دیده بان حقوق حیوانات:هومن جوکار، مدیر پروژه ملی یوزپلنگ آسیایی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار جامعه فارس درباره نتایج حاصل از پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی اظهار داشت: تعداد 20 یوزپلنگ از جلوی دوربین‌های تله‌ای نصب شده در زیستگاه‌های این جاندار عبور کرده‌اند؛ این بدان معنی نیست که فقط 20 یوزپلنگ در ایران زندگی میکند بلکه باید توجه داشت که این آمار به سایر زیستگاهها تعمیم داده می‌شود.
یوزپلنگ گونه‌ای است که تعیین جمعیت دقیق آن کار آسانی نیست. این‌ها گونه‌هایی هستند که آمار آنها در دنیا با تخمین یاد می‌شود. برای این کار چند منطقه به طور نمونه مورد انتخاب قرار می‌گیرد و در آن مناطق از روش‌های آمار برداری سعی می‌شود تعداد این دسته از جانداران تخمین زده و به سایر مناطق تعمیم داده شود.
برخی‌ها اعلام کردند که در فاز نخست پایش جمعیت یوز آسیایی، فقط 20 یوزپلنگ در ایران زندگی میکند.
باید توجه داشت که پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی فقط از چند زیستگاه انجام شده است و نباید نتایج حاصل از آن را محدود دانست.
در سال گذشته در برخی از زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی که مورد حفاظت سازمان محیط زیست است فاز نخست طرح پایش جمعیت این جاندار آغاز شد.
فارس: نتایج حاصل از اجرای فاز نخست شناسایی یوزپلنگ آسیایی چه شد؟
جوکار: یوزپلنگ آسیایی در تمام مناطق ایران وجود دارد اما ما نمی‌توانیم نقطه به نقطه این مرز و بوم را دوربین نصب کنیم. بر اساس عکس‌های گرفته شده نمی‌توان 100در صد تخمین جمعیت کرد و فقط می‌توان برآورد کرد حداقل 50 یوزپلنگ در ایران وجود دارد، روش تحقیق و برآورد یوزپلنگ فقط در قسمت‌هایی از زیستگاه‌های این جاندار به کار گرفته شده است. در روش فعلی تعداد زیادی دوربین در مناطق به خصوصی کار گذاشته می شود و یوزپلنگ‌هایی که از کنار این دوربین‌ها عبور می‌کنند به صورت اتوماتیک از آنها عکسبرداری می‌شود و به همین ترتیب به یک تخمین از جمعیت یوزپلنگ‌های دست می‌یابیم.
فارس: با توجه به وجود حداقل 50 یوزپلنگ در ایران، آیا جنسیت آنها طوری است که امکان تولید مثل در این دسته از جانداران وجود داشته باشد؟
جوکار: شناسایی یوزپلنگ‌های نر و ماده از طریق دوربین‌های تله‌ای کار آسانی نیست چرا که گونه نر و ماده این گونه از جانداران از نظر فیزیکی در دید نخست تفاوت و اختلاف چندانی باهم ندارد. تنها راه شناسایی گونه نر از ماده در عکس‌ها، قرار گرفتن یوزپلنگ در کنار توله یوزها است؛ این امر بیانگر این مطلب است که یوزپلنگی که در کنار توله یوزها قرار دارد، یوز مادر است.
فارس: با وجود اجرای فاز نخست پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی، آیا نسل این گونه جاندار هم اکنون در خطر انقراض است؟
جوکار: به چند دلیل نسل یوزپلنگ‌های آسیایی در حال انقراض است که از دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. آخرین جمعیت یوزها در سراسر دنیا فقط در ایران باقی مانده است و از طرفی در داخل کشور کاهش جمعیت طعمه‌های یوز را داریم به همین دلیل نسل یوزپلنگها با خطر انقراض روبرو شده است.
فارس: در صورت وجود چه تعداد یوزپلنگ می‌توان گفت که نسل یوزپلنگ آسیایی از خطر انقراض نجات یافته است؟
جوکار: پاسخ دادن به این سؤال با توجه به شرایط پیش‌رو دشوار است اما در این زمینه می‌توان به سابقه تاریخی این امر اشاره کرد که در دهه 40 اعلام شد در ایران بیش از 30عدد یوز باقی نمانده است البته صحت و سقم این مطلب مشخص نیست. در اواخر دهه 50 برآورد شد که 400عدد یوزپلنگ در ایران وجود دارد اگر این امر صحت داشته باشد می‌توان گفت که جمعیت یوز می‌تواند طی برنامه‌ریزی مشخصی افزایش یابد.بعد از انقلاب جمعیت یوز آسیایی با روند کاهشی روبرو شد. بنابراین در صورتیکه شرایط بدتر از این نشود می‌توان امید داشت که جمعیت یوزپلنگ آسیایی در کشور افزایش یابد و نسل این جاندار از خطر انقراض نجات یابد.
فارس: چه اقدامات اساسی برای احیای یوز آسیایی در ایران صورت گرفته است؟
جوکار: برای نگه داشت یوزپلنگ از سال 81 پروژه‌ای بین سازمان ملل متحد با سازمان حفاظت محیط زیست ایران با عنوان پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسایی، آغاز شد. این پروژه با یک سری حمایت‌های بین‌المللی و بودجه ملی ادامه یافت.در طول 10 سال گذشته به منظور حفاظت از این گونه از جانداران مجموعه‌ای از فعالیت‌ها در قالب 3حوزه آموزش و آگاه سازی، تحقیقات و نیز حفاظت انجام شده است؛ شاید اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت امروز شاهد منقرض شدن نسل این جاندار بودیم.مسلماً روز به روز فشار بر زیستگاه‌های حیات وحش افزایش می‌یابد که دلیل آن را می‌توان اعمال طرح‌های توسعه‌ای جدید عنوان کرد؛ البته این امر فقط در ایران نیست و در کل دنیا در حال پیشروی است.هم‌اکنون در کشور با یک‌سری عوامل توسعه در حال دست و پنجه نرم کردن هستیم، در این زمینه لازم است اقدامات اساسی انجام شود به طوریکه برخی دستاوردها در بلندمدت منجر به خطر انداختن محیط زیست حیات وحش نشود.
فارس: مثالی را از توسعه دستاوردهایی که در سالهای اخیر منجر به خطر انداختن حیات وحش در ایران شده است، بیاورید.
جوکار: تعریض جاده گزوئیه بافق نمونه بارز این امر بوده است که خوشبختانه به همت مسئولان در اواخر سال گذشته از تعریض آن جلوگیری شد.تعریض جاده‌ای که از محل زیستگاه برخی از گونه‌های نادر جانوری می‌گذرد در کوتاه مدت می‌تواند مفید واقع شود اما در بلندمدت حیات وحش و نسل یوزپلنگ آسیایی را با خطر انقراض روبرو میکند.مسئولان توسعه باید در کنار اقداماتی که انجام می‌دهند به محیط زیست طبیعی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند و در کنار تأمین نیاز اقشار جامعه در مسیر حفظ محیط زیست حرکت کنند.بی‌توجهی به حفظ محیط زیست اختلاف دیدگاه سازمان محیط زیست با مسئولین توسعه است.تعریض جاده گزوئیه واقع در بافق مورد درخواست مردم بود، مردم این بخش می‌خواستند با تعریض این جاده دسترسی آسانتری به شهر داشته باشند. این جاده از منطقه حفاظت شده کوه بافق از مهمترین زیستگاه‌های گونه نادر یوزپلنگ آسیایی می‌گذرد و تردیدی نیست که تعریض این جاده تأثیرات منفی بر زیستگاه این جاندار داشته باشد.سازمان محیط زیست مسیر جدید را پیشنهاد کرد اما این مسیر با یکی از مناطق بهره‌برداری از سازمان انرژی اتمی در تداخل بود که خوشبختانه با بررسی‌های دقیق مسئولان محیط زیست استانداری بافق و سازمان انرژی اتمی این نتیجه حاصل شد که جاده جدید با کمی اصلاحات قابل بهره‌برداری خواهد بود.هم‌اکنون مشکل جاده گزوئیه (جاده‌ای که از مهمترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی می‌گذرد) حل شده است.
فارس: با توجه به اینکه افتخار کشور چین به پانداست و افتخار هند به فیل‌هایش است، لازم نیست که ما نیز در جهت حفظ و صیانت از یوزپلنگ آسیایی که فقط در ایران یافت می‌شود، اهتمام جدی داشته باشیم؟
جوکار: این امر بدیهی است چنانچه یوزپلنگ آسیایی که هم اکنون فقط در ایران یافت می‌شود به خوبی نگهداری شود می‌تواند در آینده صدها توریست را به این مرز و بوم برای بازدید از این جاندار بکشاند.
فارس: از دلبر و کوشکی چه خبر؟
جوکار: با به دام افتادن دو توله یوز نر و ماده به نام های کوشکی و دلبر، تکثیر در اسارت نیز به عنوان پروژه‌ای مناسب برای حمایت از نسل این‌گونه جاندار مطرح شد.برای این کار دلایل کافی وجود دارد چرا که هم اکنون دو یوزپلنگ در اسارت هستند که این اقدام تنها راهکار ادامه دارد بودن حیات آنها خواهد بود؛ این یک شانس و فرصت است.یوزپلنگ تنها در 7 روز سال آمادگی تکثیر پیدا میکند بنابراین تشخص زمانی را که یوزپلنگ در آن آمادگی تکثیر دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.به منظور پیشبرد این مهم، طرح آن تدوین شده و تمام شرایط برای تکثیر در اسارت دو یوز نر و ماده فراهم است.
