بیماری‌های دامی در کشور و کشورهای همسایه و  ورود غیر قانونی دام به علاوه حضور و چرای دام‌های آلوده در زیستگاه‌ها وارتباط آن‌ها با حیات‌وحش طی سال های اخیر شاهد بروز تلفات زیادی در بین گونه‌های ارزشمند و در خطر انقراض و آسیب پذیر کشور بوده ایم که می توان به تلفات قوچ ومیش در ساریگل (طاعون نشخوارکنندگان کوچک) ،گوزن زرد در خوزستان (میازیس) و تلفات کل و بز  و قوچ و میش در پارک ملی بمو در استان فارس طی آذر ماه سالجاری (طاعون نشخوار کنندگان کوچک) اشاره کرد. به علاوه اینکه  گوشتخواران وحشی به عنوان مخزن بیماری خطرناک هاری در حیات وحش بوده  و کنترل این بیماری  نیازمند عزم ملی است.
    در این بین بیماری هایی که  میزان ابتلا و مرگ و میر بالایی  به همراه دارند بسیار حائز اهمیت بوده و می توانند به عنوان تهدیدی جدی برای گونه های جانوری در معرض تهدید کشورمان تلقی شوند.

    2- خشکسالی‌های متناوب
    بروز پدیده تغییرات جهانی آب وهوا و به طبع آن خشکسالی‌های متناوب،کاهش منابع آب و علوفه و افزایش استرس‌های محیطی باعث کاهش میزان زادآوری در بین جمعیت انواع پرندگان خشکی‌زی و علفخواران شاخص و قابل شکار، مهاجرت و تلفات گونه در مسیرهای مهاجرت و کوچ‌های اجباری شده است. به طور مثال مهاجرت یا گدار غیر معمول در بین جمعیت‌های قوچ و میش از جزیره کبودان به جزیره اشک، خروج گوزن زرد از جزیره اشک و مرگ و میر آن‌ها در باتلاق‌های دریاچه ارومیه، مهاجرت اجباری آهوان از شیر احمد سبزوار به مناطق پرحادثه وکاهش طعمه در زیستگاه‌های یوزپلنگ از جمله مصادیق تاثیرات این  پدیده برحیات‌وحش است.

    ج) عوامل ناشی از ضعف ساختار حفاظت

    1- عدم امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی کافی برای حفاظت
    حدود 17 میلیون هکتار از سطح کشور با عناوین پارک ملی، منطقه حفاظت شده، اثر طبیعی ملی و پناهگاه حیات‌وحش برای حفظ ذخایر ژنتیکی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است. 7 میلیون هکتار نیزتحت عنوان منطقه شکار ممنوع وجود دارد. برای حفاظت این عرصه‌های وسیع وحساس، در حدود 2600 محیط بان (سرانه 6500 هکتار) در430 واحد محیط بانی مشغول انجام وظیفه هستند. این در صورتی است که برای حفاظت مفید و مطابق  استاندارد جهانی می‌بایست حداقل 10هزار محیط‌بان به کار گرفته شود.گر چه با بهره گیری از فناوری و تکنیک های مورد نیاز و شیوه حفاظت هوشمند برای پایش مناطق تحت مدیریت (مانند بسیاری از کشورها) سرانه حفاظت از مناطق به طور قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت.

    2- ضعف قوانین ومقررات
    عدم توجه به ارزش‌های متنوع گونه‌ها در برنامه‌ریزی توسعه، عدم تناسب جرایم شکار غیر مجاز با ارزش‌گونه ها (که اقدامات اخیر سازمان در جهت پیشنهاد افزایش جرایم شکار غیر مجاز در صورت تصویب می تواند تا حدی این موضوع را تعدیل نماید)، تصویب قوانین وآئین‌نامه‌های مغایر با ملاحظات محیط زیستی مثل تصویب قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات (مصوبه 7/6/90 مجلس محترم شورای اسلامی)، اجرای پروژه‌های ملی بزرگ بدون توجیه زیست‌محیطی و …

    راهکارهای اساسی
    1- توسعه و به کارگیری تکنولوژی‌های نوین برای حفاظت گونه‌ها
    2- جمع‌آوری سلاح‌های غیرمجاز و صدور پروانه حمل سلاح شکاری متناسب با نیاز دارندگان (یعنی مشخص شدن هدف از حمل وکاربرد سلاح برای دارندگان آن)
    3- کنترل و پیشگیری از شیوع بیماری‌ها در حیات‌وحش و تعیین تکالیف سازمان دامپزشکی در رابطه با این موضوع
    4-  افزایش جرایم شکار غیر مجاز (در حال تصویب) و بازنگری در آن به صورت 2 الی 3 سالانه
    5- ایجاد زمینه مشارکت فعال بخش خصوصی در مدیریت و حفاظت حیات‌وحش از طریق حفاظت مشارکتی مناطق مستعد و همچنین ایجاد قرق های اختصاصی
    6- ارتقاء سطح دانش کارشناسان ومحیط بانان
    7- لحاظ نمودن ارزش‌ گونه ها، توان طبیعی و ظرفیت تحمل زیست بوم‌ها در طرح‌های توسعه
    8- بازسازی و احیای زیستگاهها و مسیر های مهاجر گونه ها
    9- مصرف 100 درصد درآمد ناشی از صدور پروانه‌های شکار و صید و ضرر و زیان ناشی از شکار و صید غیر مجاز براساس دستورالعمل مصوب شورایعالی حفاظت محیط زیست برای حفاظت مناطق و کمک به ماموران اجرایی محیط زیست (منظور از کمک، هزینه‌های درمان، بیمه و… است)
    10- بیمه کلیه محصولات کشاورزی در مقابل حمله حیوانات وحشی
    11- جبران خسارات حمله حیوانات وحشی به انسان از محل صندوق ملی محیط زیست
    12- اجازه به سازمان برای صدور پروانه شکار تروفه برای شکارچیان خارجی و داخلی با تعرفه مورد نظر سازمان و هزینه‌کرد درآمد حاصله جهت حفاظت گونه در زیستگاه‌های مرتبط
    13-  رفع موانع قانونی جهت استفاده از حمایت و مشارکت مالی بخش خصوصی در حفاظت و تنوع زیستی همانند وزارت آموزش وپرورش ودانشگاهها

    در خاتمه از کلیه همکاران محترم دفتر تنوع زیستی و حیات وحش که در تهیه مطالب ذکر شده بنده را یاری کردند، سپاسگزارم. همچنین تشکر ویژه دارم از دوست  گرامی و همکار محترم جناب آقای دکتر حسین محمدی مدیر کل محترم حفاظت محیط زیست استان البرز به خاطراستفاده از مطالب موجود در دفتر که قبلا توسط ایشان تهیه شده بود.

    * مدیرکل دفتر حیات وحش وتنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست

  • دلفین‌ها هم عزاداری می‌کنند

    دیده بان حقوق حیوانات: انسان‌ها تنها گونه‌های زیستی نیستند که به خاطر مرگ عزیزانشان عزاداری می‌کنند، این رفتار در میان بسیاری از پستانداران،‌از جمله دلفین‌ها رواج دارد.

    براساس گزارش همشهری به نقل از وايرد، پيش از اين رفتارهاي دلسوزانه و عزادارانه در ميان وال‌هاي دندان‌دار كه فرزندانشان را از دست داده‌اند، راسوهاي دريايي، ميمون‌ها، شامپانزه‌ها و فيل‌ها مشاهده شده بود.

    اكنون محققان در مطالعه‌اي جديد دريافته‌اند دلفين‌هاي خالدار اقيانوس اطلس كه با نام استنلا فرونتاليز شناسايي مي‌شوند نيز براي فرزندان نوزاد خود كه به دلايل مختلف مي‌ميرند،‌ عزاداري مي‌كنند.

    پژوهشگران جانداران دريايي تاكنون در دو مورد عزاداري دلفين‌هاي خالدار را براي فرزندان از دست رفته‌شان به ثبت رسانده‌اند. در يكي از موارد، يك قايق‌ران قايق‌هاي توريستي شاهد آن بود كه چهار دلفين بالغ جسد بچه دلفيني را روي سرهاي خود در نزديكي سطح آب حمل مي‌كنند، اين رفتار براي 30 دقيقه ادامه داشت و پس از آن دلفين‌ها از آن منطقه دور شدند.

    در رويدادي ديگر، خدمه يك كشتي مطالعاتي شاهد حمل جسد يك بچه دلفين توسط دلفيني بالغ بودند كه به احتمال زياد مادر دلفين كوچك‌تر بوده‌است. در هر دو مورد جسد‌هاي دلفين‌ها نشانه‌اي از فساد در خود نداشتند و اين به آن معني است كه دلفين‌هاي كوچك به تازگي مرده بوده‌اند.

    محققان هردو جسد را براي تعيين علت مرگ جمع‌آوري كردند و دريافتند هردو بچه دلفين به مرگ طبيعي جان خود را از دست داده‌اند. دلفين‌هاي باتل‌نوز و پوزه دراز نيز رفتارهايي مشابه از خود به نمايش گذاشته‌اند. تفاوت رفتار عزادارانه دلفين‌هاي خالدار با ديگر انواع دلفين‌ها در مدت زمان عزاداري است، زيرا دلفين‌هاي ديگر جسد درگذشته خود را براي روزها روي سر حمل مي‌كنند، حتي زماني كه جسد آغاز به پوسيدن مي‌كند.

    هنوز مفهوم دقيقي از اين رفتار دلفين‌ها به دست نيامده‌است، با اين‌همه فيليپ آْلوس از مركز مطالعات زيست‌محيطي و دريايي دانشگاه پورتو معتقد است اين رفتار تداعي‌گر عزاداري است و دلفين‌ها با اين‌كار براي از دست رفته خود عزاداري مي‌كنند. وي معتقد است حيواناتي كه در سيستمي مادرسالارانه زندگي مي‌كنند، از قبيل فيل‌ها و نهنگ‌هاي قاتل، و همچنين حيواناتي كه در گروهي متشكل از اعضاي مرتبط با هم زندگي مي‌كنند، از توانايي عزاداري برخوردارند.