دسته: حیوانات در خطر انقراض

دیده بان حقوق حیوانات: با آغاز شدن فصل گرما، مهاجرت فصلی گورخرهای منطقه حفاظت شده بهرام گور استان فارس نیز آغاز شده و محیط زیست نیز برای تامین امنیت زیستگاه این گورخها اقدام به آبرسانی به منطقه و تامین علوفه مورد نیاز آنها نیز کرده است.

به گزارش مهر، منطقه حفاظت شده بهرام گور در شرق استان فارس و شمال شرقی شهرستان نی ریز قرار دارد و وسعت این منطقه 40 هزار و 800 هکتار و ارتفاع بلندترین نقطه آن دو هزار و 787 متر بوده و دارای آب و هوای گرم و خشک و بارندگی حدود 200 میلی متر در سال است.

این محدوده از سال 1351 با عنوان منطقه حفاظت شده “بهرام گور” تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار گرفته است.

بهرام گور تنها منطقه ای در کشور به شمار می رود که جمعیت قابل ملاحظه و پویایی از گورخر ایرانی را که بر اساس سرشماری سال گذشته 330 راس بوده را در خود جای داده است.

کاراکال، زاغ بور، هوبره، جبیر و… ازجمله زیستمندان بهرام گور به شمار می روند.

از چندی قبل مهاجرت گورخر از منطقه حفاظت شده بهرام گور در شهرستان نی ریز به سمت استانهای کرمان و یزد آغاز شده است.

یک کارشناس حوزه محیط زیست در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: گور خر از جمله حیوانات است که در مناطق دشتی زندگی می کند.

علمدار علمداری بیان کرد: در فصل بهار به دنبال گرم شدن هوا در این مناطق مهاجرت گور خبر برای تهیه علوفه و آب آغاز شده و بیشتر به سمت استانهای همجوار می روند.

وی با بیان اینکه خشکسالی باعث شده که حیات وحش در این منطقه با کمبود علوفه مواجه باشند، گفت: برخی از گونه های حیات وحش این منطقه قادر هستند خودشان را با شرایط وفق بدهند اما به رغم اینکه علوفه خریداری شده و در بهرام گور نیز توزیع می شود اما گورخرها برای تامین علوفه تازه به اراضی کشاورزی و باغات اطراف منطقه می روند.

علمداری با اشاره به اینکه گورخر دو نوع مهاجرت دارد که یکی از این مهاجرتها به صورت روزانه و دیگری به صورت فصلی است، گفت: از چند روز قبل مهاجرت اين گونه در شهرستان ني ريز به سمت استانهاي يزد و كرمان آغاز شده است.

این کارشناس حوزه محیط زیست ادامه داد: معمولا زمانی که گورخر برای تامین علوفه و آب مورد نیاز با مشکل روبه رو شود از منطقه مهاجرت کرده و به استان های همجوار پناه می برد.

وی همچنین ناامن شدن زیستگاه را از دیگر دلایل مهاجرت گورخر دانست و بیان کرد: گورخر از جمله گونه هایی از حیات وحش است که با میزان کم باران و پوشش گیاهی بسیار کم قادر به زندگی است بیشتر از یک نوع گیاه به نام قیچ تغذیه می کند که این گیاه از جمله گیاهان کویری است.

علمداری با بیان اینکه گورخرها بهرام گور با مشکل تغذیه ای حاد روبه رو نیستند، بیان کرد: مهمترین پارامتر مهاجرت گورخرها به ناامن شدن منطقه و حضور شکارچیان مربوط می شود و زمانیکه تردد انسانی زیاد باشد فضا ناامن و آنها منطقه را ترک می کنند.

این کارشناس حوزه محیط زیست با اشاره به اختصاص اعتبارات استانی برای حل مشکلات این گونه ها بیان کرد: طی چند سال گذشته با هدایت آب از چشمه های بالایی بهرام گور به منطقه، هم شرایط تامین آب گونه ها تامین شده و هم زمینه ایجاد علوفه های تازه و منابع غذایی متنوع نیز به وجود آمده است.

وی با اشاره به اینکه مهاجرت گورخرها مشکلاتی را برای آنها به وجود آورده، اظهار داشت: بعضا شاهد برخورد کامیون با این گونه ها که قصد مهاجرت از منطقه را داشته هستیم که در این خصوص باید تدابیر لازم اتخاذ شود.

علمداری با بیان اینکه مهاجرت فصلی گورخرها به احتمال زیاد جنبه تولید مثل دارد، افزود: مهاجرت فصلی گورخرها در مسیر شمال به سمت استان یزد، در مسیر شرق به سمت شهربابک در کرمان، در مسیر جنوب به سمت حاجی آباد هرمزگان و سیرجان است.

علمداری گفت: البته برای آنکه از تلف شدن گورخرها در محدوده غرب جلوگیری شود آبشخورهایی در مسیر آنها به سمت غرب ایجاد شده که تا حدودی از به خطر افتادن حیات این گونه جلوگیری می شود.

دیده بان حقوق حیوانات:۱۵ خرداد ۹۲، کشف لاشه گوزنی که نیمی از سر آن خورده شده بود آغاز کابوسی بود که گوزن های زرد ایرانی را، که در پارک ملی کرخه به دور هر مزاحم و شکارچی زندگی می کردند، تا سر حد انقراض پیش برد. عامل این کابوس مرگبار طغیان جمعیت یک مگس و علت مرگ گوزن ها بیماری میازیس بود. مگس میاز به تنهایی توانست حداقل ۳۰ گوزن را در کمتر از طول تابستان تلف کند.

دیده بان حقوق حیوانات: سد لیرو که قرار است بر سرشاخه‌های دز ساخته شود، چند ده هزار درخت از رویشگاه‌های جنگلی بکر زاگرس که زیستگاه گونه‌های نادر و در حال انقراض جانوری هم هست را به زیر آب خواهد برد اما وزارت نیرو برای اجرای ارزیابی‌های زیست‌محیطی کوچک‌ترین اقدامی نکرده است.

به گزارش «اعتماد» این سد درست در نقطه تلاقی سه استان لرستان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری احداث خواهد شد. پیش‌تر گفته شده بود عمده نیروگاه و مخزن سد در بخش بشارت از شهرستان الیگودرز استان لرستان خواهد بود اما آن گونه که دفتر تقسیمات کشوری وزارت کشور اعلام کرده مختصات اعلامی نقطه مورد اشاره در حوزه سرزمینی استان چهارمحال وبختیاری قرار گرفته و تمامی جاده‌های ارتباطی و دسترسی، تونل‌های انحراف آب و تجهیزات کارگاهی این سد نیز در محدوده تقسیمات کشوری این استان قرار دارد.

آن گونه که هومان خاکپور، کارشناس منابع طبیعی، به «اعتماد» می‌گوید: محل احداث سد، چه در استان لرستان و چه در استان چهارمحال و بختیاری، بخشی از بکرترین رویشگاه‌های جنگلی زاگرس است که علاوه بر خود سد، احداث جاده‌های دسترسی و تجهیز کارگاه سد نیز خسارات بسیاری به این منطقه وارد خواهد کرد.

دکتر سعید یوسف‌پور، مدیرکل محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری نیز در این باره می‌گوید: گونه‌های جانوری متنوعی همچون خرس قهوه‌یی، پلنگ، کل و بز، تشی، روباه و… در منطقه زندگی می‌کنند و در بازدید تازه مسوولان محیط زیست از منطقه، حضور سمندر لرستانی که در معرض خطر انقراض و از گونه اندمیک خاص زاگرس است نیز تایید شده و از آن عکس هم گرفته‌اند.

به این ترتیب با آبگیری سد لیرو زیستگاه گونه ارزشمندی که «امپراتور» نام گرفته و با عنوان علمی Neurergus kaiseri در میان گونه‌های «به‌شدت در معرض خطر» فهرست قرمز IUCN قرار دارد، به زیر آب خواهد رفت. پلنگ ایرانی نیز دیگرگونه در معرض خطر همین منطقه است و تازه مطالعات خاصی در مورد اینکه جمعیت خرس قهوه‌یی، خفاش‌ها، جوندگان و… چقدر است انجام نشده تا بتوان با اطمینان خاصی در مورد وضعیت آنها صحبت کرد.

با این حال آن گونه که مدیرکل محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری می‌گوید : هیچ گونه سابقه پیگیری خاصی برای ارزیابی زیست‌محیطی نه در استان لرستان و نه در استان چهارمحال و بختیاری از سوی وزارت نیرو انجام نشده است. اداره کل محیط زیست استان چهارمحال وبختیاری در روزهای آغازین سال 1393 طی نامه‌یی به وزارت نیرو نوشته که شرکت توسعه منابع آب باید نسبت به اجرای بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1390 اقدام کند.

در این قانون آمده که به‌منظور کاهش عوامل آلوده‌کننده و مخرب محیط زیست کلیه واحدهای بزرگ تولیدی، صنعتی، عمرانی، خدماتی و زیربنایی موظفند طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی، خدماتی و عمرانی خود را پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی براساس ضوابط مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست مورد ارزیابی اثرات زیست محیطی قراردهند و رعایت نتیجه ارزیابی‌ها توسط مجریان طرح‌ها و پروژه‌ها الزامی است.

ده‌ها هزار درخت از میان می‌رود

سد لیرو یکی از پنج سد در دست احداث در استان چهارمحال و بختیاری است که با آب‌گیری آنها ده‌ها هزار درخت از جنگل‌های زاگرس نابود می‌شود و تنها مخزن این سدها حدود ?? هزار هکتار از بهترین رویشگاه‌های جنگلی زاگرس را پوشش می‌دهد.

یوسف‌پور معتقد است که هنوز نمی‌توان اطلاعات دقیقی داد که چه میزان یا چه سطحی از پوشش جنگلی یا چندهزار اصله درخت به زیر آب خواهد رفت یا مثلا تونل‌های انحراف آب، سطوح خاکبرداری و نخاله‌های ساختمانی سد به چه شکل خواهد بود. به اعتقاد او باید به طور کلی در سیاست‌های سدسازی در منطقه زاگرس و به ویژه استان چهارمحال و بختیاری بازنگری کرد چرا که این وضعیت عملا بیش از 10 درصد رویشگاه‌های جنگلی زاگرس را به زیر آب خواهد برد.

به گزارش «اعتماد» پیش‌تر عیدی، معاون امور عمرانی استاندار چهار محال و بختیاری با بیان اینکه به زودی عملیات اجرایی «این طرح ملی» آغاز می‌شود اعلام کرده بود که در مسیر ارتباطی اجرای این سد جاده‌یی به طول 25 کیلومتر وجود دارد که با هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی استان چهار محال و بختیاری آسفالت خواهد شد. مشاهدات اداره محیط زیست شهرستان کوهرنگ این موضوع را تایید کرده و نشان می‌دهد که جاده مزون که یک جاده دسترسی محلی و خاکی بود هم‌اکنون شن‌ریزی شده و به زودی آسفالت خواهد شد بدون اینکه هیچ گونه مجوز زیست‌محیطی در این باره صادر شده باشد.

هومان خاکپور خسارات دیگری را نیز به نابودی جنگل‌های بکر زاگرس اضافه می‌کند: «رود دز یکی از سرشاخه‌های کارون است و آب آن باید به کارون برسد و بنابراین درواقع احداث سد روی دز نادیده گرفتن حقابه خود کارون است و رعایت نکردن حقابه باعث به هم خوردن شرایط اکولوژیک رودخانه کارون بزرگ می‌شود. افزون بر این سد در منطقه‌یی احداث می‌شود که دارای تبخیر بسیار بالایی است و بخش زیادی از آب پشت سد نیز تبخیر خواهد شد.»

همه اینها در شرایطی رخ می‌دهد که حالا هر ساله مناطق گسترده‌یی از کشور با پدیده ریزگردها دست و پنجه نرم می‌کند اما رویشگاه‌های جنگلی زاگرس و منابع آبی خوزستان و چهارمحال و بختیاری که به مثابه فیلتری برای این ریزگردها عمل می‌کردند، روز به روز با چالش‌های تازه روبه‌رو می‌شوند. حالا در منطقه‌یی از زاگرس که آنقدر بکر است که حتی سکونتگاهی روستایی نیز در آن شکل نگرفته و مسوولان محیط زیست در اسفندماه گذشته به دلیل پوشش گسترده برف در منطقه نتوانسته بودند از آن بازدید کاملی داشته باشند، دو کانکس غریبه دیده می‌شود. کانکس‌هایی که محل استقرار مهندسانی است که آمده‌اند برای گمانه‌زنی و نمونه‌برداری، اما نتیجه هرچه باشد، وقتی در بودجه سال 1393 ردیفی برای سد لیرو در نظر گرفته شده است، پروژه باید، دیر یا زود، به هر شکل ممکن، اجرا شود؛ هر اندازه که منطقه بکر و خسارت‌ها بزرگ باشد.