دیده بان حقوق حیوانات: / فرشید اسحاقی*: حضور «سگ» در میان زندگی شهری گروهی از ایرانیان چند سالی است که جای خود را باز کرده و با آنکه تا همین سالهای نه چندان دور، از سگ تنها به عنوان نگهبان باغ و خانه استفاده میشد، اکنون برخی الگوها سگ را میان خانه گروههایی از شهروندان آورده و برخی آن را چنان فرزندشان دوست دارند. مطالب بسیاری نیز در رد و پذیرش حضور سگ در میان خانوادههای ایرانی مطرح شده اما بروز برخی اتفاقات همچون گرفتن «جشن تولد برای سگ» و انتشار تصاویر آن در فضاهای اجتماعی، رسمیت بخشیدن پیوند این حیوان با زندگی شهری و تبلیغ آن را تداعی میکند. اتفاقی که در روزهای اخیر از سوی یکی از بازیگران سینمای ایران رخ داد و تصویر جشن تولد او برای سگش منتشر شد. پیش از این نیز، برخی چهرههای سینمایی و جامعه ورزش با به نمایشگذاشتن تصاویر نگهداری سگ و زندگی با آنها، نوعی تبلیغ برای زندگی سگی را سبب شدند. حضور سگ در میان زندگی ایرانی، موضوعی چالش برانگیز در سالهای اخیر بوده که با وجود محدودیتها و برخوردهای پلیسی، افزایش میل نگهداری از سگ را همراه داشته است.
تبلیغهای چندگانه سگ
انتشار عکس جشن تولد سگ پرستو صالحی، بازیگر سینمای ایران در فضای مجازی از آنجا قابل بحث بوده که چند سالی است مسئولان فرهنگی و انتظامی کشور دنبال راهکارهایی برای محدود کردن استفاده از سگ هستند. برخوردهای پلیسی و حتی اعلام جرایم مختلف برای همراه داشتن سگ در خیابان یا خودرو از جمله همین برنامه هاست اما از سوی مقابل، برگزاری مراسمهایی چون جشن تولد برای سگ یا گرفتن عکس سلفی با سگ از سوی چهرههای مطرح و سرشناس، تبلیغ بیش از پیش حضور سگ در خانوادههای ایرانی را همراه داشته و البته گویای سردرگمی در تکلیف داشتن یا نداشتن سگ است. پیش از این برخی بازیگران سینما چون هانیه توسلی، روناک یونسی، هدیه تهرانی، سارا خوئینیها، نیوشا ضیغمی، لیلا اوتادی، آناهیتا نعمتی، علی صادقی و…. به همراه برخی ورزشکاران و فوتبالیستهای ایرانی تصاویری همراه و در آغوش سگ منتشر کردند که فرهنگ شدن حضور سگ در خانوادههای ایرانی را قلمداد میکند. این مهم سبب شده تا امروز، همراه داشتن سگ در خانه و اماکن عمومی از سوی گروهی از شهروندان، امری عادی به شمار رفته و برخی داشتن سگ را از ضروریات بدانند. اکنون، بوستانها و فضاهای سبز شهر تهران، همواره شاهد حضور شهروندانی اعم از پیر و جوان با سگهای مختلف است که این سگها عضوی از زندگیشان شده، به او مهر ورزیده و همزیستی با آن را تصویر می کند.
خرید و فروشهای رسمی سگ
راه اندازی بازارهای رسمی و فروشگاههای مجازی و حقیقی خرید و فروش سگ در تهران و شهرهای بزرگ در سالهای اخیر، بسیار رونق گرفته و استقبال شهروندان نیز در توسعه آنها تاثیر داشته است. اکنون اگر جستوجویی در فضای مجازی برای خرید و فروش سگ داشته باشیم، دهها سایت اینترنتی وجود دارد که انواع سگ را بانژاد و رنگ و قیمت مختلف عرضه کرده و حتی جلوي در منزل تحویل میدهند! از سویی، مغازههای فروش پرندگان در سطح شهر، به خرید و فروش سگ میپردازند و البته مشتریان فراوانی نیز دارند. مراکز رسمی خرید و فروش پرندگان در تهران و شهرستانها نیز مملو از سگ و توله سگهایی است که مشتریان زیادی را جذب خود کرده تا سگ به خانه و کاشانه خود ببرند. پدیده نگهداری سگ در میان گروهی از ایرانیان تا آنجا پیش رفته که برخی خانوادههای نوپای ایرانی، داشتن و نگهداری سگ را به بچه دار شدن ترجیح داده و همزیستی با سگ را ترجیح میدهند! اینکه داشتن یک یا چند توله سگ به عادت و سرگرمی گروهی از جوانان تبدیل شده تا جایی که میلی برای فرزند آوری در زندگی مشترک نشان نداده و ترجیح میدهند سگ داشته باشند تا فرزند، میتواند از عواقب الگوبرداری غلط از نگهداری سگ در خانواده باشد که تهدیدات زیادی را همراه دارد.
ارسال سگ به تمام نقاط ایران!
سایتهاي اینترنتی فعال در خرید و فروش حیوانات و به خصوص سگ و گربه، خدمات جالبی برای مشتریان دارند و آن ارسال حیوانات از جمله سگ به همه نقاط ایران است. سایتهاي اینترنتی پس از خرید حیوان مورد نظر – بهویژه سگ – در صورت تمایل خریدار، آدرس گرفته و حیوان مورد نظر را به همه جای ایران ارسال ميکنند. این مسئله سبب شده تا خریدار، برای تهیه سگ مورد نظر خود کمترین زحمتی نداشته و همچون دیگر خریدهاي آنلاین اینترنتی از خرید آنلاین سگ نیز بهرهمند باشد. شاید از وسعت و تاثیر فعالیت سایتهاي اینترنتی خرید و فروش حیوانات باشد که برخی تهرانیها در اقدامی عجیب، جمعه بازاری برای خرید و فروش انواع حیوانات و به ویژه سگ راه انداخته و رسمیتی غیررسمی! به خرید و فروش حیوان داده باشند. اکنون در انتهای بزرگراه آزادگان بعد از تقاطع خلیج فارس، یک جمعه بازار غیرقانونی است که هر هفته شلوغ تر از هفته قبل برپا میشود و ظاهرا به هیچ کس هم ربطی ندارد. در این بازار، انواع سگهاي خانگی و نگهبان و البته گربههايی ملوس! خرید و فروش ميشوند و در لابه لای آنها نیز ميتوان حیوانات نادر را یافت. برخی سایتهاي خرید و فروش سگ نیز اقدام به فروش فوقالعاده و اعمال تخفیف برای خریداران کرده اند که نشان از پرطرفدار بودن این سایتها در سایه غفلت مسئولان دارد.
سگ و زندگی ایرانی
نوع و سبک زندگی ایرانی – اسلامی با آنچه امروز در نگهداری سگ در خانههای ایرانیان رخ میدهد، کاملا در تضاد بوده و از دیرباز مورد نکوهش واقع شده است. چنانچه ایرانیان از سالهای دور، سگ را حیوانی نجس دانسته که تنها در نقش نگهبان مورد استفاده قرار میگرفته است. سگ از نظر فقه اسلام جزو نجاسات شمرده شده و خرید و فروش آن حرام است. البته به فتوای مراجع معظم تقلید خرید و فروش و نگهداری سگ شکاری، سگ گله، زراعت، سگ باغ و بستان و خانه و انواع سگهای مطرح شده از این حکم استثناء شده ولی نجاست آنها به قوت خود باقی است. با این حال برخی الگوهای وارداتی و الگوبرداریهای غلط سبب شده تا امروز حضور سگ در کنار خانواده چه در میان متمولین و چه در میان قشر متوسط جامعه به امری رایج تبدیل شود.
سرگردانی در داشتن یا نداشتن سگ
در چنین شرایطی که نگهداری سگ میان خانوادهها در حال تبدیل شدن به فرهنگی فراگیر است، به لحاظ تصمیم گیریهای دولتی و حاکمانه در مورد داشتن سگ، اتفاقی دیگر میافتد و مدام از محدودیت و ممنوعیتهای داشتن سگ سخن گفته میشود. نمونههای این اتفاق را میتوان در طرحهای برخورد پلیس با سگ گردانی در خیابانهای تهران در سالهای اخیر دید که دارندگان سگ در پارک و خیابان، جریمه شده و با آنها برخورد نیز شده است. در سالهای اخیر، پلیس ایران به دفعات با سگ گردانی در خیابانهای شهرها برخورد کرده و حتی سردار احمدی مقدم، فرمانده ناجا نیز در اظهار نظری با اشاره به نقض قانون در برخورد با حملکنندگان سگ در معابر عمومی با بیان اینکه پلیس با کسانی که اقدام به حمل سگ در معابر عمومی میکنند برخورد میکند، افزوده «برای امنیت تفرجگاهها، معابر و رستورانها، هماهنگیهای لازم با فرماندهی انتظامی بزرگ تهران صورت گرفته و پلیس سختگیرانهتر در این رابطه وارد شده و با افرادی که رعایت هنجارهای اخلاقی را نمیکنند و ایجاد ناامنی اخلاقی و مزاحمت میکنند با شدت عمل بیشتری برخورد میشود.» وی تصریح کرد که براساس قانون حمل سگ و حیوانات به طور کلی باید دارای ضوابط خاص باشد و برای این موضوع از خودروهای مخصوص استفاده شود چون بالاخره سگ یک حیوان نجس است و نباید در معابر باشد.
از سویی، نمایندگان مجلس نیز به دنبال تدوین قانونی برای محدودیت نگهداشتن سگ هستند تا دارندگان سگ مجازاتی چون ۷۴ ضربه شلاق و جریمه نقدی را داشته باشند. برخی نمایندگان مجلس اخیرا طرحی به هیاترئیسه مجلس فرستادهاند که در صورت تصویب آن از این پس با «گرداندن سگ و میمون در اماکن عمومی» برخورد خواهد شد. بر این اساس، نه تنها سگگردانی در شهر که معامله و نگهداری این حیوانها در خانه نیز مجازاتی چون ۷۴ ضربه شلاق و جریمه نقدی از یک تا ۱۰میلیونتومان خواهد داشت. البته نمایندگان در این طرح ماموران نیروی انتظامی، مزرعهداران، باغداران، گلهداران و شکارچیان دارای مجوز را از این قانون مستثنا کردهاند. سهسال پیش طرحی مشابه برای محدودکردن نگهداری حیوانات خانگی در سطح شهر به کمیسیون قضایی مجلس آمد اما آنروزها نمایندگان با بررسی آن به این نتیجه رسیدند که طرحهای مهمتری در دستور کار است و مسئله از دستور کار خارج شد اما حالا تعدادی از نمایندگان دوباره در تلاشند تا برای افرادی که نسبت به گرداندن سگ و میمون در فضاهای عمومی اقدام میکنند، تنبیهی قائل شوند. در چنین شرایطی، تبلیغهای غیر مستقیم نگهداری سگ در زندگی، ابهام در داشتن یا نداشتن سگ ایجاد کرده به خصوص آنکه نگهداری سگ از سوی افراد مطرح و سرشناس امری عادی تلقی شده و تصمیم گیری واحد درباره پدیده داشتن سگ و تعیین تکلیف آن از سوی مسئولان ضروری بهنظر می رسد.
* قانون