دیده بان حقوق حیوانات: به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، طی روزهای گذشته ویدئویی کوتاه،نشان دهنده خودرویی در حال حرکت بود که در جاده خاورانِ تهران،سگی زنده را با خود حمل می کرد و این سگ بیچاره بر روی آسفالت کشیده می شد و دست و پا می زد و بعد از مدتی به دلیل مرگ یا شاید هم بیهوشی از حرکت باز ایستاد.
براستی این حد از خشونت برای چیست؟با چه هدفی انجام می شود و چطور می توان از بروز چنین رفتارهایی دور از عرف،انسانیت و اخلاق جلوگیری کرد.
البته این تنها نمونه از حیوان آزاری نبوده واحتمالا از این پس هم شاهد چنین خشونت هایی خواهیم بود.
شکنجه و کشته شدن مادر توله خرس ها در مقابل دیدگاه فرزندانش در یکی از شهرستان های کشور،اعدام بزمجه ای بیابانی در یکی از روستاهای شاهین شهر و سگ کشی با تزریق اسید در شیراز،از دیگر نمونه های چنین رفتارهای شنیعی بود که افکار عمومی را جریحه دار کرد.
شکی نیست معدوم و نابود کردن برخی از حیوانات که وجودشان برای انسان مضر و خطر آفرین است در چارچوب منطق و عقلانیت صحیح به نظر برسد،که آن هم باید با قواعد و چارچوب های خاص به خود و حتی المقدور با کمترین آزار و در سریع ترین زمان ممکن انجام شود،اما نمایش آزار،شکنجه و مصدوم سازی حیوانات به این شکل،بر خلاف نص صریح قرآن،احادیث،موازین شرعی،اسلامی و انسانیت و اخلاق است.
**دیدگاه اسلام نسبت به حقوق حیوانات
با مطالعه ای گذرا به روایات و احادیث موجود از بزرگان و ائمه اطهار (ع)به روشنی در می یابیم که بر حفظ حقوق حیوانات به عنوان امری واجب تاکیدات بسیاری شده و زیر پا گذاشتن آن نکوهیده و غیر قابل قبول عنوان شده است.
سوره انعام آیه 38 (وَ ما مِنْ دَابَّة فِي الاَرْضِ وَ لا طائِر يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْء ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) بر جایگاه حیوانات در نزد پروردگار اشاره کرده و آنها را به مثابه امتی یاد کرده که به سوی پروردگارشان محشور می شوند.
درسوره عنکبوت آیه 60 نیز (وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّة لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللّهُ يَرْزُقُها وَ إِيّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ) بر فراهم کردن نیازهای ضروری و احتیاجات حیاتی حیوانات تاکیدکرده است.
حضرت محمد(ص)رسول رحمت نیز به حفظ حقوق حیوانات تاکیدات بسیاری داشته اند به عنوان مثال:حضرت شخصی را دیدند که گوسفندی را خوابانیده و در حالی که پا بر گلوی او نهاده،کاردی را تیز می کند و گوسفند نیز نظاره گر تیز کردن کارد اوست،حضرت به آن شخص فرمود:می خواهی او را ذبح کنی یا دو بار بمیرانی؟
گزارشات برخی مورخان نیز حاکی از آن است که رسول رحمت(ص)هنگامی که با سپاه اسلام برای فتح مکه در حرکت بود،سگی را زوزه کشان دید که فرزندانش در حال مکیدن شیر او هستند،و در این هنگام به جعیل بن سرافه می فرمایندکه کنار آن حیوان بیاستید و او را مراقبت نماید تا مبادا سپاهیان که از آنجا می گذرند به او و بچه هایش آسیبی برسانند.
در جایی دیگر از حضرت نقل شده که ایشان فرموده اند پرنده را هنگام خوابش برای سر بریدن از لانه بیرون نیاورید،شب،هنگامِ خواب اوست،بنابراین شبانه به سراغش نروید تا صبح شود.
مواردی از چنین توصیه های اخلاقی از سوی بزرگان شریعت اسلامی بسیارند،اما متاسفانه با این وجود بعضا مشاهده می شود که عده ای به شیوه های غیر اخلاقی مبادرت به کشتن حیوانات می کنند.
اگر چه برخی از حیوانات همچون سگ،از لحاظ شرعی و اسلامی بر نجاست آن تاکید شده،که باید با حفظ و رعایت موازین شرعی از انتقال نجاست آن به خویش جلوگیری کرد و حتی المقدور از ان فاصله گرفت اما این دلیل و توجیهی نیست برای اینکه فردی به خود اجازه دهد با شنیع ترین رفتارهایی که دور از انسانیت است مخلوق پروردگار را شکنجه و آزار و اذیت کند که البته نمونه های حیوان آزاری منحصر به سگ نمی شود و متاسفانه چنین آزارهایی گاه دامن حیوانات دیگری را نیز گرفته است.
**نقش متقابل حیوان آزاری در جرم،بزه و جنایت
فارغ از وجه غیر اخلاقی و غیر شرعی حیوان آزاری ، از دیدگاه جامعه شناسی و روانشناختی نیز این ناهنجاری قابل بررسی است.
آمارهای تکان دهنده ای وجود دارد که نشان می دهد اکثر قریب به اتفاق عاملان جنایت ها،خشونت ها،همسر آزاری و کودک آزاری ها درگذشته سابقه حیوان آزاری داشته اند.
امیر سبزی،عضو دیده بان حقوق حیوانات با اشاره به عدم تعادل روانی این افراد بر لزوم درمان چنین افرادی تاکید کرده است.
وی درباره خطران احتمالی افراد حیوان آزار در گفتگو با رسانه ها به آمار تامل برانگیزی به شرح ذیل اشاره کرده است.
65 درصد مجرمانی که به جرم ضرب و جرح و قتل بازداشت شده اند در پرونده خود سابقه حیوان آزاری داشته اند.این آمار در میان قاتلان زنجیره ای به 46 درصد،در میان مجرمان خشونت علیه زنان به 82 درصد و خشونت علیه کودکان به 88 درصد می رسد.
نکته قابل توجه آن است که همه تیراندازانی که در آمریکا در مدرسه ها اقدام به قتل عام کرده اند،بدون استثنا سابقه حیوان آزاری داشته اند.
وی در ادامه افزود:البته بخشی از حیوان آزاری ها نیز نشات گرفته از ناآگاهی عاملان چنین رفتارهایی است.
**از تحقیر و سرخوردگی تا حیوان آزاری
امان ا…قرائی مقدم،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در تشریح علل و عوامل موثر در شکل گیری این نوع از خشونت و حیوان آزاری ها اظهار کرد:در علم جامعه شناسی،اصطلاحی تحت عنوان مکانیزم فرافکنی وجود دارد،به این ترتیب که خشونت،سرخوردگی و تحقیرهای تجربه شده یک فرد در گذشته به تدریج در روحیه و شخصیت وی تاثیر گذار می شود و در قالب هایی ظهور و بروز پیدا می کند که حیوان آزاری یکی از نمونه های آن به شمار می رود.
وی افزود:در این مکانیزم،فرد درگیر با اقدام به چنین رفتارهایی،آنچه که در درون او انباشته شده،تخلیه می کند.
این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت:به واقع چنین شخصیت هایی در مقابل افراد قدرتمند متملق و چاپلوس و در برابر انسان های ضعیف زورگو و مستبدانه رفتار می کنند.
قرائی مقدم عنوان کرد:سرخوردگی،واماندگی و واپس گرایی از ویژگی های لاینفک چنین افرادی محسوب می شود.
**لزوم بازنگری در قوانین حمایت از حیوانات احساس می شود
امیر سبزی فعال محیط زیست در خصوص ساز و کارهای قانونی برخوردها با عاملان حیوان آزاری می گوید:در ایران در این خصوص جرم انگاری نشده و تلاش هایی که برای تحقق این امر صورت گرفته تا کنون بی نتیجه بوده است و در قانون،بخشی برای این نوع رفتار و برخورد در نظر گرفته نشده است.
وی در خصوص متولی برخورد با چنین مواردی با اشاره به سازمان محیط زیست به عنوان مسئول برخورد با حیوانات وحشی و سازمان دامپزشکی به عنوان متولی برخورد با حیوانات شهری(اهلی)از جرایم نقدی به عنوان تنبیه هایی یاد می کند که در قبال چنین اعمالی مد نظر قرار می گیرد.
**نقش موثر شهرداری ها در پیشگیری از حیوان آزاری
عزیز عبدلزاده مشاور مدیر کل محیط زیست استان تهران در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران با اشاره به لزوم بازنگری برای مقابله با حیوان آزاری گفت:در قوانین،صراحت قانونی برای مقابله با چنین مواردی وجود ندارد و مجازات هایی که بعضا اعمال می شود نه در چارچوب تعریف و تعیین شده حیوان آزاری،بلکه از باب جریحه دار شدن افکار عمومی و…اجرایی می شود.
وی افزود:با توجه به اینکه بخش عمده ای از حیوان آزاری ها معطوف به حیوانات شهری ولگرد می شود،نقش شهرداری ها در جلوگیری و پیشگیری از ظهور و بروز چنین مواردی غیر قابل انکار است.
عبدلزاده گفت:طبق قانون،شهرداری موظف است در حوزه تحت استحفاظی خویش نسبت به جمع آوری چنین حیواناتی اقدام کند و البته نابودی و امحای آن نیز باید تحت شرایط خاص و تعریف شده ای عملیاتی شود.
وی افزود:قاعده و اصل بر این مبنا باید استوار شود که مکان و محلی مشخص را در نظر بگیرند تا حیوانات ولگردی همچون سگ را در آن جمع آوری و نگهداری کنند و امحا و نابودی آنها تنها در شرایط اضطرار و در صورت وجود بیماریهایی ثابت(که احتمالا قابلیت درمان ندارد)مثل هاری و…جایز است که آن هم نباید از طرق خشن و سخت،بلکه باید با ابزارها و شیوه های خاصی همچون تزریق سم(نه اسید)انجام شود.
عبدلزاده گفت :حتی پیرو بخشنامه ای که از سوی وزارت کشور ابلاغ شده شهرداری ها مجاز به استفاده از گلوله برای کشتن و نابودی حیواتات نیستند و باید شیوه های تعریف شده دیگری را بکار گیرند.
** نقش آموزش و پرورش در پیشگیری از وقوع چنین خشونت هایی
قرائی مقدم در خصوص موثرترین روش برای جلوگیری از چنین رفتارهایی اظهار کرد:فرهنگ سازی،آموزش و اطلاع رسانی نقش بسزایی را در پیشگیری از چنین حوادث و وقایع تاسف آوری ایفاءمی کند.
وی افزود:اساسا آموزش و پرورش از نهادهایی است که رفتار ساز و فرهنگ ساز است و می طلبد با تدوین دروسی در ارتباط با قبح حیوان آزاری در کتب درسی در قالب احادیث،روایات و داستان ها امر اطلاع رسانی و فرهنگ سازی را به نحوه سازنده و مطلوب اثری از مقاطع پایه اجرایی کند..
جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت:خانواده ها و نحوه تربیتی نیز از دیگر مولفه های حائز اهمیتی است که تکمیل کننده حلقه پرورشی و تربیتی به شمار می روند و به تعبیری با آموزش و تربیت اصولی می توان از بروز بسیاری از موارد اینچنینی پیشگیری کرد.
**نقش مردم و آحاد جامعه در جلو گیری از حیوان آزاری
نباید از نظر دور داشت که تاثیرگذاری مردم نیز از دو جنبه در جلو گیری و کاهش وقوع چنین مواردی بسیار حائز اهمیت است.
نخست اینکه برخوردهای عمومی واجتماعی در قالب تذکر یکی از روش های موثری است که می تواند با تنگ کردن عرصه در مقابل چنین رفتارهایی،در کاهش بروز ناهنجاری های اجتماعی اینچنینی موثر واقع شود،زیرا اساسا افعالی که با اعتراض مستقیم و عدم پذیرش افکار عمومی مواجه می شود،ملاحضاتی برای بروز و وقوع آن بوجود می آید که تا حدودی در کاهش آن موثر است و در ثانی اطلاع رسانی مردم با گزارشات به موقع به نهادهای زیربط همچون محیط زیست و…نیز از دیگر عوامل موثر در کنترل رفتارهای خشن علیه حیوانات خواهد بود.
**وقتی رسانه های بیگانه داعیه دار حقوق حیوانات می شوند
با همه این اوصاف و تایید غیر اخلاقی بودن چنین حرکات و رفتارهایی،متاسفانه هر از چند گاهی مشاهده می شود که رسانه های بیگانه با دستمایه قرار دادن مواردی از حیوان آزاری در ایران،آن را سوژه ای قرار می دهند تا تصویری از خشونت و عقب ماندگی را از ایران در اذهان و افکار عمومی ترسیم نمایند.
بطور یقین در شنیع و غیر انسانی بودن حیوان آزاری تردیدی وجود ندارد و هیچگاه نظام،قوانین،عرف،فرهنگ و اعتقادات حاکم بر جامعه ما نیز توصیه ای در راستای حمایت از حیوان آزاری نداشته و نخواهند داشت و تلاش بر این است که ورود چنین مواردی به حداقل ممکن برسد که انتشار این گزارش،خود موید این ادعا است.
لیکن دستمایه قرار گرفتن چنین اعمالی که بعضا ممکن است در هر نقطه ای از دنیا حادث شود برای القاء خشونت و عقب ماندگی در ایران از سوی رسانه های بیگانه موضوعی مضحک و قابل تامل است که چگونه در برابر قطعه قطعه شدن نوزاد و کودک و پیر و جوان در کشورهای دیگر و منطقه خاورمیانه سکوت می شود،اما در مقابل کشته شدن حیوانی که البته جانش عزیز است و حق و حقوقی دارد،اینچنین فریاد می زنند.
به هر حال امید است با تشدید مجازات های حیوان آزاری،اطلاع رسانی و فرهنگ سازی های هرچه بیشتر، ضریب احتمال بروز چنین رفتارهای غیر شرعی و غیر انسانی به حداقل ممکن کاهش یابد که در صورت تحقق این امر علاوه براینکه از بروز چنین هجمه هایی بر فرهنگ اصیل،اخلاق مدار و ارزش محور جامعه ایرانی کاسته خواهد شد،بلکه دیگر شاهد آزرده خاطر شدن افکار و احساسات عمومی جامعه بواسطه چنین رفتارهایی از سوی اقلیت بسیار محدودی نخواهیم بود.
