دیده بان حقوق حیوانات: برنامه «طرحی برای فردا» که هر هفته به مدت یک ساعت از شبکه یک سیما پخش میشود، عصر جمعه 27 خرداد ماه سال جاری به مناسبت هفته جهاد کشاورزی به سخنرانی سال قبل رحیمپور ازغدی در جمع دامپزشکان اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی اختصاص داشت و با انتقاد وی از شیوه مرغداری امروزی همراه بود.
به گزارش حکیم مهر، حسن رحیم پور ازغدی در ابتدای سخنرانی خود گفت: چون در خدمت دوستانی هستیم که با دام و تأمین سلامت آن و مسئله دامپزشکی سر و کار دارند، موضوع این بحث را هم به همین مسئله اختصاص دادهایم.
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی با تبیین دو نوع نگاه به طبیعت و حیوانات اظهار کرد: نگاه به حیوانات که تجسم برجسته آن در نظام سرمایه داری دیده میشود مبتنی بر استثمار و کسب سود بدون حفظ حرمت و حقوق حیوان یا گیاه است و در مقابل آن هم نگاهی توحیدی قرار دارد.
وی افزود: نگاه توحیدی به معنای نفی سود نیست و چه بسا برخی برخلاف فرهنگ اسلامی فکر میکنند طبیعت مانند مادر مقدس است و نباید به آن دست زد، در حالیکه در اسلام از یک سو میگویند هر روز نباید گوشت خورد و از سویی دیگر میگویند اگر کسی چهل روز گوشت نخورد در گوش وی باید اذان گفت و این نگاه حاکی از کسب منفعت بدون اسراف و تبذیر و مبتنی بر اعتدال است.
رحیمپور با اشاره به روایات و فتاوای مختلف درباره مسئله دامپزشکی و بخصوص حقوق حیوانات گفت: از اینگونه روایات و فتواها معلوم میشود دامداری و دامپزشکی هم به اسلامی و غیراسلامی تقسیم میشود.
وی سپس به بیان 4 سطح در منابع اسلامی درباره برخورد با حیوانات پرداخت و سطح اول را مسائل مالی و اقتصادی معرفی کرد.
رحیم پور گفت: به فرموده حضرت رضا علیه السلام که ضامن آهو و به فکر تأمین امنیت حیوان است، خداوند از نوعی برخورد با مسائل مالی که باعث ضایع شدن ثروت میشود بیزار است و لذا باید در کار ما و برخوردمان با حیوان یک عقلانیت اقتصادی هم وجود داشته باشد.
وی افزود: باید دانست انسان به مصداق روایت انکم مسئولون عن البقاع و البهائم، درباره حیوانات و حتی مکانها و محیط زیست و اشیاء هم مسئول است و در قیامت بازخواست میشود.
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه اظهار کرد: مسئله بهداشت هم مهم است و تقسیم خوردنیها به حلال و حرام به دلیل تأثیری است که گوشت از نظر جسمی و یا اخلاقی در انسان میگذارد و لذا به دلیل همین اهمیت فقهای ما می گویند وقتی دلیلی بر جواز و حلال بودن نداریم باید اصل را بر منع بگذاریم و این یعنی حفظ کرامت انسان که هر چیزی نباید بخورد و از سویی به موجود زنده هم احترام گذاشته شده تا هر موجودی را نشود خورد.
رحیم پور سطح دیگر مناسبات بین انسان و حیوان را علمی عنوان کرد و گفت: بر اساس روایات هر فردی که کار غیرعلمی میکند کارش غیردینی است و اگر کسی در کاری وارد شود که تخصصی در آن کار ندارد فعل حرام انجام داده و به امت خیانت کرده است.
وی افزود: اگر فردی درباره یک حیوان تصمیمی بگیرد که موجب وارد شدن ضرر به آن حیوان شود در قبال اینکار مسئول است و بر اساس روایات باید هر فرد از جمله دامپزشک در صدد افزایش علم خود و دانایی بیشتر باشد.
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: در روایات است که اگر پزشک یا دامپزشک با جان انسان یا حیوانی بازی کند حکومت میتواند وی را زندانی کند و لذا می گویند پزشک یا دامپزشک مثل قاضی اگر عصبانی است معالجه نکند.
رحیمپور سپس به مسئله احساسات حیوانات اشاره کرد و گفت: وقتی در روایت میبینیم که وقتی میخواهید حیوان را ذبح کنید، چاقو را نباید جلوی حیوان تیز نمایید یا اگر به حیوانی غذا یا علوفه نشان دهید و به این دلیل به سمت شما بیاید و بعد غذا به او ندهید خیانت کردهاید این مسائل را باید نشانه لزوم توجه به احساسات حیوانات بدانیم.
وی در ادامه بیان کرد: گاهی در مرغداریها که میرفتم با خودم فکر میکردم اگر پیامبر (ص) و انبیاء الهی بودند اجازه میدادند ما مثل امروز مرغ را در قفس بگذاریم و فقط برایمات تخم بگذارد
رحیمپور با انتقاد از شیوه مرغداری امروز که مبتنی بر کسب سود است آنرا نشانه تفکر سرمایهداری دانست و گفت: آیا مرغداری امروز ما اسلامی است یا نشانهای از تفکر سرمایهداری است که در آن زجر حیوان مهم نبود و تنها باید آنقدر تخم بگذارد تا بمیرد و این در حالی است که پیامبر اکرم (ص) در توجه به حقوق حیوانات تا آنجا پیش رفتهاند که فرمودهاند طویله و آغل حیوان را هم باید آنطور تمیز کنید که بتوانید در آن نماز بخوانید!
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: در روایت است که اگر آب بینی گوسفندی جاری است، چون مایه آزار حیوان و سختی تنفس است بر صاحب حیوان یا دامپزشک واجب است که آنرا تخلیه کند تا حیوان زجر نکشد.
وی با ذکر نمونههایی از توجه پیامبر اکرم (ص) به حقوق حیوانات افزود: پیامبر (ص) فرمودهاند که حیوانات متوجه میشوند چطور به آنها نگاه میکنیم و حتی وقتی به ایشان عرض شد که خانمی گربه‌ای را بسته و به آن آب و غذا نداده تا بمیرد آن زن را جهنمی معرفی فرمودند.
رحیمپور همچنین گفت: توجه به حقوق حیوانات در سیره امامان معصوم (ع) دیده میشود از جمله آنکه بردهای به سگی غذا داد و امام حسین(ع) که از وی علت کارش را پرسید و برده نگاه سگ را مایه این کار عنوان کرد، حضرت ضمن آزاد کردن برده باغ صاحبش را هم خرید و به وی هدیه داد. (توضیح: ظاهراً این داستان منسوب به امام حسن علیه السلام است)
وی در ادامه با انتقاد از شکار تفریحی و حرام عنوان کردن این کار گفت: در فقه ما میگویند کشتن حیوانی که به تو آسیب نمیرساند حرام است و بر اساس قرآن هم اگر یک نفر را بکشی انگار همه مردم را کشتهای و اگر جانی را نجات دهی انگار کل بشر را نجات دادهای.
رحیمپور با اشاره به رفتار عالمان دینی و مردان الهی در قبال حیوانات افزود: مرحوم {آیت الله} میرزا جوادآقای تهرانی که مرد معنوی و بزرگی بود یک بار از خانه که خارج شده بود در میان راه برگشت و وقتی علت را پرسیدند گفته بود مورچهای روی عبایم بود و لذا به خانه برگشتم و مورچه را همانجایی که روی عبایم آمده بود گذاشتم تا مسیرش را گم نکند.
وی در ادامه سخنرانی خود به ذکر نمونهای از توجه حضرت علی (ع) به مسئله حقوق حیوانات پرداخت و گفت: امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودهاند اگر به من بگویند که یک دانه گندم یا جو را از دهان مورچهای که در حال حرکت است بگیر – و حتی مورچه را نکش – و در ازاء این کار همه حکومت و ثروت عالم را بگیر، به خدا سوگند اینکار را نخواهم کرد.
رحیمپور پزشکی و دامپزشکی را حرفههایی مقدس و مستوجب پاداش الهی دانست و گفت: فقها میگویند وجود کسانی بعنوان مسئول بهداشت چه برای انسان و چه برای حیوان واجب کفایی است و لذا اگر جامعهای پزشک و دامپزشک کم دارد بر همه واجب است درس بخوانند تا این خلاء به حد کفایت پر شود.
وی در ادامه به ذکر برخی سفارشات پیامبر اکرم (ص) درباره حقوق حیوانات پرداخت و گفت: رسول اکرم (ص) وقتی دیدند فردی شتری را کناری بسته ولی جهاز پشت شتر را پایین نیاورده فرمودند از قول من به صاحب این شتر بگویید خود را برای محاکمه در روز قیامت آماده کند.
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی افزود: پیامبر اکرم (ص) سفارش میفرمودند وقتی سفر میکنید حتیالامکان حیوان را از مسیرهای سرسبز و نه خشک و بدون آب و علف ببرید تا گرسنگی و تشنگی نکشد.
رحیمپور ازغدی همچنین گفت: به فرموده پیامبر اکرم (ص) انسان حق ندارد جنازه حیوان را بسوزاند یا مثله کند یا زنبور عسل را بکشد و بی دلیل از بین ببرد.
وی با بیان این نکته که امروز چقدر از این سفارشات در کشتارگاهها و دامداریهای ما اجرا میشود و آیا نگاه ملحدانه و صرفاً اقتصادی حاکم است یا نگاه توحیدی گفت: پیامبر (ص) فرمودند پشت حیوانات را صندلی نکنید و به جایی از حیوانات بخصوص صورت که روح دارد و با آن خدا را تسبیح میکند ضربه نزنید.
رحیمپور ازغدی به نمونهای از سفارش امیرالمومنین (ع) در جمعآوری مالیات اشاره کرده و گفت: حضرت علی (ع) به نیروهای مالیاتی دستور داد بین شتر و بچه شیرخوارش فاصله نیندازند.
وی افزود: در روایات از معصومین علیهم السلام است که شیر حیوان را با نگاه سرمایهداری آنقدر ندوشید که به فرزندش نرسد، در سوار شدن حیوان را خسته نکنید، میان شتران در سواری عدالت برقرار کنید و در روز ساعاتی را به استراحت حیوان اختصاص دهید.
رحیمپور همچنین گفت: حتی در مورد ذبح از امام باقر (ع) روایت است که رفیقانه، با مدارا و بدون خشونت اینکار را انجام دهید و در روایت است که حیوانی را جلوی چشم حیوان دیگر ذبح نکنید و حتی به حیوانات فحش هم ندهید!
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه افزود: در روایت است که در دادگاه شهادت کسی که جلوتر از همه در بین حجاح رسیده قبول نکنید چون عادل نیست و حیوانش را تندتر دوانده و به اصطلاح امروزی تختگاز آمده و سبب آزار حیوانش شده است.
وی با اشاره به مراعات حقوق حیوان توسط پیامبر اکرم (ص) گفت: در روایت است که پیامبر (ص) یکبار میخواستند وضو بگیرند که گربه‌ای جلو آمد و ایشان آب وضوی خود را جلوی گربه گذاشتند تا سیراب شود و سپس وضو گرفتند.
رحیمپور ازغدی در پایان سخنرانی به نمونهای از فتاوای فقها هم اشاره کرد و گفت: فقها میگویند هر جانداری که در اختیار کسی باشد باید وسایل زندگی، بهداشت و آسایش آنرا فراهم کند و گرنه حرام است آن را حیوان را نگه دارد.
وی با بیان این نکته که در روایات آمده که نگهداری حیوان در خانه مستحب است و باعث برکت میشود گفت: باید دانست این مستحب بودن به معنای قاطی شدن با حیوان و به اتاق خواب بردن حیوان نیست.
رحیمپور افزود: با برخی حیوانات هم نظیر سگ و خوک که نجس هستند باید حریم حفظ کرد.
وی با توضیح کوتاهی درباره نجاست سگ گفت: نجاست سگ به معنای این نیست که تعابیری نظیر وفاداری و مهربانی و هوش این حیوان که بعضاً در روایات هم هست را نادیده بگیریم و این حیوان را پلید بدانیم و به آن ظلم کنیم، بلکه معنایش این است که نباید با این حیوان قاطی شد.
رحیمپور همچنین گفت: مهربانی به حیوانات از جمله سگ ارتباطی با نجاست این حیوان ندارد و حتی یکی از علمای بزرگ را پس از مرگش در خواب دیده بودند که وی گفته بود در عالم برزخ به دلیل عبایی که در یک شب سرد برفی روی سگی که زجر میکشید در یک کوچه کشیدم پاداش فراوانی به من داده‌اند.
وی سخن خود را با این عبارت به پایان برد که اینقدر صحبت کردم اما آخر هم متوجه نشدم این مرغ را چطور در قفس میگذارند تا تخم بگذارد؟! واقعاً یک لحظه خودتان را بجای آن مرغ بگذارید!
