دیده بان حقوق حیوانات: تعداد گونه های پرنده موجود در ایران بیش از کل اروپاست و این موضوع نشان از اهمیت این مساله در کشور دارد، بیش از 80 تا 85 درصد پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی هستند و بیشترین مامن آنها تالاب هاست از این رو توجه به وضعیت تالاب ها در حیات پرندگان مهاجر یک اصل اجتناب ناپذیر است.
اسماعیل کهرم پرنده شناس و مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: وضعیت تالاب های ایران مناسب نیست و از 252 تالاب های موقت ، دایم ، لب شور یا شور تمام آنها زیر خط قرمز قرار دارند البته برای احیای تالاب های کشور مبلغ 77 میلیارد تومان اعتبار به سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص یافت که با تعریف طرح و به مرور تخصیص داده می شود.
خشک شدن تالاب ها و شکار بی رویه یکی از تهدیداتی است که حیات پرندگان را تحت تاثیر قرار می دهد که نیاز به فرهنگ سازی دارد.
کهرم دراین باره اظهار داشت:پرندگان ما در وضع نامناسبی قرار ندارند چون زیستگاه ندارند، وقتی تالاب دریاچه ارومیه خشک شد حدود یک میلیون و 900 هزار بال پرنده بی خانمان شدند که از این تعداد 40 هزار بال فلامینگو و 20 هزار بال پلیکان بود.
وی گفت: بیش از 140 گونه پرنده مهاجر در دریاچه ارومیه زمستان گذرانی و تابستان هم تخم گذاری می کردند وقتی زیستگاه را از دست دادند یعنی سرگردان و آواره شدند، وقتی پرنده مهاجر نداشته باشیم به این معناست که کل موجودات را از دست داده ایم.
در سال 1971 کنوانسیون رامسر در ایران شکل گرفت و در آن زمان بزرگان پرنده شناسی دنیا نیز در آن حضور داشتند زیرا نام اصلی آن کنوانسیون تالاب ها و پرندگان مهاجر بود اما به تدریج در این کنوانسیون توجه ها به سمت تالاب ها کشیده شد از این رو این نیاز احساس شد که باید یک روز به نام پرندگان نامگذاری شود.
بعد از آن روز جهانی پرندگان مهاجر در سال 2006 شکل گرفت که یک رویداد جهانی است و هر سال در پایان دومین هفته ماه مه در سراسر جهان برگزار می شود. امسال در ایران، روز جهانی پرندگان مهاجر مصادف با 21 و 22 اردیبهشت ماه است.
از سال 2006 ، توافقنامه پرندگان آفریقا- اوراسیا ، هرسال اقدام به برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر می کند تا از این طریق توجه جهانی را به حفاظت از این پرندگان معطوف کند.
هر سال در روز جهانی پرندگان مهاجر شعار بر روی هدف و عنوان به خصوصی متمرکز می شود و ˈ مقصد های مسیرهای پروازی؛ پرندگان مهاجر و گردشگریˈ شعار سال 2014 انتخاب شده است.
کهرم گفت:درجهان حدود 50 میلیارد پرنده مهاجر وجود دارد که مهمترین خصوصیات این پرندگان از نظر حفاظتی این است که حداقل 2 خانه دارند، در یکی زاد و ولد می کنند و در دیگری زمستان گذرانی دارند از این رو باید هر 2 خانه حفاظت شود.
وی افزود: پرندگان مهاجر هم ایجاد فرصت می کنند برای شکار، گوشت، پر، استخوان و فضله و هم ایجاد اشکال یعنی با هواپیما برخورد می کنند و موجب سقوط می شوند اما باید از تمام این فرصت ها به نحو مطلوبی برای پرندگان و محیط زیست استفاده کرد.
این پرنده شناس معتقد است روز جهانی پرندگان مهاجر زمان بسیار مناسبی است زیرا در این فصل پرندگان از تمام وقت های دیگر پرتعداد ترهستند چون جوجه ها از تخم درآمده اند و تعدادشان زیاد شده و برخی نیز بر روی تخم ها خوابیده اند. هم اینکه پرندگان مهاجر سفرشان را تمام کرده اند و بر روی تخم نشسته اند و در این زمان بیش از هر زمان دیگری بسیار آسیب پذیر هستند و نیاز به حمایت دارند.
وی اظهارداشت: به عنوان مثال یک پرنده از روسیه پرواز می کند و به سمت آفریقا می رود در مسیر رفت و برگشت در تالاب های انزلی، امیر کلایه و کیاکلایه استراحت می کند که متاسفانه در این مکان ها برخی افراد با تفنگ های پر از گلوله آماده شلیک به این موجودات آسیب پذیر هستند.
کهرم گفت:کافی است یکی از کشورهای پرنده پذیر با این موجودات نامهربان باشد بنابراین قطعا یکی از خانه های پرنده ها از بین می رود، به عنوان مثال ایتالیا به عنوان یک کشور پرنده خور و پرنده کش معروف است، در بیشتر مزارع ایتالیا تور می گذارند و هر پرنده ای که در تور می افتد را می خورند.
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست به مردم تاکید کرد با پرنده ها مهربان باشید، پرندگان به شما حیات و روح می دهند، شکارچیان؛ انصاف داشته باشید در فصل تخم گذاری و زاد آوری شکار نکنید.
وی اظهارداشت: دولت باید به فکر نجات تالاب ها که زیستگاه اصلی پرندگان است باشد، تالاب های انزلی، میانکاله، خورخوران مریض است، تالاب گاو خونی خشک شده و تالاب های ارژنگ ، پریشان، طشت، نیریز، بختگان و هامون وضعیت خوبی ندارند و کم جان هستند.
همچنین سید مجید خرازیان مقدم مدیر کل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت زیست دراین باره به ایرنا گفت: به منظور افزایش توجه جهانی به موضوع اهمیت پرندگان مهاجر، از سال 2006 میلادی توافقنامه پرندگان مهاجر آبی آفریقا – اوراسیا (AEWA) اقدام به نامگذاری و برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر کرده است.
وی با بیان اینکه هر سال شعار خاصی تعریف می شود اظهار داشت: ˈ مقصدهای مسیرهای پروازی ؛ پرندگان مهاجر و گردشگریˈ شعار امسال است و شعار سال های 2006 تا 2013 به ترتیب ˈ پرندگان مهاجر هم اکنون به کمک ما نیازمندندˈ ، ˈ پرندگان مهاجر و تغییرات آب و هواییˈ ، ˈ پرندگان مهاجر- پیام آوران تنوع زیستیˈ ، ˈ پرندگان مهاجر و موانع مهاجرتˈ ، ˈ پرندگان مهاجردرمعرض خطرانقراض را نجات دهیم – همه گونه ها مورد توجه هستندˈ ، ˈ تغییرات در کاربری اراضی از دید یک پرندهˈ ، ˈ پرندگان مهاجر و مردم، با یکدیگر در طول زمانˈ و ˈ شبکه سازی برای پرندگان مهاجرˈ است.
خرازیان گفت: برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر به منظور ترغیب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر است، سایر اهدافی که از برگزاری مراسم در این روز می توان انتظار داشت این است که مسوولان کشورها، سازمان های مردم نهاد، باشگاه ها، دانشگاه ها، مدارس و سایر نهادها در سراسر دنیا فعالیت ها و برنامه هایی را طراحی و اجرا کنند تا ضمن افزایش آگاهی عمومی، به حفاظت از این پرندگان و زیستگاه آنان کمک شود.
وی افزود: فعالیت های روز جهانی پرندگان مهاجر درسراسر دنیا بسیار متنوع و گسترده است و ایران نیز همزمان با سایر سازمان ها و کشورهای دنیا، فعالیت هایی را در این خصوص انجام داده است به عنوان مثال در استان هرمزگان طی سال های گذشته فعالیتهای آموزشی مختلف در این روز هم زمان با سایر نقاط دنیا برگزار شده است.
سازمان های جهانی برای حفاظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه های آنها توصیه هایی را به مردم یادآور می شوند که ممانعت از شکار پرندگان، حفاظت از مناطق و ممانعت از تخریب زیستگاه آنان، مد نظر قرار دادن راهکارهای اجرایی توسعه پایدار جهت کاهش اثرات سوء بر زیستگاه های پرندگان، لزوم اجرای طرح های ارزیابی زیست محیطی در مناطق مهم تجمع پرندگان و یا مسیر های اصلی پروازشان، ساخت برج های کوتاه تر، کاهش فرکانس چراغ های چشمک زن اطراف برج ها، حذف چراغ های غیرضروری، عدم استفاده از شیشه های رفلکس و ساخت سازه های جدید خارج از مسیر مهاجرت و محل تجمع پرندگان خصوصا گونه های در معرض خطر و پرندگان شکاری برخی از این توصیه ها است.
بر اساس تقسیم بندی اتحادیه جهانی حفاظت، گونه هایی از پرندگان ایران که وضعیت بحرانی دارند شامل درنای سیبری، خروس کولی اجتماعی، دال پشت سفید و گیلانشاه خالدار هستند. همچنین اردک سرسفید، بالابان، کرکس مصری، سسک خوزی و عروس غاز در معرض انقراض و 12 گونه دیگر نیز آسیب پذیر تلقی شده اند که عبارتند از غاز پیشانی سفید کوچک، اردک مرمری، عقاب دریایی پالاس، عقاب تالابی، عقاب شاهی، دلیجه کوچک، هوبره، پلیکان پا خاکستری، زرده پره سینه زرد، میش مرغ، فاخته خاوری و باکلان گلو سیاه.
این طبقه بندی از دیدگاه جهانی صورت گرفته است چنان که ممکن است وضعیت تعدادی از گونه های موجود در ایران در شرایط بحرانی باشد اما از آن جایی که در سراسر جهان چنین وضعیتی ندارند نام آنها در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت قرار نگرفته است مانند قرقاول و تمامی پرندگان شکاری که در ایران جزو جانوران حمایت شده هستند.
زیستگاه های پرندگان ایران
مناطق بیابانی و نیمه بیابانی بخشی از زیستگاه های طبیعی پرندگان ایران است. این حوزه از تهران تا دشت بزرگ کویر و کویرهای لوت تا بلوچستان مرکزی را می پوشاند. در بیابان های واقعی به نسبت پرندگان کمتری دیده می شود و تراکم آنها نیز بسیار پایین است.
به فکر پرندگان باشیم به ویژه در فصل زاد آوری که بسیار آسیب پذیر هستند و با گلوله های سرخ در انتظار شلیک به آنها ننشینیم بلکه کشور خود را به مامن امنی برای این موجودات زیبا و دوست داشتنی تبدیل کنیم.
