دسته: ویژه ها

زجر حیوانات با چه توجیهی؟

دیده بان حقوق حیوانات/ امیر گودرزی : «معلوم نبود از كي در چنين وضعيتي هستند.دم رت ها(Rat Wistar) را مفتولي نازك سوراخ و با اين روش آويزانش كرده اند.طول مفتول به اندازه اي است كه دست هاي حيوان كف قفس شيشه اي قرار گرفته و پاها بالا. معلوم است اين وضعيت موقتي نيست چون غذا و ظرف آب طوري قرار داده شده كه حيوان بتواند در حالت معلق تغذيه كند! حالا در اين اوضاع غذا بخورد يا نخورد را نميدانم ولي نشان دهنده شرايط غير موقتي براي رت ها است.

عفونت هاي محل عبور مفتول از دم و خون هاي خشك شده كه احتمالا به علت تلاش حيوان براي رهايي،اوضاع را وخيم نشان مي دهد.

بني نجار،مسوول واحد حيوانات آزمايشگاهي دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران توضيح ميدهد كه اين آزمايش توسط يكي از دانشجويان در حال انجام است.او هدف از انجام اين كار را نميداند اما شنيده است كه براي آزمايش اين كه رت ها چقدر ميتوانند در اين وضعيت دوام بياورند اين آزمايش در حال انجام است. به گفته او تا زماني كه رت ها زنده هستند در اين وضعيت باقي مي مانند!»

این گزارش دلخراش در زمانه‌ای از طرف امیر گودرزی، روزنامه نگار و فعال محیط زیست برای دیده بان حقوق حیوانات ارسال می‌شود که بیش از یک و نیم قرن از آغاز جنبش ضد کالبدشکافی روی حیوانات زنده و آزمایش روی حیوانات در دنیا می‌گذرد. در ایران نیز سالهاست که علاوه‌بر فعالان حقوق حیوانات، انجمن “ایرانیان مخالف آزمایش روی حیوانات” در جهت کاستن از حجم مطالعات حیوانی و همچنین گسترش کاربرد روش های جایگزین آزمایش روی حیوانات در آموزش و پژوهش پزشکی و دامپزشکی کشور، متمرکز می‌باشد.

حال، علاوه‌بر سوالات متعددی که با وجود روش‌های جایگزین برای آموزش دانشجویان موجود است، باید از مسئولین پرسید « میزان مقاومت رت‌هایی که از دم‌های سوراخ‌شده‌ آویزانند و تا پایان عمر از زخم‌های باز و عفونت رنج خواهند برد، چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟

می 31, 2015
مخاطرات زیست محیطی را با 1540 اطلاع دهید

دیده بان حقوق حیوانات: هر ایرانی از هر نقطه از کشور و در هر زمان از شبانه روز می تواند مخاطرات محیط زیستی را از طریق سامانه 1540 به اطلاع سازمان حفاظت محیط زیست برساند.

به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، با توجه به اینکه ایران سرزمین پهناوری است نمی توان از سازمان حفاظت محیط زیست انتظار داشت بدون همراهی مردم، از محیط زیست و تنوع زیستی موجود در مناطق گوناگون جغرافیایی این سرزمین حفاظت کند.

زیستگاه های ایران اکنون در معرض تهدیدات گوناگونی همچون شکار غیرمجاز، فعالیت معادن غیرقانونی و تخریب و تصرف مناطق حفاظت شده است که به دلیل محدودیت هایی که در تعداد نیروی انسانی، امکانات و بودجه وجود دارد، در برخی موارد ممکن است از نظر مسوولان سازمان محیط زیست پنهان بماند.

از سوی دیگر نمی توان برنامه اجرایی برای حفاظت از محیط زیست تدوین کرد و از تداوم آن در طولانی مدت اطمینان داشت مگر اینکه در تدوین چنین برنامه ای مشارکت مردم در نظر گرفته شده باشد، بنابراین از مدت ها قبل نیاز به برنامه ای جامع برای آگاهی از شرایط زیستگاه های مختلف کشور از سوی مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست احساس می شد، لذا در 6 اسفند 1393 با حضور معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست سامانه 1540 در این سازمان رونمایی شد.

وسعت کشور، موضوعات و تنوع چالش های محیط زیستی ایجاب می کند که نظارت به شکل فراگیر انجام شود و از آنجا که مردم بهترین ناظر هستند با استفاده ازاین سامانه می توان با کمک شهروندان به این هدف رسید.

از آنجا که کارشناسان حفاظت محیط زیست استان ها برای مشکلات زیست محیطی منطقه باید به مردم پاسخگو باشند، تصمیم گرفته شد که سامانه ای برای پیگیری شکایات و گزارش های مردمی و ثبت حوادث زیست محیطی طراحی شود، هدف از راه اندازی سامانه 1540، دسترسی مدیران کل بازرسی حفاظت محیط زیست استان ها به شکایات و گزارش های مردمی به صورت آنلاین است.

در گذشته مدیران کل بازرسی محیط زیست استان ها در زمان انجام ماموریت همیشه نگران بودند چطور می توانند از گزارش ها و شکایات مردمی در خارج از اداره مطلع شوند اما اکنون با استفاده از سامانه 1540، امکان دریافت گزارش ها و شکایات مردمی درباره مشکلات زیست محیطی منطقه از طریق تلفن ثابت و تلفن همراه به صورت شبانه روزی و بدون نیاز به مراجعه حضوری مردم به ادارات استانی فراهم شده است.

در بخش طرح تکریم سامانه 1540 برای پاسخ دهی به اشخاص، مواردی همچون، شماره تلفن شخص گزارش کننده، نوع وسیله ارتباطی و تاریخ ارایه گزارش ثبت می شود، پس از ثبت گزارش ها، کارشناس پاسخگو به هر مساله در سازمان حفاظت محیط زیست تعیین می شود و این کارشناسان موظفند به مواردی که به آنها ارجاع داده شده، رسیدگی کنند.

برای سهولت مردم در استفاده از سامانه 1540، موارد زیادی در طراحی این سامانه پیش بینی شده است.

از 27 اسفند 93 تا 15 فروردین 94 حدود 835 تماس مردمی در این سامانه ثبت شده است که از این تعداد تماس، حدود 400 مورد قابل پیگیری و مرتبط به سازمان حفاظت محیط زیست بود و بقیه تماس ها غیر مرتبط بودند.

معصومه ابتکار در مراسم راه اندازی سامانه 1540 با تاکید بر اینکه این سامانه پل ارتباطی سازمان حفاظت محیط زیست و مردم است، اظهار کرد: سازمان محیط زیست یکی از برنامه هایی را که به صورت جدی دنبال می کند توسعه روابط سازمان با مردم است که راه اندازی سامانه 1540 یکی از این راه ها است.

وی گفت: سامانه 1540 یک روش فراگیر و ساده برای ارتباط مردم با سازمان و ارایه نظرات، پیشنهادات و مشاهدات تخلفات محیط زیستی آنها است، سازمان موارد ثبت شده در سامانه را بررسی و تا نتیجه نهایی دنبال می کند، سامانه 1540 به مردم این اطمینان را می دهد که درصورت ثبت پیام شان قطعا سازمان پاسخگو خواهد بود.

—————————————————————————————-

محیط زیست کم اهمیت است، وقتی محیط زیست تلفن‌ سه رقمی ندارد/ جای خالی ۱۱۰ محیط زیست

می 30, 2015
جمع آوری بیش از هزار امضاء، جهت خارج نشدن توله خرس های استان گلستان
دیده بان حقوق حیوانات: ستاد مردمی حمایت از حیات وحش علی آباد کتول طی نامه ای با بیش از هزار امضاء، خارج نشدن توله خرس های گلستان را از مسئولین محیط زیست خواستار شدند.

به گزارش دیده بان حقوق حیوانات دراین نامه، اهالی این شهرستان با تاکید بر وجود ظرفیت های لازم برای نگهداری و حفظ این دو توله خرس در استان، از مسئولین استانی و کشوری خواسته شده این حیوانات از استان خارج نشود تا با حمایت مردم در شرایط مناسب نگهداری شوند.

متن این نامه به این شرح است:

ستاد مردمی حمایت از حیات وحش علی آباد کتول

ریاست محترم اداره محیط زیست شهرستان علی آباد کتول

موضوع: درخواست برگرداندن و تحویل دو توله خرس که از جنگل های این شهرستان(علی آباد کتول) یافت شد به مردم طبیعت دوست علی آبادکتول

سلام علیکم

اینجانبان عموم مردم شهرستان علی آباد کتول اعم از کلیه کسبه، کارمندان، فرهنگیان، دانشجویان و جمعیت دوستداران محیط زیست از جنابعالی درخواست برگردان دو توله خرس که از جنگلهای این شهرستان که توسط اهالی روستای زرین گل پیدا و تحویل مسئولین آن اداره شده در حال حاضر در محل اداره کل محیط زیست استان نگهداری می شوند… با توجه به این که ما خود دراین شهرستان توانایی نگهداری این دو توله خرس در مکانی با امکانات مناسب را داریم، این دو توله زاده این منطقه بوده و متعلق به این مردم، آیا از نظر شما صحیح است در حالی که این شهرستان خود توانایی و پتانسیل نگهداری از حیوانات بومی منطقه خود را دارد این حیوانات به محیطی خارج از محل تولدشان انتقال داده شوند؟

جایی که شاید از نظر آب و هوا و پوشش گیاهی و جانوری چندان شباهتی به این زیست بوم ندارد و امکان به خطر افتادن جان این دو توله خرس نادر هم هستند در خارج از محل تولدشان خیلی بیشتز است تا در محیطی که در آن متولد شده اند.

ما مردم شهرستان علی آباد کتول از شما خواهشمندیم و در خواست داریم این دو توله خرس که متعلق به همه مردم این منطقه هستند را به ما برگردانید، تا خود از آنها در شرایطی مناسب و امن که سازگار با وضعیت جسمیشان است نگهداری کنیم. اگر این دو توله خرس در همین شهرستان نگهداری شوند مکان رهاسازی آنها در محیط طبیعی زندگیشان بیشتر است تا محیط باغ وحشی یا پارکهای خارج از استان که از آنها فقط جهت نمایش در محیطی کوچک و نامناسب از لحاظ جو زیستی و آب و هوای استفاده شود.

با تشکر

رونوشت به:
- نماینده محترم شهرستان علی آباد کتول و بخش کمالان در مجلس شورای اسلامی جناب آقای نوروزی
- سازمان حفاظت از محیط زیست
- سازمان حفاظت از محیط زیست – دفتر مدیر کل آموزش و مشارکت های مردمی سازمان
- فرماندار محترم شهرستان علی آباد کتول جناب آقای تجری
- اداره کل سازمان حفاظت از محیط زیست
- معاونت تنوع زیستی
می 23, 2015
نبود پل‌های حیوانات در ایران، یکی‌ از مهمترین عوامل انقراض حیات وحش می‌‌باشد

دیده بان حقوق حیوانات/جمشید پرچی زاده: پل‌های حیوانات به ساختارهایی گفته می‌‌شود که به حیوانات این امکان را می‌‌دهد که بتوانند به طور ایمن از نقاطی که ساخته دست انسان (مثل اتوبان یا جاده) می‌‌باشند، عبور کنند. پل حیوانات می‌‌تواند به صورت یک تونل زیرگذر یا یک پل هوایی‌ باشد. این پل‌ها به منظور محافظت از طبیعت ساخته می‌‌شوند و دو قسمت را به یکدیگر متصل می‌‌کنند و همچنین از برخورد اتومبیل‌های عبوری با حیوانات جلوگیری کرده که به نوبه خود نه تنها باعث حفظ جان گونه‌های مختلف جانوری در طبیعت می‌‌گردند، بلکه باعث جلوگیری از خسارات جانی و مالی‌ به خود انسان‌ها نیز می‌‌شوند. اولین پل حیوانات در کشور فرانسه و در دهه ۱۹۵۰ ساخته شد و پس از آن‌، ساخت این پل‌ها در بسیاری از کشورها رواج یافت و سالانه از برخورد تعداد زیادی از حیوانات با اتومبیل‌ها کاست. تحقیقات انجام شده در بسیاری از کشورهایی که دارای این پل‌ها هستند، ثابت کرده که تعداد حیوانات حیات وحش دارای افزایش چشمگیری بوده است.

نبود این پل‌ها در کشور ایران باعث شده که سالانه تعداد زیادی از گونه‌های جانوری بر اثر برخورد با اتومبیل‌های عبوری جان خود را از دست داده یا زخمی شوند. از نمونه‌های فراوانی می‌توان به عنوان مثال یاد کرد همانند برخورد دو قلّاده پلنگ ایرانی‌ با دو اتومبیل عبوری در جاده‌های خرم آباد به الشتر و شیراز به کازرون، برخورد دو کفتار راه راه با خودروهای عبوری در جاده علامرودشت به گله دار و همچنین جاده‌ای که درست از قلب پناهگاه حیات وحش موته می‌گذرد، برخورد یک ‌خرس قهوه‌ای با اتومبیل عبوری در جاده اردبیل به پارس آباد و بسیاری نمونه‌های دیگر. اما در این میا‌‌ن، جاده پارک ملی‌ گلستان آمار بیشترین تلفات را به خود اختصاص داده است. طبق آمار رسمی‌ که توسط مدیر کّل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست – محمد درویش – در سال ۱۳۹۳ ارائه شد، سالانه بین ۸۰ تا ۱۲۰ راس حیات وحش در این پارک در اثر برخورد با خودروها کشته می‌‌شوند. پارک ملی‌ گلستان پناهگاهی کم نظیر برای حیات وحش است که در حدود ۱۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری را در خود جای داده است.

گونه‌های مختلف جانوری به منظور به دست آوردن غذا، یافتن محلّی مناسب برای زندگی‌، تعیین قلمرو خود و از این قبیل، مجبور به گذشتن از جاده هستند و در نتیجه، تعداد بسیار زیادی از آنها در اثر برخورد با اتومبیل‌ها کشته می‌‌شوند.

سازمان حفاظت از محیط زیست – به عنوان متولی حفاظت از محیط زیست ایران – به طور مداوم در حال اعلام تعداد گونه‌های جانوری در خطر انقراض در ایران می‌باشد، ولی‌ راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از منقرض شدن حیوانات را اتخاذ نمی‌‌کند. یکی‌ از این راهکارها، ساختن پل‌های حیوانات در جاده‌های مختلف کشور از جمله پارک ملی‌ گلستان می‌باشد. ممکن است این پل‌ها خرجی را به سازمان تحمیل کنند، ولی‌ آیا محافظت از گونه‌های ارزشمند جانوری ایران زمین این خرج را توجیه نمی‌‌کند؟!

نصب تابلوهای هشدار به رانندگان در جاده‌ها عملی‌ پسندیده و به جا می‌‌باشد، ولی‌ هرگز نمی‌‌تواند به اندازه پل‌های حیوانات که بسیار واجب و ضروری هستند، تأثیرگذار باشد. لذا هماهنگی و همکاری تنگاتنگ سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارات راه و شهرسازی برای ساختن پل‌های حیوانات نیاز است.

می 18, 2015
باز هم خرس کشی، فیلمبرداری و قلدری!؛ نا آگاهی چه زمانی پایان خواهد یافت؟/ فیلم +16

دیده بان حقوق حیوانات: افراد نا آگاه باز هم از کشتار شنیع یک خرس قهوه ای برای اثبات مردانگیشان فیلم تهیه کردند!

پس از گذشت چند سال از خرس کشی شنیع در مرکز کشور، فیلم ارسالی به تحریریه دیده بان حقوق حیوانات نشان از آن دارد که هنوز هم جهل افرادی که با حیات وحش در تماس هستند گریبان گیر حیوانات می شود و هنوز هم هستند افرادی که از مرگ حیوانات کلیپ های تفریحی و قهرمانانه تهیه می کنند.

وقتی که کشتارچیان تفریحی و تئوریسین های کشتار در روزنامه و مجله و سایت های اینترنتی و رادیو و تلویزیون در دفاع از شکار تروفه جار می زنند،

وقتی که هنوز هم ضرر و زیان کشتار خرس و پلنگ با گوسفند و گاو برابری می کند و افزایش مبالغ اجرایی نشده،

وقتی هنوز هم 2700 محیط بان با تکیه به به نیروی شرافت و با کمترین حق الزحمه از پهنه وسیع طبیعت کشور محافظت می کنند،

و وقتی هنوز برخی افراد خرس و پلنگ را اشباحی هولناک می دانند،

آیا نباید باز هم انتظار تکرار فاجعه سمیرم را داشته باشیم؟

به گفته منابع آگاه، این فیلم مربوط به منطقه ای در شمال غرب کشور و احتمالن استان اردبیل است؛ با اینحال دیده بان حقوق حیوانات به صورت مستقل قادر به رد یا تایید ارتباط این فیلم با این استان نیست.

می 10, 2015
پیشنهاد درج تصویر حیات وحش بر اسکناس های کشور؛ کوتاهی سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی/ تصویری

دیده بان حقوق حیوانات: سازمان تولید اسکناس و مسکوک در بررسی پیشنهاد درج تصویر حیات وحش بر اسکناس های کشور کوتاهی می کند.

این پیشنهاد که از شش سال قبل در دستور کار کانون دیده بان حقوق حیوانات بوده و در مذاکرات مختلف به صورت مکرر ارایه شده بود، با روی کار آمدن دولت جدید در سال 1392 به صورت رسمی به سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی ارایه شد. با اینحال و پس از گذشت حدود 17 ماه از ارایه درخواست کتبی، متاسفانه پیگیری های مکرر انجام شده حاکی از آن است که مسوولان این سازمان تمایلی برای انجام وظایفشان ندارند. از آنجا که بیش از 20 مرحله پیگیری حضوری و تلفنی این نامه به قول شفاهی برگزاری جلسه ختم شده و با توجه به کشتار مکرر حیات وحش کشور به ویژه شرایط خاص پلنگ ایرانی و رسالت این مجموعه در دفاع از حقوق حیوانات، رونوشت این درخواست در اختیار رسانه ها قرار می گیرد تا به عنوان یک خواست عمومی تلقی شود.

سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی در سال های اخیر نمونه های متنوع اسکناس و مسکوکات را طراحی و تولید کرده که در عمده آنها از تصاویر ارزشمند میراث فرهنگی کشور استفاده شده است اما بر خلاف اغلب کشورها، در هیچ یک از اسکناس ها و سکه های جاری ایران نقشی از میراث طبیعی به عنوان بخشی از هویت ملی کشور دیده نمی شود.

سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان های مردم نهاد این حوزه تلاش می کنند با اقدامات مختلف از کشتار گونه های حیات وحش بکاهند. بخش قابل توجهی از انرژی و نیروی این سازمان ها صرف آگاه سازی جوامع محلی می شود. از آنجا که فرایند آگاه سازی جوامع محلی فرایندی است که نیاز به منابع مالی و انسانی قابل توجه داشته و به نظر می رسد با توجه به اخبار کشتار گونه های نادر جانوری در سال جدید، چندان مثمر ثمر نبوده است.

با توجه به استفاده روزمره سکه و اسکناس توسط مردم و توزیع گسترده آن در اقصی نقاط کشور، به نظر می رسد ضرب سکه و چاپ اسکناس هایی با تصاویر حیات وحش به آگاه سازی تمام جمعیت کشور در زمینه حیات وحش منجر خواهد شد و نقش بسیار پر رنگی در حفاظت از آنها بازی خواهد کرد.

دیده بان حقوق حیوانات بر خود فرض می داند با هدف ارتقای سطح دانش عمومی در زمینه حفظ تنوع زیستی، پیشنهاد درج تصاویر حیات وحش کشور را به عنوان بخشی از میراث طبیعی و هویت ملی بر روی اسکناس ها و مسکوکات، چک های مسافرتی، کارت های بانکی و تمبرها را تا حصول نتیجه و به دور از هیاهو پیگیری کند.

در متن درخواست از رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک ذکر شده کشور ما از معدود کشورهایی است که در طراحی اسکناس و مسکوکات آن جای خالی میراث طبیعی به شدت احساس می شود. دیده بان حقوق حیوانات به عنوان یک مجموعه مدافع حیات وحش و فرهنگ ساز در این زمینه از سال 1388 مشغول بررسی امکان طراحی و تولید اسکناس و مسکوکات ایرانی با تصاویر حیات وحش بوده و در مذاکره ای که با یکی از کارشناسان محترم آن سازمان انجام گردید، مقرر شد طرح پیشنهادی کتبا به آن سازمان ارسال شود.

با توجه به رویه ارزشمند آن سازمان در طراحی اسکناس های جدید، دیده بان حقوق حیوانات رسما پیشنهاد می کند جهت معرفی گونه های در معرض خطر انقراض و ارزشمند کشور از قبیل یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه ای، خرس سیاه، زاغ بور، گورخر، سمندر غاری لرستان و تمساح گاندو به آحاد هموطنان عزیز و اثبات ارزشمندی این گونه ها به ایرانیان و جهانیان از تصاویر، نام و رده حفاظتی آنها در اسکناس و مسکوکات جدید ایرانی استفاده فرمایید.

دیده بان حقوق حیوانات جهت تامین تصاویر حرفه ای گونه های مورد اشاره جهت استفاده در فاز طراحی و هرگونه مشورت تخصصی جهت گونه شناسی و ریخت شناسی پیش از طراحی اعلام آمادگی می کند.

امیدواریم موافقت با این مساله منجر به آگاهی بیشتر ایرانیان در اقصی نقاط کشور شده و نقطه عطفی باشد تا با همدلی گامی استوار در راه حفاظت از تنوع زیستی و میراث طبیعی کشور برداریم.

این نامه به سرکار خانم دکتر ابتکار، ریاست محترم سازمان حفاظت از محیط زیست رونوشت شده است.

وضعیت سایر کشورها

در عمده کشورهای جهان، تصاویری از حیات وحش و تنوع زیستی یکی از پر کاربرد ترین تصاویر مورد استفاده بر اسکناس ها و سکه ها است و بسیاری از کشورها تلاش می کنند با ضرب و چاپ مجموعه های خاص مسکوکات و اسکناس به صورت سالانه، بر غنای اسکناس و سکه های تولیدی کشورشان بفزایند و نقشی در حفاظت از تنوع زیستی ایفا کنند. در کانادا، که به عنوان دارنده رتبه نخست جهان در ضرب سکه از نظر کیفی شناخته می شود، اکثر مسکوکات نقشی از حیات وحش دارند و در آمریکا، عقاب آمریکایی بر تمام پول ها نقش بسته است. کشورهای آسیای شرقی در رابطه با نقش حیات وحش بر اسکناس و سکه پروژه های زیست محیطی تعریف کرده اند و در کشورهای عرب زبان خاور میانه نیز گونه های جانوری کمیاب به ویژه پرندگان شکاری و غزال عربی به صورت مکرر بر اسکناس ها و سکه ها نقش بسته است. در اکثر کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آفریقایی نیز حیات وحش به عنوان نمادهای اصلی مورد استفاده در انواع پول ها محسوب می شوند.

به امید روزی که تصویر حیات وحش ارزشمند کشور در جیب هر ایرانی، ثابت کننده فهم بالا و آگاهی تک تک افراد در زمینه حیات وحش و کمکی بزرگ در راه حفاظت از زیستمندان باشد.

آوریل 29, 2015
هشدار یک حقوقدان: سگ کشی ممنوع!/ ضرورت منع حیوان آزاری و رعایت حقوق حیوانات در ایران
دیده بان حقوق حیوانات/ محمد رضا زمانی درمزاری(فرهنگ)*: اخبار مکرر حیوان آزاری و کشته شدن حیوانات مختلف در مناطق مختلف کشور و اخیراً، فاجعه ” سگ کشی در شیراز” با بازخوردهای ملی و بین المللی متعددی همراه بوده است. صرفنظر از مذموم بودن ایذاء و آزار حیوانات به اشکال گوناگون، تکرار و تدوام این روند، زنگ خطری جدی نسبت به وضعیت محیط زیست و حیات حیوانات در ایران و متاثر شدن افکار عمومی و رسانه ها بوده و سبب طرح مسئولیت های حقوقی و بین المللی دولت ایران و عاملین آن، حسب مورد خواهد بود که بر لزوم رعایت حقوق حیوانات و تضمین حفظ حقوق آنها و نیز پیشگیری از تکرار حیوان آزاری و تعقیب مراتب ، همراه با ” تدوین نظام جامع حقوق حیوانات در ایران” تاکید می گردد.

سگ کشی شیراز در یک نگاه :

در پی انتشار فیلمی کوتاه در اواخر فرودین ماه سال جاری در شبکه های مجازی و نشان دادن چهار نفر در حال تزریق ماده ای نامعلوم به یک قلاده سگ و کشتن دردناک آنها، موجبات اعتراض گستردۀ دوستداران حیات وحش و حقوق حیوانات فراهم گردید و سبب تحصن فراگیر آنها در مقابل سازمان حفاظت از محیط زیست در تاریخ 30/1/1394 در تهران و بسیاری دیگر از شهرها، در اعتراضی هماهنگ نسبت به اقدام غیرانسانی مزبور و تعرض به حیات حیوانات و سگ های مزبور سبب شد.

“در میان حوادث و رویدادهای تلخی که درباره محیط زیست کشورمان منتشر می‌شود و نگرانی از آینده جامعه ایرانی را دامن می‌زنند، سگ کشیِ دردناک اخیر اتفاقی استثنایی به شمار می‌آید، زیرا توانسته به رخدادی کم نظیر تبدیل شده و نوع جدیدی از مطالبه‌گری را به جامعه معرفی کند؛ شکل‌گیری تجمع‌های اعتراضی در نقاط مختلف”.(1) اعتراضات گسترده و فراگیر دوستداران محیط زیست و حقوق حیوانات در کشور با استفاده از ظرفیت های گروهی و فضای مجازی و سایبری، علاوه بر بازتاب گسترده داخلی و بین المللی آن، همراهی بسیاری از مسئولان، از جمله خانم دکتر ابتکار، ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست را نیز با خود به همراه داشت.

مبنای اصلی این اعتراضات در حیوان آزاری و کشتن تاسف بار سگ ها در شهرک صنعتی شیراز، با استفاده از اسید و محکوم نمودن این اقدام غیرانسانی و خشونت آمیز نسبت به حقوق و حیات حیوانات اعلام شده است. علی رغم انکار شهرداری شیراز در این باره، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور بر مسئولیت شهرداری مزبور در این باره تاکید دارد. به گفته خانم دکتر ابتکار؛ “…تمام مسوولیت این مساله برعهده شهرداری است و شوراها و دهیاری ها ناظر بر آن هستند و سازمان محیط زیست به طور مستقیم در چنین موضوعاتی تکلیف قانونی ندارد، اما چون مدافع حقوق حیوانات هستیم؛ به این مساله ورود می کنیم و از تمام ظرفیت سازمان برای روشن شدن این مساله استفاده خواهیم کرد….” (2)
خانم دکتر ابتکار، همچنین،در نامه صادره برای وزیر کشور، ضمن به رسمیت شناختن حقوق حیوانات، با تاکید بر اصلاح، به روز رسانی و اجرای کامل دستورالعمل مربوط به کنترل جمعیت سگ های رها شده از سوی دبیرخانه ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان در حوزه معاونت امور عمرانی آن وزارتخانه و نیز تقبیح و مذموم دانستن استفاده از سم و اسید برای معدوم کردن تعدادی سگ در استان فارس و جریحه دار شدن افکار و احساسات عمومی، بنا به اخبار منتشره، بر آمادگی سازمان حفاظت محیط زیست برای هرگونه همکاری در زمینه تدوین قانون، شیوه نامه و یا دستورالعمل لازم در زمینه رعایت حقوق حیوانات تاکید کرده است. (3)

گرچه، مبنای اعلام نظر دکتر ابتکار در تسری مسئولیت شهرداری شیراز نسبت به فاجعه سگ کشی در اظهارات وی، قبل از تدقیق مراتب، مشخص نشده و مبنای سلب مسئولیت از سازمان حفاظت از محیط زیست و دولت متبوعه وی، با وجود تعهدات بین المللی دولت نسبت به کنوانسیون های بین المللی مربوط به حقوق حیوانات و گونه های جانوری و گیاهی مشخص نیست و این شیوه اعلام نظر از سوی بالاترین مقام محیط زیستی کشور محل تعمق و محل تامل است؟!، با این وجود، مشارکت و حضور این مقام مسئول محیط زیست در تجمع اعتراض آمیز سمن های محیط زیستی و حقوق حیوانات در مجاور سازمان تحت مدیریت خود، گامی در جهت پیوند و همنوایی اعتراضات به عمل آمده گروههای مردم نهاد محیط زیستی و مردم علاقمند به حقوق حیوانات با سازمان مزبور بوده که در جای خود، از اهمیت برخوردار است.

در این میان، دیده بان حقوق حیوانات ضمن اعتراض و محکوم نمودن سگ کشی در شیراز، اقدام دوائر تابعه شهرداری آن شهر را فاقد توجیه شرعی، عقلی، اخلاقی، بهداشتی و علمی دانست. به گزارش دیده بان حقوق حیوانات، استفتای انجام شده از مراجع تقلید شیعه، حاکی از آن است که حتی، در صورتی که موذی بودن برخی گونه های حیوانات شهری اثبات شود، دفع آنها تابع مراحل خاصی است که کشتار، نه تنها آخرین راه بوده، بلکه مشروط به شرایطی است که در مقایسه با سگ کشی های جاری در کشور می توان ادعا کرد؛ هیچ یک از این شرایط، نه تنها اجرا نمی شود که به صورتی عامدانه، برای مخفی نگه داشتن آن نیز تلاش می شود.. بر این اساس و بنا به اظهار امیر شریفی، مدیر مسئول آن دیده بان؛با اعتقاد به روش کنترل با شفقت، عالمانه، پایدار و غیر عامل ازدیاد جمعیت حیوانات، و با اقدامی ترویجی، طرح جایگزین کشتار را به مراجع مختلف تصمیم گیری ارایه کرده که پیرو آن تغییرات مثبتی در نگرش تصمیم گیرندگان در زمینه کنترل جمعیت حیوانات شهری ایجاد شده است و تاکید مسوولان بر سه عامل آب، لانه و غذا به عنوان عوامل اصلی موثر بر جمعیت، نشانه بارز آن است…”.(3)

حقوق حیوانات در ایران

حیوانات، بخشی از جامعه طبیعی و زیست محیطی را تشکیل می دهند و در برقراری توازن در نظام طبیعت، نقش موثر و غیرقابل انکاری دارند.حیوانات به مانند انسان ها از حقوق خاص خویش مانند حق حیات، حق درمان، حق آرامش، حق زیست جمعی، حق پرهیز از هر نوع خشونت، حق پرهیز از هرگونه نسل کشی، حق استفاده از حیات وحش و مانند آنها برخوردارند و هرگونه تعدی و تفریط نسبت به آنها یا حقوق آنها، به منزلۀ نقض حقوق آنان محسوب شده و ضروری است، مستوجب مسئولیت باشد. شعر معروف سعدی بوستان با عبارت : ” میازار موری که دانه کش است،که جان دارد و جان شیرین خوش است”، نشان از نگاه ادبی و فرهنگی جامعۀ ایرانی نسبت به حقوق حیوانات و ضرورت احترام به حیات آنها و حفظ حقوق حیاتی و زیست محیطی حیوانات و جانداران مشابه داشته و آموزه های دینی و مذهبی و انتساب ” ضامن آهو” به حضرت رضا(ع) نیز حکایت از مراتب یاد شده دارد.

حیوانات اهلی و سگ کشی در قانون :

سگ در زمرۀ حیوانات اهلی به شمار می رود و در قواعد فقهی و شرعی نیز دارای احکام متعدد و مربوطه می باشد. با این وجود،نگهداري و تردد سگ‌ها در خيابان به موجب طرح ارائه شده نماینگان مجلس در سال 1389؛ ممنوع ‌شد. تصويب اين طرح در قالب الحاق ماده ای به قانون مجازات اسلامي الحاق کرد تا براي کساني که مبادرت به نگهداري سگ يا ديگر حيوانات مضر در منزل خود مي‌کنند، مجازات در نظر گرفته ‌شود.در اين بين، مقرر گردید؛ وزارت بهداشت فهرستي از حيوانات خطرناک و نجس‌العين علاوه بر سگ را تهيه کند. سرانجام، اين طرح در راستاي مبارزه با نگهداري و تردد سگ و حيوانات مضر در ارديبهشت ماه سال بعد، پس از بررسي در کميسيون‌هاي تخصصي به تصويب رسيد و به موجب آن؛ نگهداري حيوانات خانگي در آپارتمان‌ها و تردد آنها در خيابان‌ها ممنوع اعلام شد. در پی آن، در تاریخ 9/3/1392 نيز مصوبه‌اي تحت عنوان «آيين‌نامه نحوه نگهداري حيوانات اهلي» تصويب و در آن مقرر گردید؛ که از آن پس، نگهداري و پرورش هر نوع حيوان به شرط اهلي بودن آن،تنها در محدوده روستاها مجاز باشد.

علاوه براین،نگهداري و پرورش حيوانات اهلي در اماکن با کاربري مسکوني، صرفاً به شرطي امكانپذير است كه فضاهاي نگهداري حيوانات از فضاهاي سکونت انسان جدا شود و تمهيدات لازم براي دفع بهداشتي کود حيواني و فاضلاب مربوط در نظر گرفته شود.اما اين مقررات صرفا،ً محدود به نگهداري و پرورش حيوانات نيست، بلكه اشتغال به شغل عرضه و فروش حيوانات اهلي نیز مشمول آن گردید. در صورت وقوع بيماري‌هاي واگير دامي با اعلام سازمان دامپزشکي کشور، عرضه حيوانات مذکور، ممنوع و نيروي انتظامي موظف است از عرضه آنها جلوگيري كند.
شهرداری ها در اين آيين‌نامه مکلف شدند از پرورش، نگهداري و عبور دادن حيوان اهلي به صورت پياده در محدوده شهرهاي با جمعيت بيش از ۵۰ هزار نفر ممانعت به عمل آورند. (4)

بنا به مراتب یاد شده؛ نگهداري و گرداندن سگ در شهرها ممنوع شده است، اما این ممنوعیت، جواز کشتار آنها را به مانند سگ کشی شیراز بدست نمی دهد.اصل ۴۰ قانون اساسي نیز مقرر می دارد: «هيچ‌کس نمي‌تواند اعمال حق خود را وسيله ضرر به غير و يا تجاوز به منافع عمومي قرار دهد» و اگر سر و صداي حيوانات باعث بر هم خوردن آرامش همسايه‌ها و شهروندان شود، مي‌توانند در مقام رفع مزاحمت یا الزام به جبران خسارت، در صورت وقوع آن، برابر ماده 1 قانون مسئولیت مدنی و قواعد مدنی ضمان آور مربوطه برآید.

سگ کشی، به معنای اخص آن در قوانین جزائی ایران جرم انگاری نشده و مفاد مقرر در مواد 679 و 680 قانون مجازات اسلامی بدان نیز تسری ندارد.در نتیجه،محاکم قضایی و قانونی در این رابطه، با بلاتکلیفی قانونی از حیث اصل قانونی بودن جرم و مجازات ها مواجه اند. با این وجود، موضوع ضمان و جبران خسارت در قانون مدنی و قانون مسئولیت مدنی، همراه باالزامات قانونی مقرر در اصل 50 قانون اساسی به جهات حفاظت از محیط زیست بعنوان یک وظیفه ای همگانی، مساله ای جداگانه و قابل تعقیب، از حیث حقوقی و قانونی می باشد. مع الوصف، در صورت کشتار حیوانات مانند سگ ها موجب تهدید علیه بهداشت عمومی، به ترتیب مقرر در ماده 688 قانون مجازات اسلامی گردد؛ در این حالت، مسئولیت کیفری و قانونی مرتکب به تحمل یکسال حبس مفروض است.

نظام حقوقی حیوانات در ایران:

علیرغم مراتب یاد شده،متاسفانه، نظام حقوقی حیوانات در ایران و جهان سوم،برخلاف جوامع پیشرفته و کنوانسیون های بین المللی گسترده و متعدد و موجود،آغاز تحول و توجه خویش را نسبت به آنها گذرانده و قوانین و قواعد موضوعۀ مقرر در این نظام نسبت به حقوق حیوانات،رضایت بخش نبوده و تضمین کنندۀ حقوق طبیعی و قانونی آنها نمی باشد. همین مهم، یعنی؛ نبود نظام حقوقی و تقنینی مناسب و وجود خلاء های قانونگذاری و در نتیجه، فقدان نظام تضمینات حقوقی و قانونی موثر و همه جانبه، موجبات سوء استفاده هر چه بیشتر جامعه انسانی را نسبت به آنها فراهم آورد و اعمال هر نوع خشونت و بی مهری نسبت به حیات حیوانات، به مانند ” سگ کشی در شیراز”، گویی طبیعی و مجاز به شمار می رود!.

با وجود مقررات مهم مندرج در کنوانسیون های بین المللی موضوع تعهدات بین المللی ایران در زمینه گونه های جانوری و گیاهی وحشی، متاسفانه وضعیت اجرای تعهدات مزبور در کشور نسبت به حیات وحش، حقوق حیوانات و محیط زیست مربوطه بسیار تاسف بار می باشد و قوانین داخلی نیز به لحاظ خلاء قانونی و نبود ضمانت های اجرایی و حقوقی مربوطه از بازدارندگی مناسب در جهت حفظ حقوق محیط زیست و حیات وحش برخوردار نیستند. فهرست قرمز اتحادیه بین المللی برای حفاظت از طبیعت، مرتبط با وضعیت حیات وحش و محیط زیست ایران بسیار نگران کننده و تاسف بار است!.(5)

در همین ارتباط،نقض تعهدات بین المللی دولت ایران و نسل کشی پرندگان مهاجرِ در معرض خطر و انقراض
پرندگان مهاجر،شکار غیرمجاز گونه های وحشی و تخریب مستمر محیط زیست و حیات وحش در تالاب های بین المللی میانکاله و فریدونکنار و نواحی سرخرود در مازندران و حیوان آزاری و کشتن گونه های مختلف جانوری در ایران، از زمرۀ اخبار مکرر و مستمر در رسانه ها و سایت های مختلف طی سالیان اخیر می باشند.(6 )

بدیهی است هرگونه بی توجهی از سوی قوای مزبور و مدیران دولتی و رئیس جمهور نسبت به تداوم روند فزایندۀ تخریب محیط زیست و حیات وحش و حیوانات در کشور و عدم تعقیب قانونی مرتکبین آنها ، علاوه بر مخدوش کردن نام و اعتبار کشور در افکار عمومی و مجامع بین المللی، بسیاری از ظرفیت های زیست محیطی و اعتبارهای جهانی آنرا در اسناد و مصوبات بین المللی از ایران سلب نموده و موجبات تحمیل هزینه های فراوانی بر کشور خواهد شد.

در همین رابطه، دیده بان حقوق حیوانات و سایر فعالان زیست محیطی و حیات وحش ایران با برگزاری اولین همایش تخصصی حقوق حیوانات در ۲۰ شهریور ۱۳۹۳، در روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات، در مرکز همایش های بین المللی سازمان حفاظت از محیط زیست بر لزوم رفع خلاهای قانونی مربوط به حقوق حیوانات و حیوان آزاری و لزوم تدوین و تثبیت نظام جامع حقوق حیوانات و حفظ حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات و فرهنگ سازی توامانِ مردم و مسئولان در این باره تاکید نموده اند.(7)

صرفنظر از خلاء های قانونی موجود در قوانین نسبت به نظام حقوقی حیوانات، به ترتیب مطروحه در همایش مزبور و علی رغم لزوم تدوین و تصویبِ نظام جامع حقوق حیوانات در چهارچوب اصول و هنجارهای بین المللی مربوط به حفاظت از محیط زیست و گونه های جانوری حیات وحش و حیوانات اهلی مربوطه و نیز در راستای تعهدات بین المللی دولت ایران در کنوانسیون های بین المللی مربوطه و تضمین کاملِ رعایت حقوق حیوانات و حیات وحش در ایران از سوی دولت، نمی توان و نباید به بهانۀ مزبور و تا قبل از حصول به نتایج نهایی تصویب قانون مذکور، دست روی دست گذاشت و شاهد تخریبِ روزافزون میراث طبیعی و زیست محیطی منطقه و از بین رفتن مستمر گونه های جانوری مزبور و آسیب های فزاینده و غیرقابل جبران به حیات وحش و گونه های جانوری و حیوانی بود.!

هر یک از شهروندان، دولت و مردم نسبت به این تخریب و تعرضات مستمر و وحشتناک به محیط زیست و حیات وحش کشور و اخیراً ” سگ کشی در شیراز”، در راستای تکلیف قانونی، عقلی و منطقعی مقرر در اصل۵۰ قانون اساسی تکلیف داشته و نسبت به فرزندان، کودکان و آیندگان نیز مسئول و متعهد خواهند بود.
وزارت کشور و شهرداری شیراز به مانند سازمان حفاظت از محیط زیست، حسب مورد؛ در این باره مسئولیت داشته و ضروری است؛ ضمن تعقیب مراتب بر لزوم شفاف سازی موضوع و پاسخ به افکار عمومی و جبران خسارات وارده برابر موازین حقوقی و قانونی مربوطه، حسب مورد اقدام کنند. تکرار فاجعه سگ کشی در شیراز، زنگ خطری جدی بر تخریب و تعرض مجدد به حیات حیوانات و محیط زیست بوده که بر لزوم پرهیز از آن و استاندارد سازی شیوه های نگهداری و مراقبت از حیوانات مربوطه تاکید می گردد و ضروری است ” سگ کشی ممنوع گردد و هر گونه حیوان آزاری نیز با جرم انگاری مقنن نیز مستوجب مسئولیت و مجازات مربوطه باشد.

نتیجه:

حفاظت از محیط زیست جهانی و نظام توسعه را باید بعنوان یک واحد مشترک در جهان و ایران پذیرفت و بر اهمیت و مراقبت از آن تاکید جدی و همیشگی داشت. باید ” کره زمین را بعنوان وطن خویش” تلقی کرده و جهانی پاک و بدور از هرگونه تخریب یا آسیب نسبت بدان برای همه و حتی، حیات وحش و حیوانات را مد نظر داشت. پیامدهای هرگونه بی توجهی نسبت به این موضوع، از آثار بی رویه تخریب محیط زیست و حیات وحش نیز کمتر نخواهد بود.
باید دانست و دریافت که “… حیوانات و جانوران در اشکال بی‌شمارشان‌، بخش غیرقابل جایگزین سیستم طبیعی کره زمین را تشکیل می‌دهند که باید برای سعادت بشریت حفظ شوند….باید با آگاهی از ارزش در حال رشد جانوران وحشی و حیوانات اهلی ازنقطه نظرزیست محیطی‌، بوم‌شناسی‌، نسل‌شناسی‌، علمی‌، زیبایی‌شناسی‌، تفریحی‌، فرهنگی‌،آموزشی‌، اجتماعی و اقتصادی‌ و….”در جهت حفظ حقوق حیات وحش و حیوانات و محیط زیست تلاش کرد.
باید امروز، ” فاجعۀ سگ کشی شیراز ” و ” حیوان آزاری به اشکال مختلف” را درک و درمان کرد و به شدت محکوم کرد و دانست و دریافت که، فردا؛ دیر است و ضروری است حیوانات نیز به سان انسان ها از حقوق خاص خویش و شناسخته شده بین المللی برخوردار باشند!

نجات محیط زیست و حیات وحش و حیوانات بی زبان و دارای حق؛ نیازمند عزمی ملی و بین المللی و ارادۀ جدی، فوری، موثر و همه جانبۀ قوای سه گانه و مسئولان کشور و همکاری و همیاری مستمر مردم و شهروندان و کارشناسان ذیربط می باشد، والا باید به سان سرنوشت ” شیر ایرانی و ببر مازندرانی”، هزاران آه و تاسف و تاثر خورد که چرا، با نسل منقرض شده و در شُرف انقراض و غیرقابل جایگزین آنها به مانند بسیاری دیگر از گونه های جانوری ارزشمند و مورد توجه جهانی و حمایت های بین المللی مواجه شده ایم؟!.

باید پدیده شوم ” سگ کشی” را به سان حیوان آزاری ممنوع کرد و آنرا، شعار روز تعرض و کشتار مذبوحانۀ این حیوانات بی گناه نامید:” سگ کشی، ممنوع”.! باید، چشمان را شست و طرحی نو در انداخت؛ تفنگ ها، قلاف شده، اندیشه ها به حرکت در آمده، قوانین به روز و موثر گشته، نظام اجرایی و مدیریتی حفاظت از محیط زیست و حیات وحش منطقه و کشور تقویت گردد و با مهر و احترام با طبیعت و حیوانات برخورد کرد و حقوق ذاتی و طبیعی آنها را محترم شمرد و قبل از هر چیزی، در مقام رفع خلاء های قانونی مربوطه جرم انگاری نسبت به حیوان آزاری و کشتار غیرقانونی آنها برآمد.

هرگونه بی توجهی، بی احترامی و تخریب محیط زیست و کوتاهی در حفاظت و مراقبت درست و همه جانبه از آن و گونه های گیاهی و جانوری موجود در آن و بی توجهی به حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات، می تواند به معنای نقض آشکار قانون طبیعت، قوانین مرتبط با حقوق بشر و محیط زیست و توهین و تجاوز نسبت به بشریت و حقوق آنها تلقی گشته و مورد برخورد جدی و حقوقی قرار گیرد.

ضروری است؛ آموزش و اطلاع رسانی مستمر و موثر در این رابطه و احترام و رعایت ” حقوق حیوانات و منع هر گونه حیوان آزاری” در سرفصل اصلی نظام آموزشی دانش آموزان،دانشجویان و فرهنگ سازی عموم شهروندان و مسئولان در رسانه ها و مراجع علمی، فرهنگی، دانشگاهی، مدیریتی و تقنینی کشور قرار گیرد و بر آموزش، نظارت، حفظ و اجرای حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات و تضمین رعایت آنها نیز در جامعه تاکید گردد.

آموزش و فرهنگ سازی گسترده، مستمر و همه جانبه نسبت به محیط زیست و حقوق حیوانات، تدوین و تصویب نظام جامع حقوق حیوانات، تعامل مستمر و دو جانبه بین گروههای مردم نهاد و فعالان محیط زیست و دیده بان حقوق حیوانات و بر طرف کردن خلاء ها و نارسائی های مشهود و متعدد موجود در نظام حقوقی و تقنینی مربوط به محیط زیست و حقوق حیوانات، با استفاده از دانش حقوقی و کارشناسی حقوقدانان،دانشگاهیان، قضات و وکلای دادگستری مربوطه، همراه با ایجاد مدیریتی هماهنگ و کارآمد در حوزه های مزبور، در راستای توسعۀ پایدار منطقه و کشور و حفاظت از حقوق محیط زیست، حقوق حیوانات و حیات وحش ایران، دستاوردهای غیرقابل انکار و مهمی را نسبت به حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات با خود ، به همراه خواهد داشت….

* وکیل پایه یک دادگستری

واحد مطالعات محیط زیست موسسه حقوقی و بین المللی زمانی

پی نوشت ها و منابع:
1. http://www.tabnak.ir/fa/news/492829
2. http://www.tabnak.ir/fa/news/492926
3. http://arw.ir/?p=61986
4. http://rooznamehrasmi.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=964
5. محمد رضا زمانی درمزاری( فرهنگ)، نظام حقوقی حیوانات در ایران، چالش ها، نیازها و ضرورتها، اولین همایش تخصصی حقوق حیوانات در ایران، سازمان حفاظت از محیط زیست، ۲۰/۶/۱۳۹3http://khabaronline.ir/detail/374924/weblog/zamanidarmazari:
6. همان.
7. حاشیه های جالب اولین همایش تخصصی حقوق حیوانات : http://www.khabaronline.ir/detail/374924/weblog/zamanidarmazari
___________________

نخستین همایش تخصصی حقوق حیوانات، حیوان آزاری و خلاء قانونی در برخورد با آزار حیوانات برگزار شد/ به مناسبت ۲۰ شهریور، روز مبارزه با خشونت علیه حیوانات

حاشیه های جالب اولین همایش تخصصی حقوق حیوانات

هشدار یک حقوقدان نسبت به تخریب محیط زیست و کشتار گستردۀ پرندگان مهاجر در فریدونکنار
آوریل 29, 2015
10 فتوا در نفی سگ کشی/ رفتار عوامل شهرداری از منظر شرع اسلام مجاز نیست

دیده بان حقوق حیوانات: سگ کشی (و سایر کشتارها) توسط ادارات زیر مجموعه شهرداری ها، توجیه شرعی، عقلی، اخلاقی، بهداشتی و علمی ندارد.

به گزارش دیده بان حقوق حیوانات استفتای انجام شده از مراجع تقلید شیعه، حاکی از آن است که حتی در صورتی که موذی بودن برخی گونه های حیوانات شهری اثبات شود، دفع آنها تابع مراحل خاصی است که کشتار، نه تنها آخرین راه بوده، بلکه مشروط به شرایطی است که در مقایسه با سگ کشی های جاری در کشور می توان ادعا کرد هیچ یک از این شرایط نه تنها اجرا نمی شود که به صورتی عامدانه، برای مخفی نگه داشتن آن نیز تلاش می شود.

دیده بان حقوق حیوانات با اعتقاد به روش کنترل با شفقت، عالمانه، پایدار و غیر عامل ازدیاد جمعیت حیوانات، و با اقدامی ترویجی، طرح جایگزین کشتار را به مراجع مختلف تصمیم گیری ارایه کرده که پیرو آن تغییرات مثبتی در نگرش تصمیم گیرندگان در زمینه کنترل جمعیت حیوانات شهری ایجاد شده است و تاکید مسوولان بر سه عامل آب، لانه و غذا به عنوان عوامل اصلی موثر بر جمعیت، نشانه بارز آن است. در همین راستا استفتائات انجام شده در زمینه مراحل و نحوه دفع حیوانات موذی و همچنین شرایط تشخیص موذی بودن یک حیوان منتشر می گردد.

متن استفتای انجام شده: بسمه تعالی، محضر مبارک عالم گرانقدر، سلام علیکم،

اخیرا افرادی تحت تاثیر موارد معدود گزارش بیماری حیوانات شهری، اقدام به تحریک ارگان هایی نظیر شهرداری نموده اند که باید برای مقابله با بیماری یا جلوگیری از خطر حیوانات شهری (نظیر سگ و گربه) آنها را معدوم نمود. آیا کشتن و معدوم سازی یک گونه حیوان شهری با هدف “امحا” آن را به چنین بهانه ای مجاز می دانید؟

با توجه به اینکه گروه های حامی محیط زیست، اقداماتی داوطلبانه در جهت مداوای حیوانات انجام می دهند، آیا صرف هزینه امحاء، جمع آوری و معدوم سازی (از قبیل ماشین آلات، تجهیزات، پرسنل و جوایز اهدایی به آنها برای کشتن هر حیوان) را برای درمان و واکسیناسیون این مخلوقات الهی روا میدانید؟

با توجه به حق و حقوق حیوانات برای زندگی، آیا اصولا معدوم سازی یا عقیم سازی پرهزینه این حیوانات را با هدف امحاء یکی از گونه های مخلوقات الهی و حذف جلوه ای از جلوه های خلق خدا از شهرها مجاز می دانید؟

در صورت اصلاح روش دفع زباله، جمعیت این جانوارن به صورت طبیعی و زاد آوری کمتر به صورت پایدار کاسته خواهد شد. آیا حذف فیزیکی آنها با تله، سم، گلوله و کلا انتخاب مرگ سخت را برای آنها روا میدانید؟

پاسخ آیت الله العظمی حسین مظاهری: بسمه تعالی، چنین کارهایی روا نیست.

پاسخ آیت الله العظمی علوی گرگانی: بسمه تعالی، معدوم سازی حیوانات و امحای آنان به وسیله های مختلف به بهانه حفظ بهداشت و محیط زیست با توجه به امکان تدبیرات دیگر برای حفظ بهداشت و محیط زیست جایز نیست. البته از بین بردن برخی حیوانات خاص که موجب اذیت هستند بدون امحای نسل آنان جایز است.

پاسخ آیت الله العظمی بیات زنجانی: بسمه الله الرحمن الرحیم، با سلام و تحنیت؛ باتوجه به فرمایش حضرت علی (ع) که فرموده اند شما مسوول هستید حتی در مقابل ساختمان ها و بهایم، بنابراین کشتن هر موجود زنده ای به هر بهانه ای مسوولیت آور است؛ در نتیجه اگر حیوانی موذی نباشد و یا با تشخیص کارشناسان امین، موجب مریضی نباشد، کشتن آن جایز نیست. اما اگر در موردی موجب بیماری تشخیص داده شدند، باید حتی الامکان از راه هایی که منجر به کشتن حیوانات نباشد، وارد شد و تلاش کرد که آزار کمتری به آنها رسانده شود. ولی اگر ضرورت اقتضا کند که حیوانی کشته شود، دلیی بر حرمت این عمل نداریم.

بسمه تعالی

پاسخ آیت الله العظمی موسوی اردبیلی: در این گونه موارد، مناسب است، کارشناسان از ارگان ها و نهادهای مختلف موضوع را بررسی نمایند و هرگونه که مصلحت کشور و جامعه و محیط زیست است عمل شود، نه این که هر نهادی به طور مستقل اقدام نماید.

پاسخ آیت الله العظمی روحانی: باسمه حلت سبحانه، وقتی انسان بروایات مراجعه میکند میبیند اسلام چقدر در رفتار خوب با آنها سفارش کرده است و در گرفتاری آنها اقدامات جدی نموده اند. امام سجاد (س) با جمعیتی به باغ رفته بودند با آهوی گرسنه ای که سه شبانه روز غذا نخورده آن را سر سفره خود آوردند و به او غذا خوراندند تا سیر شد. کسی که صورت الاغی را جهت علامت گذاری داغ کرده بود مورد لعن و نفرین پیامبر اکرم قرار گرفت. در روایاتی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله نهی فرمودند از عقیم کردن اسب و گوسفند و خروس و در خبری پیامبر (ص) شخصی که جویی را که میخواهد به اسبش بدهد پاک کند و به آن بخوراند خدای متعال به چنین شخصی برای هر دانه جویی که تمیز کرده حسنه میدهد . و در حدیثی فرموده اند وقت گذاشتن برای تربیت اسب جزء امور باطل و لهوی نیست. و در خبری چنین است کسی که چشم اسبی را کور کند باید جریمه بپردازد و نیز فرموده اند خروس را دشنام ندهید و در حدیثی فرموده است حرام است که خروس ها را به جان هم بیاندازید. در حدیثی فرموده اند خدا لعنت کند گروهی را مرغ زنده را مورد آزار و شکنجه قرار دهند. روایت شده است که امام سجاد (س) به قصد سیر کردن حیوانات بیابانی دانه هایی را روی زمین می کاشتند و ما در کتاب فقه الصادق ج 33 ص490 باب مفصلی در نفقه بهائم نوشته ایم مراجعه شود.

پاسخ آیت الله العظمی نوری همدانی: بسمه تعالی، سلام علیکم، تلف نمودن حیوانات غیر موذی جایز نیست.

پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی: بسمه تعالی، تنها در صورتی این کار جایز است که واقعا احساس خطر از ناحیه آنها شود و راه دیگری جز این نباشد.

پاسخ آیت الله العظمی صانعی: باسمه تعالی، کشتن گربه هر چند ضرر برساند، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست و حرام است، بلکه باید آن را بترسانند و یا به نحوی دور نمایند و اذیت کردن و شکنجه نمودن و تعذیب حیوانات، مطلقا حرام است – و در روایت آمده زنی به جهنم می رود چون گربه ای را زندانی نموده و او را با تشنگی و گرسنگی اذیت کره تا مرده است – ، کما این که کشتن حیوانات غیر موذی هم قطعا مستحب و مطلوب نیست، اما از حیث منع ظاهرا منع کراهتی دارد و به هر حال کشتن حیوانات غیر موذی، فی حد نفسه نامطلوب است.

پاسخ آیت الله العظمی حسینی شیرازی: بسمه تعالی، سلام علیکم، اگر احتمال ضرر رساندن به شهروندان و یا سبب سرایت بیماری های مسری به انسان عقلائی باشد اقدام مذکور اشکال ندارد ولی نباید به مثل سوزاندن و مانند آن باشد، والله العالم.

پاسخ آیت الله العظمی غروی علیاری: بسمه تعالی، شانه العزیز، در عام صور مورد سوال در صورتیکه حیوانات مورد ایجاد امراض برای انسانها نباشند اذیت به انسانها نرسانند بهر نحوی کشتن آنها جایز نیست.

بر اساس این استفتائات، لازم است که ارگان های خاطی برای توجیه کشتارشان:

1- اثبات کنند گونه های هدف کشتار، موذی هستند، یعنی بیمارند و این بیماری به طور قطع به بشر منتقل خواهد شد.

2- اثبات کنند هیچ تدبیر دیگری بجز کشتار به عنوان راه حل پذیرفتنی نیست.

3- اثبات کنند روش های انتخابی آنها از نظر آماری موثر است.

4- اثبات کنند هدف آنها امحای نسل حیوانات شهری نیست.

5- اثبات کنند کمترین آزار را به حیوان می رسانند.

6- اثبات کنند کارشناسان ارگان های مختلف بر این روش متفق القولند.

واضح است که در شرایط فعلی که حتی موذی بودن حیوانات شهری مستند به آمار ابتلا به بیماری ها قابلیت اثبات ندارد، نه تنها کشتار حیوانات مردود محسوب می شود، بلکه انتخاب هر روش آزارنده، صرف امکانات و هزینه برای آن، مقابله با روش های علمی و پایدار و مخفی نگه داشتن حقایق مورد نقد جدی علما محسوب می شود.

______________________

نامه سرگشاده به معصومه ابتکار/ سکوت و بی عملی در قبال سگ کشی پذیرفته نیست

انتقاد از تزریق برای کشتار سگ ها / نا کارمدی روش های خشن

پرونده سگ کشی در دیده بان

پرونده کنترل جمعیت حیوانات شهری در دیده بان

دو فتوای جدید در حرمت حیوان آزاری در سیرک ها/ تصویر

مراجع تقلید «سیرک حیوانات» را حرام می دانند؛ لزوم توقف سریع روند صدور مجوز سیرک های حیوانات/ استفتائات شرعی

یک فتوا از آیت الله مکارم شیرازی

آوریل 18, 2015
باغ وحش ارم صلاحیت ورود ببر سفید و شیر آسیایی را ندارد

دیده بان حقوق حیوانات: فعالان حقوق حیوانات با توجه به وقایع غیرقابل توجیهی که در کمتر از ۵ سال گذشته برای حیوانات درباغ وحش ارم رخ داده است، این باغ وحش را فاقد صلاحیت ورود ببر سفید و شیر آسیایی دانستند.

به گزارش مهر، مسئولان باغ وحش ارم در حالی از ورود یک جفت شیر آسیایی به جمع حیوانات این باغ وحش خبر می دهند که مخاطبان عام تصور می کنند این باغ وحش که در سال های اخیر عنوان ایستگاه پایانی گربه سانان بزرگ را یدک می کشد در اقدامی غرور انگیز قصد دارد نماد ملی دشت های ایران را به کشور باز گرداند.

البته خبرهایی مبنی بر امضای مجوز ورود این گونه و همچنین ببرهای سفید به باغ وحش ارم نیز از سوی سازمان حفاظت محیط زیست نیز منتشر شده که واکنش هایی را از سوی فعالان حقوق حیوانات به همراه داشته است. چرا که باغ وحش ارم به دلیل اقدامات بسیاری که طی ۵ سال اخیر در رابطه با حقوق حیوانات از جمله قبیل فروش حیواناتی چون شیر و گرگ به اشخاص حقیقی، خقه شدن ببر مبتلا به صرع در حوض آب، مرگ ببر نر سیبری بر اثر ابتلا به مشمشه، کشتار غیرانسانی ۱۴ شیر به دلیل احتمال ابتلا به مشمشه، استفاده از خرگوش زنده برای تغذیه شیرها، بستن گراز زنده با مفتول فلزی برای تغذیه شیرها، نگهداری از فیل ها در اتاقکی کوچک با زنجیری بر پایشان در تمام فصل سرما، شرایط غیراستاندارد نگهداری از خزندگان، قفس های نامناسب میمونها، مرگ مشکوک کفتار ماده و جایگزینی آن با کفتار نر، مرگ دو کانگورو و والابی، یال سوخته شترها بر اثر پرتاب سیگار بازدیدکنندگان، زمین بتنی زیر پای سگ سانان و نهایتا تکثیر غیرکاشناسانه گوزن های اروپایی که در حالت خوشبینانه مازاد آنها به مصرف گوشتخواران باغ وحش و همچنین یک شخصیت حقیقی رسیده به یکی از بدنام ترین باغ وحش های کشور در این رابطه تبدیل شده است.

اگرچه آنطور که مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست در رابطه با اقدام اخیر این باغ وحش مبنی بر ذبح حدود ۳۵ گوزن اروپایی با مجوز این سازمان توضیح داده در این مورد هیچ تخلفی انجام نشده و استفاده از این گونه برای تغذیه گوشتخوران یکی از روش های کنترل جمعیت آن است.

رئیس سازمان محیط زیست نیز صرف نظر از اینکه این سازمان به عنوان متولی حفاظت از گونه های حیات وحش بایستی حامی حقوق آنها چه بومی و غیر بومی باشد اظهار داشت : درنهایت ذبح و استفاده از گونه های غیر بومی باغ وحشی در خود این مکان بسیار بهتر از این است که این گونه ها وارد طبیعت شوند.

با این حال این اتفاق نگرانی دوستداران حیات وحش را به دنبال داشت و تا حدود زیادی در افکار عمومی نسبت به مجموعه تفریحی ارم ذهنیت منفی بیشتری ایجاد کرد.

یک فعال حقوق حیوانات در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهارداشت: اتفاقی که اخیرا در باغ وحش ارم افتاد اگر چه برای دوستداران حیات وحش دردناک است اما جای تعجب ندارد چراکه اصولاً رویکرد باغ وحش ها در همه جای جهان بر اساس منافع مادی است و بر همین اساس این اتفاق در باغ وحش تهران رخ داده است.

به گفته سپهر سلیمی، سالهاست که حامیان حقوق حیوانات در سراسر دنیا مخالف باغ وحش ها هستند و معتقدند باغ وحش ها همچون انباری از حیوانات هستند که از راه اسارت حیوانات ادامه حیات می دهند، ضمن اینکه مسائلی همچون خرید و فروش حیوانات و قاچاق حیات وحش از دیگر مفسده های جانبی باغ وحش ها در همه جای جهان است. اما در مورد اتفاق اخیر باغ وحش ارم چند نکته جای تامل دارد.

وی با اشاره به عملکرد باغ وحش ارم در چند سال گذشته اظهار داشت: وارد کردن گونه های جدید، مرگ و میر فراوان گربه سانان بزرگ از شیر و ببر و پلنگ به شکل های مختلف، فروش توله شیرهای باغ وحش و… مواردی بود که برای تعیین تکلیف این باغ وحش کفایت می کرد و با اضافه شدن مورد آخر یعنی فروش و کشتار حداقل ۳۷ گوزن زرد و قرمز اروپایی برای مصارف انسانی یا تامین گوشت گوشتخواران، وضعیت باغ وحش ارم برای همه روشن شد.

سلیمی با اشاره به گزارش های مردمی حامیان حیوانات از رنج و افسردگی حیوانات باغ وحش ارم که گاهاً در فضای مجازی منتشر می شود، تاکید کرد: سئوال این است که دیگر چه اتفاقی باید بیفتد تا برخورد جدی با این باغ وحش صورت گیرد؟ چه شکل از آزار حیوانات باید انجام شود تا شاهد تعطیلی دائم یا موقت باغ وحش ارم باشیم؟ در حال حاضر اگر هر واحد صنفی، حتی یک نانوایی کوچکترین تخلفی داشته باشد توبیخ یا پلمپ می شود اما با وجود چنین اتفاقاتی هیچ جریمه ای در مورد باغ وحش ارم صورت نمی گیرد و مسئولان با توجیه این تخلفات هر روز تسهیلات بیشتری برای گسترش حیوان آزاری به شکل های مختلف را در اختیار آن قرار می دهند.

این فعال حقوق حیوانات افزود: وقتی چنین اتفاقاتی در باغ وحش ارم صورت می گیرد و برخوردی با متخلفان نمی شود چطور انتظار داریم مردم و شهروندان با حیوانات مهربان باشند؟ فعالان حقوق حیوانات چگونه می توانند جلوی حیوان آزاری مردم بایستند.

سلیمی با بیان اینکه چرا سازمان محیط زیست در برابر حیوان آزاری در باغ وحش ها سکوت کرده تصریح کرد: با چنین چشم پوشی هایی این ظن در بین فعالان حقوق حیوانات به وجود می آید که آیا سازمانی که توان برخورد با باغ وحش ها را ندارد می تواند با شکارچیان غیرقانونی مقابله کند و حافظ حیات وحش کشور باشد؟

او با اشاره به خبری که سال گذشته منتشر و مشخص شد که در سال ۸۹ تعداد ۱۴ شیر بدون بیهوشی کامل در باغ وحش ارم زنده زنده سوزانده شدند گفت: اخیراً نیز خبر فروش و کشتار گوزن های اروپایی باغ وحش ارم پس از یک سال منتشر شده است بنابراین با توجه به اینکه این اخبار با فاصله یک تا چهار سال از زمان وقوع منتشر شده اند. خدا می داند چه رازهای پنهانی دیگری وجود دارد که رسانه ها و حامیان حقوق حیوانات از آنها بی خبر هستند. چه حیوانات دیگری کشته شده اند و یا به شکلی از باغ وحش خارج شده اند.

نگرانی اصلی یکی دیگر از فعالان حقوق حیوانات این است که این خبر با توجیه نه چندان قانع کننده مدیرعامل باغ وحش ارم و مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست مانند دیگر اتفاقات تلخ باغ وحش تهران به فراموشی سپرده شود.

آنطور که مریم مرادی گفته است، اکنش مدیر مجموعه ارم به این خبر که پس از ۹ ماه سکوت خبری فاش شد، بیش از هرچیز سوء استفاده باغ وحش تهران از حیات وحش را به خواننده القا می کند. چرا که وی قیمت هر راس گوزن اروپایی را حداکثر یک میلیون تومان یعنی کمتر از یک راس گوسفند عنوان کرده در حالیکه سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده پوست این گونه پس از ذبح برای تاکسیدرمی فروخته شده است و بنا به گفته مسئولین موزه دارآباد، قیمت گوزن تاکسیدرمی شده کمتر از ۱۴ میلیون تومان نیست.

مرادی با اشاره به اظهارات مدیر مجموعه ارم مبنی بر اینکه گوشت ذبح شده گوزن با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست به متقاضیان تحویل داده می شود تصریح کرد: بنابراین شهروندانی که ذائقه تنوع طلبی داشته باشند با همان قیمت که گوشت گوسفند میل می کنند می توانند استیک گوزن اروپایی هم به منوی سفره هایشان اضافه کنند.

به اعتقاد وی، صراحت گفته های مدیر مجموعه ارم در این باره ذهن خواننده را به سمت قرابت باغ وحش و کشتارگاه سوق می دهد.

حالا با در نظر گرفتن این موارد به نظر می رسد اگر قرار نیست محدودیت یا مجازاتی برای این تخلفات در نظر گرفته شود دستکم در مجوز دادن برای ورود شیر ایرانی و ببر سفید به این باغ وحش با توجه به اتفاقات اخیر باید کمی تعلل شود. چرا که اولا وارد کردن شیر آسیایی به ایران هیچ ارزش حفاظتی ندارد و این حیوانات در بهترین حالت در باغ وحش قابل تکثیر هستند و به دلیل از بین رفتن زیستگاهشان امکان انتقال به طبیعت را ندارند. از سوس دیگر آمدن یا نیامدن شیر آسیایی به باغ وحش ارم تاثیری بر نام این حیوان ندارد. نام علمی شیر آسیایی (Panthera leo Persica) نشان دهنده ریشه ایرانی این حیوان است و به هیچ عنوان قابل تغییر نیست. البته به دلیل اینکه این حیوان در طبیعت ایران منقرض شده است و تنها در هند زندگی می کند، گاهی مردم در کشور هندوستان عنوان شیرهندی به این گونه اطلاق می کنند اما گروه های زیست محیطی و دانشگاهی همواره از عنوان شیر آسیایی استفاده می کنند.

اما چنانچه اتفاق مشابه با آنچه برای دیگر گربه سانان و حیوانات این باغ وحش در طی چند ساله اخیر برای شیر های آسیایی بیافتد شاید به دلیل رفتار بد یک باغ وحش ایرانی با این گونه در اصالت آن شبهه ایجاد شود. چرا که مستندات نشان می دهد مسئولان این باغ وحش برای منافع مالی از هیچ اقدامی در حق حیوانات فرو گذار نیستند.

آوریل 17, 2015
نامه سرگشاده به معصومه ابتکار/ سکوت و بی عملی در قبال سگ کشی پذیرفته نیست

دیده بان حقوق حیوانات:محمد نادر اخباری در نامه ای سرگشاده که رونوشت آن را به تحریریه دیده بان ارسال کرده، با اشاره به آموزه های دینی دوم ابتدایی از ریاست سازمان حفاظت محیط زیست چهار سووال معنادار پرسیده است.

به گزارش دیده بان حقوق حیوانات در این نامه که در نقد سگ کشی وحشیانه و غیر انسانی با تزریق اسید منسوب به شیراز نگارش شده، شفقت به حیوانات از تاکیدات مسلم اسلام دانسته شده و بر همین اساس از معصومه ابتکار خواسته شده در قبال این مساله سکوت نکرده و عمل کند.

متن این نامه به این شرح است:

سرکار خانم معصومه ابتکار،

ریاست محترم سازمان حفاظت محیط زیست،

با سلام و درود،

من هم چون بسیاری از هم نسلانم، روایت برخورد انسانی امام حسن مجتبی با آن سگ گرسنه را در درس بیست و یکم از کتاب تعلیمات دینی دوم ابتدایی دهه 60 خواندم و آموختم؛ کتابی که در دوران حیات بنیانگذار جمهوری اسلامی و توسط متخصصین مذهبی مورد تایید ایشان تدوین و منتشر شده بود و در تمامی مدارس مقطع ابتدایی سراسر کشور تدریس می شد. کما اینکه پیش از آن، روحانیون و معلمین بر منبر و در مکاتب و مدارس، این روایت آموزنده را به پدران و اجدادمان آموختند اما در زمان حال و در حوزه ای که شما مسوول مستقیم حفاظت از آن هستید با همان مخلوقی که آنگونه مورد مهر و شفقت پیشوای دین قرار گرفت چنان می کنند که گویی یا از احادیث و روایات بی خبرند و یا اساسا اعتقادی به این آموزه ها ندارند.

نامحتمل است که سرکار عالی تصاویر و ویدیوی آخرین مورد از قتل عام بی رحمانه سگ ها – علی الظاهر توسط منسوبین حکومت در شیراز – را ملاحظه نفرموده باشید. سکوت و بی عملی شما در قبال این رفتار غیر انسانی با اولین دوست نوع بشر و جانداری وفادارتر از خود بشر، تنها می تواند حامل دو معنا باشد:

یا شما نیز از روایات و احادیث پیشوایان دین، دست کم آنها که به مسوولیتتان مربوط هستند بی اطلاع هستید، که در این صورت کرسی ریاست بر زیرمجموعه ای حساس از یک نظام اسلامی بسی بلندتر از قام معنوی شماست،

و یا توان عمل به دستورات مسلم پیشوایان مذهبی را ندارید، که در این صورت به شما اطمینان می دهم بسیارند آنانی که هم دغدغه دین داشته باشند و هم توانایی ساختن دنیایی که شما نه تنها قادر به ساختنش نبوده اید، بلکه بر ویرانیش نیز افزوده اید.

سرکار خانم ابتکار،

من در سال 1362 در سن 7 سالگی به آن چهار پرسش انتهای درس بیست و یکم از کتاب تعلیمات دینی دوم ابتدایی پاسخ داده ام. حال به عنوان یک شهروند این کشور، حق دارم همان چهار پرسش را عینا از شما بپرسم و شما نیز به عنوان یک مسوول عالی کشوری، شرعا و قانونا موظفید به این چهار پرسش پاسخ دهید. باشد که مطالعه ابتدایی ترین دروس دینی برای من، برای شما و برای همه ما موثر افتد.

1- حضرت امام حسن، به آن سگ، چگونه غذا می داد؟

2- آیا تا به حال شما، به حیوانی غذا داده اید؟

3- آن سگ، چگونه تشکر می کرد؟

4- چرا آن مرد می خواست سگ را دور کند؟

با احترام

محمد نادر اخباری

روزنامه نگار و پژوهشگر

1394/1/28

خراسان، سبزوار

آوریل 17, 2015