نویسنده: تحریریه

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان به عنوان یکی از مهمترین قطبهای تولید مس در جهان شناخته می شود این استان در اکثر شهرستانهایش دارای معادن بزرگ مس است و کار احداث و یا بهره برداری از معادن در حال انجام است کارخانه جات متعدد وابسته به این صنعت نیز در استان کرمان مشغول به فعالیت هستند.

اما بزرگترین مجتمع مس ایران و یکی از بزرگترین مجتمع های صنعتی جهان نیز در این استان وجود دارد، مجتمع مس سرچشمه از جمله مهمترین مراکز صنعتی کشور محسوب می شود که هزاران نفر در آن مشغول به کار هستند این مجتمع آنچنان بزرگ است که برای اسکان کارکنانش شهری بزرگ به همین نام ساخته شده است تا اینجای کار همه چیز به نفع صنعت و اقتصاد کشور است هر چند که منابع مالی این صنعت به استان کرمان تعلق نمی گیرد و روانه بانکهای پایتخت می شود.

با این وجود درصدی از نیروهای مشغول به کار در این صنعت مربوط به استان کرمان است اما شرکت مس هیچ گاه مانند شرکتی مثل ذوب آهن اصفهان نتوانسته در توسعه و پیشرفت استانش نیر تاثیر گذار باشد.

از سوی دیگر فعالیت معادن گسترده و کارخانه های متعدد بالا دستی خسارات گاه غیر قابل جبرانی به محیط زیست استان کرمان وارد کرده است که این شرکت با ارائه راهکارهایی در صدد جبران این خسارات برآمده است.

خسارات محیط زیست کرمان از فعالیتهای صنعتی قابل توجه است/ خاتون آباد نماد تخریب طبیعت کرمان

با این وجود روستاها و دشتهای اطراف صنایع و معادن مس در کرمان به شدت از باز مانده های این صنعت خسارات دیده اند.

تا کنون محیط زیست استان کرمان نیز گزارش مستندی در این خصوص منتشر نکرده است اما از جمله نمادهای این خسارتها می توان به دشت خاتون آباد شهربابک اشاره کرد.

فعالیت یک واحد صنعتی مربوط به شرکت مس دشت خاتون آباد را به یکی از نمادهای حقیقی تخریب طبیعت تبدیل کرده است.

گفته می شود این دشت به دلیل وجود رسوبات سنگین حتی تا 10 سال آینده نیز توان احیاء مجدد و سبز شدن گیاهان را ندارد.

میزان خسارات در این دشت آنچنان زیاد بود که درنهایت شرکت مس برای رفع مشکل آلایندگی وارد عمل شد و برخی از سیستمهای این کارخانه را برای کاهش آلایندگی اصلاح کرد.

اما میزان خسارات صنایع مس سرچشمه به محیط زیست تا کنون اعلام نشده است صنعتی که استان کرمان از منافعش بسیار کم بهره بوده است اما محیط زیستش قربانی شده است.

کاراکال کم یاب در پسماندهای صنعتی

 با این وجود روز گذشته اتفاقی روی داد که گوشه ای دیگر از خسارات مجتمع مس را نمایان کرد، یکی از نادرترین گربه سانان ایران که در معض خطر نیز قرار دارد در پسماندهای این شرکت گرفتار شد و خوشبختانه با مسئولیت شناسی یکی از کارکنان وابسته به شرکت ملی مس ایران از مرگ نجات یافت اما به دلیل جراحات وارد ناشی از پسماندهای این حیوان دچار مشکلات متعدد از جمله در بینایی شده است.

نکته اساسی اینجاست که یکی از زیست گاههای اصلی این حیوان در نزدیکی مجتمع مس قرار گرفته است.

وجود 7 قلاده کاراکال در زیستگاه منصور آباد

رئیس اداره حفاظت محیط زیست رفسنجان این موضوع را برای  خبرنگار مهر اینچنین حکایت می کند.

حبیب اکبری ادامه داد: منطقه منصور آباد یکی از زیستگاههای جانوری در شهرستان رفسنجان است و در همین منطقه تا کنون بارها کراکال دیده شده است.

وی تصریح کرد: کاراکال از گونه های جانوری نادر است و سعی کرده ایم از این گونه حفاظت کامل انجام شود.

اکبری از وجود هفت جفت از این حیوان در منطقه منصوریه خبر داد و گفت: متاسفانه روز گذشته یکی از این کاراکالها در پسابهای صنعتی سقوط کرده بود که با اطلاع رسانی یک فرد مسئولیت شناس در زمانی کوتاه پرسنل در این منطقه حاضر شدند و حیوان را از منطقه پسماندهای آلوده خارج کردند.

بینایی حیوان از دست رفته است

وی گفت: حیوان پس از خروج از منطقه به اداره محیط زیست شهرستان منتقل و مورد شستشو و ضد عفونی فوری قرار گرفت و مداوا به صورت تخصصی با حضور دامپزشکان آغاز شد.

اکبری ادامه داد: با وجود استریل چشمها و سایر قسمتهای بدن حیوان این جانور دچار صدماتی به خصوص در زمینه بینایی شده است و در صورتیکه بینایی حیوان باز نگردد مجبور به عمل قرنیه خواهیم بود.

وی گفت: دلیل بروز این حادثه در دست بررسی است و تحقیقات با جدیت در این خصوص انجام می شود.

اکبری کاراکال را از جمله گربه سانان کمیاب طبیعت دانست و گفت: حفاظت از این حیوان ضروری است و با توجه به مساعد بودن منطقه منصور آباد برای زندگی این حیوان باید طرحهای مطالعاتی و حفاظتی انجام شود.

حفاظت از محیط زیست در کنار توسعه صنعتی مد نظرقرار گیرد

محمد جهانشاهی، فعال محیط زیست در استان کرمان گفت: استان کرمان یکی از قطبهای معدنی و صنعتی کشور است که استفاده از این منابع خدادی برای اقتصاد کشور ضروری است اما باید توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست در کنار یکدیگر انجام شود.

وی تصریح کرد: استان کرمان به دلیل گستردگی و جمعیت کم یکی از مناطق بکر کشور محسوب می شود و می توان بسیاری از گونه های جانوری در معرض انقراض را در این استان مشاهده کرد که از جمله گربه سیاه گوش است.

وی ادامه داد: این حیوان در طبیعت به صورت محدود مشاهده می شود و باید از جمعیت موجود آن حمایت کرد.

وی گفت: این حیوان از هوش بسیار بالا و سرعت خیره کننده ای در شکار برخوردار است و از گذشته مورد توجه بوده است و نمادی از اقتدار طبیعت محسوب می شده است.

جهانشاهی بیان کرد: در استان کرمان نیز تعدادی از این حیوان وجود دارد که حراست از آنها بسیار مهم است.

وی گفت: حداکثر طول بدن این جانور 105 سانتیمتر است و جثه بزرگتر از گربه وحشی دارد و داستانهای جالبی در قالب افسانه نیز از این حیوان در جامعه نقل می شود و این نشان می دهد این حیوان به دلیل ظاهر خاص و تواناییهای ویژه اش مورد توجه بوده است.

جهانشاهی گفت: خشکسالی و شکار بی رویه و آلودگیهای زیست محیطی از جمله عوامل خطری هستند که جانوران وحشی را تهدید می کند.

وی اعلام کرد: چندی قبل به دلیل ناآگاهی مردم محلی در شرق استان یک قلاده کاراکال به شدت زخمی و در نهایت تلف شد.

گزارش: اسما محمودی

به گزارش خبرنگار مهر، منطقه حفاظت شده بهرام گوردر شرق استان فارس و شمال شرقی شهرستان نی ریز قرار دارد. وسعت این منطقه 40 هزار و 800 هکتار و ارتفاع بلندترین نقطه آن دو هزار و 787 متر بوده و دارای آب و هوای گرم و خشک و بارندگی حدود 200 میلی متر است.

این محدوده از سال 1351 با عنوان منطقه حفاظت شده “بهرام گور” تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار گرفته است. منطقه حفاظت شده بهرام گور تنها منطقه ای در کشور بوده که جمعیت قابل ملاحظه و پویایی از گورخر ایرانی را در خود جای داده است.

حضور دیگر گونه های ارزشمند نظیر کاراکال، زاغ بور، هوبره، جبیر و… ارزش اکولوژیکی این زیستگاه پهناور را دو چندان می کند و تماشای حیات وحش به خصوص گونه های در معرض تهدیدی نظر گورخر ایرانی، هوبره و زاغ بور در این منطقه به سادگی امکان پذیر است.

اما در سال گذشته قرار بود كه در منطقه بهرام گور طرح اكتشاف معدن در پنج نقطه ارائه شود كه دوستداران محيط زيست تاكيد کردند در صورتيكه اين پنج معدن به مرحله اكتشاف و بهره برداري برسد نه تنها گورخرهاي بهرام گور در طول زمان از بين خواهد رفت بلكه اكوسيستم منطقه بهرام گور نيز در خطر جدي نابودي قرار خواهد گرفت كه پيامد آن از بين رفتن تمام گونه هاي جانوري و گياهي درون آن است.

با مخالفتهای محیط زیستی، فعالتیهای معدنی در نقطه آغاز متوقف شد تا زیستمندان منطقه روی آرامش را دوباره ببینند.

اما طی چند روز گذشته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس اعلام کرد که قرار است 600 معدن غیر فعال فارس به مزایده گذاشته شود و حتی معادن موجود در منطقه حفاظت شده بهرام گور نیز در لیست برنامه ها قرار دارد.

در این رابطه کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ حقوقی به مشکلات ناشی از فعالیتهای معدنکاوی در این منطقه اشاره دارند.

این کارشناسان اعتقاد دارند از بعد علمی و فنی زیست محیطی، فعالیت معدنکاوی و بهره برداری از معدن به هر میزان که با ملاحظات و مراقبتهای زیست محیطی حداکثری همراه باشد بازهم از لحاظ زیستی به منطقه آسیب وارد می کند.

عبور و مرور ماشین آلات باعث می شود که گرد و خاک از زمین بلند شده و بر روی برگ درختان بنشیند و این امر باعث می شود که درختان نتوانند عمل فتوسنتز را به خوبی انجام دهند.

از دیگر سو احتمال برخورد ماشین آلات با زیستمندان مهم منطقه به ویژه گورخرهایی که جزو گونه های در معرض خطر انقراض نیز به شمار می رود نیز وجود دارد که ممکن است باعث مرگ این زیستمندان نیز شود.

در بعد دیگر عبور و مرور انسانها و فعالیت دستگاه ها و ماشین آلات باعث از بین رفتن آرامش حیوانات منطقه خواهد شد و ایجاد استرس در آنها بر روی تولید مثل زیستمندان اثر منفی گذاشته و باعث کاهش تولید مثل آنها شود.

همچنین بر اساس اعلام سازمان منابع طبیعی فارس 29 کانون فرسایش بادی در فارس وجود دارد که 9 کانون آن بحرانی و در جنوب و جنوب شرقی فارس یعنی همان حوالی نی ریز قرار دارد  و از آنجایی که نی ریز سپر محافظ ورود کویر به فارس است با شروع فعالیتهای معدن کاوی، درهای کویر بر روی استان فارس باز می شود.

از دیگر سو بر اساس قانون هرگونه فعالیت معدنکاوی در مناطق حفاظت شده ممنوع است و بر این اساس امکان آغاز فعالیت معدنی در بهرام گور نیز وجود ندارد.

دوستداران محیط زیست فارس اعتقاد دارند که در سطح فارس نقاط متعددی وجود دارد که می توان بدون مشکل زیست محیطی فعالیتهای معدن کاوی انجام داد و بهره برداری از معدن در منطقه بهرام گور باعث به خطر انداختن زیستمندان بهرام گور می شود.

یک کارشناس حوزه محیط زیست در استان فارس به خبرنگار مهر در این رابطه گفت: گونه هاي بسيار مهم گورخر آسيايي، زاغ بور، هوبره و… در منطقه حفاظت شده وجود دارد که بهره برداری از معدن سنگ آهک می تواند حیات این گونه ها را با مشکل مواجه کند.

معدن باعث شکنندگی اکوسیستم می شود

علمدار علمداری افزود: منطقه حفاظت شده بهرام گور یکی از مناطق مهم کشور به شمار می رود که قرار است در آینده ای نزدیک به پارک ملی تبدیل شود.

وی با تاکید بر اینکه این منطقه سرمایه ملی طبیعی کشور است، بیان کرد: در صورتیکه قصد بهره برداری از معدن در این مطنقه را داشته باشند به طور حتم این بهره برداری، بازکردن شکاف در زمین، انفجار و… را به همراه دارد که این امر می تواند مشکلات زیادی را برای منطقه به وجود آورد.

این کارشناس حوزه محیط زیست با تاکید بر اینکه بهره برداری از معدن مستلزم ایجاد شکاف در زمین برای برداشت سنگ است، بیان کرد: این اقدام می تواند تخریب منطقه و حتی پوششهای گیاهی را به همراه داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه بهره برداری از معدن باعث ناامن شدن زیستگاه برای حیات وحش می شود، گفت: یكي از مهمترين چالشها در مناطق چهارگانه كشور بهره برداري از معادن و جاده هاي دسترسي به اين معادن است كه باعث تخريب زيستگاه ها و شكنندگي اكوسيستم مي شود و اين ناپايداري اكوسيستم از بين رفتن گونه هاي گياهي و جانوري را در پي دارد.

علمداری در خصوص پيامدهاي دخالت در زيستگاه ها گفت: اولين پيامد اين مسئله تاثير بر روي رفتارهاي مختلف جانوران به خصوص رفتارهاي تولید مثلی آنهاست و اين بزرگترين ضربه به جمعيت گونه ها و روند كاهش آنها محسوب مي شود.

وی با بیان اینکه مهاجرت حیات وحش از این منطقه می تواند مخاطراتی را برای آنها به همراه داشته باشد، اظهار داشت: این مهاجرت حیات وحش می تواند آنها را دستخوش حوادث از جمله تصادف و یا حتی شکار می کند.

علمداری بزرگترين سرمايه يك كشور را پاركها و مناطق حفاظت شده دانست و ادامه داد: علاوه براين تنوع گونه اي(چه گياهي و چه جانوري) و آنچه اكوسيستم هاي طبيعي ناميده مي شود و به طور حتم در تمام كشورها به بهترين شكل توسط دولتها اداره مي شود اما در كشور ما دولت عامل اصلي تخريب اين سرمايه هاي خدادادي است.

این کارشناس حوزه محیط زیست تاكيد كرد: به طور حتم براي حفاظت از طبيعت بي نظير فارس و بهرام گور نبايد اجازه اجراي اين مصوبه در فارس داده شود و بايد در حفظ و نگهداري از اين مناطق كوشيد و با محيط زيست همكاري صورت گيرد ضمن اينكه به نظرات كارشناسي آنان توجه شود تا بخشي از اين گونه هاي كمياب و بي نظير براي نسل آينده باقي بماند.

وی با اشاره به اینکه این منطقه می تواند در اشتغالزایی موثر باشد، بیان کرد:  اگر به اکوسیستم این منطقفه در حوزه گردشگری توجه شود می توان نسبت به اشتغالزایی اقدام و مشاغل زیادی را برای اهالی مطنقه به وجود آورد.

موضوع معدنکاوی در بهرام گور قابل پیگیری است

رئیس کل دادگستری استان فارس نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: در گذشته پیرامون بهره برداری معدن در این مطنقه مجوزهایی صادر شده بود که به دنلال اعلام محیط زیست مبنی بر تخریب منطقه، دادگستری وارد و جلوی فعالیت آنها گرفته شد.

ذبیح الله خدائیان بیان کرد: در پنج منطقه بهرام گور برای بهره برداری از معدن مجوز صادر شده بود و اگر این معدن در همان منطقه باشد که قبلا جلوی بهره برداری از آن گرفته شده به طور حتم با اعلام محیط زیست جلوی فعالیت آن گرفته می شود.

وی با تاکید بر اینکه محیط زیست باید این موضوع را به دادگستری اعلام کند، اظهار داشت: چنانچه بهره برداری از این معدن خلاف قانون و مقررات باشد به طور حتم دادگستری جلوی فعالیت آن را می گیرد.

به گزارش مهر، به نظر می رسد فعالیتهای معدنی بیش از آنچه که باعث رونق اقتصادی فارس شود ضربات مهلکی را بر پیکره محیط زیست استان وارد خواهد کرد و در ابتدای امر گورخرهای بهرام گور در معرض این آسیبها قرار می گیرند از این رو باید با کارشناسی بیشتر نسبت به فعالیهای معدنکاوی اقدام کرد زیرا تن خسته گورخرهای بهرام گور توان مقابله با تجهیزات معدن کاوی را ندارد.